Birazoku

Kuzey ormanlarından çıkıp geldiler, cesur, dağınık, marifetli ve henüz yolun başındaydılar. Önce bozkıra, sonra Çin içlerine ve sonra da sonu başı belli olmayan bir sel gibi garba doğru yayıldılar …Türkler adıyla tarihe geçen bu boylar, aileler ve kavimler bütünü batılıların gözüyle çoğunlukla barbarlığın simgesi olsalar da Orta Asya’nın yüksek uygarlıklarından birini ve bazen küçük devletlerinin bazen de devasa imparatorluklarının sınırları dahilinde kültürler arası barışı ve huzuru tesis ettiler. Bazen memluk, bazen efendi ve bazen de birbirlerinin en amansız düşmanıydılar. O en baştan beri inandıkları dinlerinden hiç vazgeçtiler mi, ne kadar Budist ne kadar Hıristiyan ne kadar Yahudi ve ne kadar Müslüman oldular? Tüm bu yüzyıllar boyunca tek arzuları, tüm o savaşlar, yağmalar, fetihler, din değiştirmeler ve sergilenen bilgelikler sadece barışa ve huzura kavuşmak için miydi?Altay Türklerinde Ölüm, Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar, Moğol İmparatorluğu Tarihi, Orta Asya: Tarih ve Uygarlık, Türklerin ve Moğolların Eski Dini’nden sonra ünlü Türkolog Jean-Paul Roux sizi 2000 yıllık tarih içinde bir yolculuğa, bildiğinizi sandığınız ya da hiçbir fikriniz olmayan olaylara, insanlara ve inançlara tanıklık etmeye davet ediyor.

içindekiler
TÜRKÇE ÇEVİRİYE ÖNSÖZ
ÖNSÖZ.
GİRİŞ
I. BÖLÜM
TÜRK OLGUSU.
Türkoloji,  ® Paydalar,  ® İrk ya da Dil?, ® Türkler ve Türkiye,  ® Tek Tanrı, Tek İmparator, © Türk Dillen,  ® İmparatorluk Kurma Eğilimi, ® Fanatizm yada Hoşgörü?, ® Türk Toplumları, ® Sanatçı,
[I. BÖLÜM
KUZEYİN BARBARLARI VE DİĞER HUNLAR.
Sibirya Ormanlarında (Taygalarda),  © Dilbilimi ve Antropoloji,  ® Bozkırlara Geliş,  ® Hiong-nular,  ® Teoman (Teu-man) ve Mete (Mao-tuen),  ® Hiong-nuların Gerileme ve Düşüş Devirleri, ® Hiong-nu Uygarlığı, ® Korkunç IV. Yüzyıl, ® Tab-gaçlar, ® Bozkır Göçebeleri,  © Hunlar, ® Galya’da ve İtalya’da Attila, ® Hunların Sorunu, ® Juan-juanlar ya da Avarlar, ® Eftalitler,
IİI. BÖLÜM
TÜRKLERİN ORTAYA ÇIKIŞI
V-VIL Yüzyıllarda Doğuda Türkçe Konuşan Halklar,  © Kırgızlar, ® Batıdaki Türkçe Konuşan Toplumlar,  ® Tarihteki İlk Türkler, ® Doğuş Efsanesi,  © îranizm ve Budizm,  © Birinci Tu-kiu İmparatorluğu,  © Tu-kiulerin Yeniden Doğuşu,  ® Bulgarlar,  © Hazarlar, ® Yahudileşmiş Bir Türk Krallığı.

IV. BÖLÜM
İLKÇAĞ VE ORTAÇAĞ BAŞINDA TÜRK UYGARLIĞI.
Bozkır,  © Arabalar ve Yurtlar, ® At,  ©Ticaret,  © Tarım ve Sanayi,  © Korkunç Portreler,  © Savaş,  ® Toplumsal Yasam, ® Şölenler, © Giyim ve Beslenme, ® Kültür, ® Paleo-Türk Yazıda**, © Ulusal Din, ® Evrensel Dinler,
V. BÖLÜM
UYGURLAR.
Arap İşgali,  ® Talaş Savaşı,  ® Türkler ve Araplar Karşı Karsıya,  © Peçenekler,  © Moğolistan’daki Uygur İmparatorluğu, ® Edebiyat ve İnançlar,  ® Moğolistan’da Uygur İmparatorluğunun Düşüşü, ® Kırgız İmparatorluğu, © Kitanlar, © Kırgızların Yıkılmasından Sonra Moğolistan,  © Şat’olar,  © Yurt Arayışı,  ® Kansu Uygurları, ® Sin-kiang Uygurları, © Uygurların Kültürel Gelişimi, © Uygur Vahalarındaki Dinler,
VI. BÖLÜM
ISLAMİYETÎN KABULÜ.
Paralı Askerler,  ® Başarısız Bir Asimilasyon,  ® Mısır’da Toiunoğulları ve İlışidiler, © Fatımi Hâkimiyeti, ® Türkler Arasında Müslümanlığın Yayılması, © Bulgarların Din Değiştirmeleri,  ® Karahanlılar,  ® Afganistan’daki Gazneliler, © Gazneli Mahmud,  ® Harezmşahlar,  ® Selçukluların Doğuşu, © Müslüman Türklerin XI yüzyıldaki Çatışmaları,  © İran Büyük Selçukluları Devletinin Kuruluşu,
VII.  BÖLÜM
SELÇUKLU DÜNYASİ
Orta Asya’da Selçuklular, ® Malazgirt’e Do£ru,  © Kıpçaklar, Kumanlar ya da Polovesıler,  © Küçük Asya Selçuklularının Ortaya Çıkışı,  © Suriye’deki Büyük Selçuklular, © Melik-şah’tan Sonra,  ® Haçlı Seferleri, ® Küçük Asya’nın Türk

Beyleri,  © Rum Krallığı,  © Sencer ve Doğu İran, © Harezmşahların Yükselişi,  © Gazneliler, Gurhıiar ve Harezm-şahlar,  © Delhi Sultanlığı,
VIII. BÖLÜM
MÜSLÜMAN DÜNYADA TÜRKLER
Nüfus,  © Göçebeler ve Yerleşikler © Müslumanlaşma,  © Şamanizm Anılan,  © Şiilik, Tasavvuf ve Karşı İaşe ı rinalar,  ® Kadınların Konumu, ® Yönetim,  © İktisadi Hayat, © Dil ve Edebiyat, © Sanat, © Anadolu Mimarisi,© Figüratif Sanat,
IX. BÖLÜM
MOĞOL EGEMENLİĞİNDE TÜRKLER.
Türkler ve Moğollar,  © Moğol İmparatorluğunun Doğuşu,  ® Cengiz Han’ın İlk Dönemi,  © İran’ın Yıkılışı,  © Avrupa’ya Akınlar,  © Cengiz Han’dan Sonrası,  © Avrupa Seferi,  © Rusya’nın Efendisi Altınordu,  © Alrınordu Türkleşîyor,  © İran ve Anadolu’nun Fethedilmesi, © Hulagu,  © Mısır Memlukları,  © İlhanlılar, Memluklar ve Rum Selçukluları,
X. BÖLÜM
TİMUR DEPREMİ.
Çağatay Hanlığı© Çağatay Hanlığının İkiye Bölünmesi,  © Tuğluk Timur ve Kazgan,  © Timurlenk,  © Belirsiz Dinsel Tavır,  © Tokramış,  © Halaciier ve Delhi Tuğluk,  © Timur’un Hindistan’a Girişi,  © Kara koy un LU ar ve Akko-yunlular, © Timur Karsısında Memluklar,  © Anadolu Beylikleri,  ® Osmanlı Devletinin Kuruluşu, © 1. Murad ve I. Bayezid, © Ankara Savaşı,
XI. BÖLÜM
DÜŞÜŞLER VE YÜKSELİŞLER.

Yeni Bir Dünyaya Doğru,  © Göçebelerin Sonu,  © Timurlu-lar,  © Timur Rönesansı,  © Türkmenlerin Dönüşü,  ® Attınordu’nun Sonu,  © Özbeklerin ve Kazakların Doğuşu,  © Osmanlıların Yeniden Doğuşu ve Yükselişi, © Konstantino-polis’in Alınışı,  © XV. Yüzyılda Osmanlı Hümanizmi,  © Adilşahiar,  © II. Bayezid ve Selim,
XII.  BOLÜM
BÜYÜK İMPARATORLUKLARIN DOĞUŞU
Muhteşem Süleyman,  © Kanuni Döneminde Sanat,  Kuzey Afrika’da Türkler,  © Çöküşün İlk İşaretleri, © Kazan ve Astırhan Hanlıkları,  © Avrupa Bozkırlarında Rusların İlerleyişi, © Sibirya,  ® İran Safevileri,  © Özbekisran’ın Kuruluşu,  © Özbek Kültürü,  © Babur Şah, © Ekber,
XIII. BÖLÜM
XVn. YÜZYILDAKİ YÜKSELİŞ VE ÇÖKÜŞ.
Cihangir ve Şah Cihan,  © Moğol Sanatının Görkemi, © Ev-rengzib,  © Büyük İmparatorluk,  © XVI. Yüzyılda Osmanlıda Sanat, Edebiyat ve Bilim,  © İlk Gerileme Belirtisi,  ® Şehzadeler, Kadınlar ve Haremağaları,  © Kardeş Katli ve Kafes,  ® Sibirya’da Ruslar, © Cungar Egemenliği,  © Buhara ve Hive Hanlıkları,
XIV. BÖLÜM
ÇÖKÜŞ.
Nadir Şah,  © Kaçarlar,  © İngilizlerin Hindistan’ı,  © Cungarlarve Hâceler,  © Çinlilerin Dönüşü,  © Kırım Tatarlarının Tasfiyesi,  © Ruslar Kafkasya’da,  © Kazakların Boyun Eğmesi, © Maveraünnehir’de Son Özgürlük Yılları, © Hanlıkların Ruslar Tarafından İlhakı,  © XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu,  © Osmanlı İmparatorluğunun Yıkılması,  © XIX. Yüzyıldaki İlk Krizler,  © Mısır’ın Türklerin Elinden Çıkması,  © Fransa’nın Mağrip’i Türklerden Alışı,  © Tanzimat,  © Son Sıçrayışlar,
XV. BÖLÜM
DİRİLİŞ.
1920’de,® Osmanlı İmparator! uğun un Tasfiye Edilmesi, ® Mustafa Kemal’in Devrimi ve Kurtuluş Savaşı,  © Türkiye Cumhuriyeti,  © Demokraside Kriz Dönemleri,  ® Tütkiye Fatsi-leri,  © İran Türkleri,® Sovyer Devrimi,  ® Milli Türk Komünizmi,  ® SSÇB’nin Oluşumu, ® Milliyetçilik Yönünde Sapmalar,  ® Sovyet Sömürgeciliği,  © Bağımsızlığa Doğru, © Nüfus Dengesinin Bozulması, © Bağımsızlığa Doğru,  © Çin Uygurları,
SONUÇ
Kozlar., ® . ve Büyük Sorunlar,  ® Türkçülük, © İs-lamiyetin Uyanışı,
kaynakça konusunda bazi yönelimler.
DİZİN
SOYAĞAÇLARI VE HARİTALAR

TÜRKÇE ÇEVİRİYE ÖNSÖZ
Günümüzün önemli Türkoloğlarından biri olan Roux (d. 1925) araştırma alanını Orta Asya Türk kültürü ve tarihi üzerine yoğunlaştırmış ve 1960lardan itibaren büyük bir bilimsel birikimi ortaya koymuştur. İlk önceleri çalışma sahaları çok çetin olduğundan konulan pek çok kişinin dikkatini celp etmemiştir. Fakat zamanla konunun uluslararası düzeydeki büyük uzmanlardan biri olarak kendini tanıtmıştır. Türkiye’ye pek çok defa gelen Roux 1961 yılında Ankara’da Türk Tarih Kongresinde o dönemdeki araştırmalarıyla aynı alanlarda çalışan ünlü Orta Asya Türk tarihçisi Giraud’la karşılaşmış ve bu karşılaşmanın sonunda incelediği alanda devam etmeye karar vermiştir (13) • İşin ilginç yanı Roux’nun ilk çalışmaları Cezayir ve Kuzey Afrika üzerine yönelmişken hızla yönünü Orta Asya’ya çevirmiştir. Burada Paris’te hocası olan ve XX yüzyılın ikinci yansında Fransa’da Türkoloji eğitimini gerçekten de yüksek düzeye taşımış Bazm’in de hiç kuşkusuz tesiri vardır. Ancak bu yönelişte Paris’te tanıdığı hakikaten yakın dostu olan Neşat Günal’ın da herhalde tesiri vardır. Roux’nun kısa hayat hikayesini ve yayınlarını Türkçeye çevrilmiş bazı eserlerini daha önce Türklerin ve moğolların Eski Dini (12) adlı eserin çevrisinin önsözünde açıklamıştık. Ayrıca çok yakında yayınladığım Kutadgübilig dergisinde bir incelemesinin sunuş yazısında kendisiyle ilgili bazı bilgiler açıklandığı için bunları tekrar etmek istemiyoruz(13). Ancak Roux’nun ilginç hayat hikayesi ve sayılan yüzlere varan yayınlarının kaynakçasını 80. yılı dolayısıyla derlemiştik. Bu incelemeyi yakında yayımlamak istiyoruz.Roux’nun Türkçede ilk çalışmaları evvela Türk Kültürü B Kitabı’nda kısa bir bölüm olarak 1972’de yayınlanmıştır(l). Daha sonra uzun yıllar unutulmuş gibiydi. Nihayet Milliyet yayınlarında Türkle­rin taıihi (2) adıyla çevirisi yapılan kitap arka arkaya baskılar yaparak genel anlamda Türk okurunun dikkatini çekmiştir. Ancak bütün bun­lar onun bilimsel yönlerini ayrıntılı olarak ortaya koymuyordu. Roux hakkında ilk tanıtım yazısı İşık Tandogan-Abel tarafından Tarik ve Toplum dergisinde yayınlanmış aynı kişi onun bir bilimsel makale­sini Türkçeye çevirmiştir. Bu şekilde yılların akışı içinde Türkolojiy-le ilgili yayımlarını hızla geliştiren Roux’dan ilk Önemli bilimsel çe­viri kısa da olsa 1990’larda yapılmıştır(3, 4). Bu durum aşağıda verdi­ğimiz kaynakçada açıkça görülmekledir. Bugün Roux Orta Asya tarihi ve kültürüyle uğraşan her araştırmacı için vazgeçilmez kaynak haline gelmiştir(5-15). Kendisiyle olan ve eskilere dayanan yakın dostluğu­muz, onun büyük bir nezaketle Türkçeye çevrilen bazı eserlerine biz­lerle olan samimi ilişkilerini belirten önsözler yazmasına neden ol­muştur. Burada kendisine teşekkürü bir borç biliriz. Birkaç yıl önce yazdığı bir mektupta’eski kitabım yani Türklerin Tarihi’ni yeniden ele aldığını ve bir nevi yeni bir sentez olarak yayımlayacağım ifade et­mişti. Kitap çıktı ve Türk okuyucusuna bu kitabın çevrisini takdim ediyoruz. Bir başka sunuş yazısında yukarıda adı geçen önsözlerden uzun alıntılar yapmıştım onları burada tekrarlamak istemiyoruz. Ama hakikaten samimi hislerle kaleme aldığı aşağıdaki şu sözleri tekrar aktarmak istiyoruz(S). Altay Türklerinde ölüm adlı kitabının Türkçe çevirisinin önsözünde Anadolu Türklerine şöyle seslenir (s):Türkiye’de bu kitabı okumak isteyecek olanlar beni isterlerse sertçe ve eminim ki hoşgörüyle eleştirsinler, ama kalplerinde bu insanlar için sevgi ve saygıyı eksik etmesinler…”
Roux yayınları dolayısıyla çeşitli ödüller almış pek çok bilimsel kuruma üye seçilmiştir. Bunların içinde en önemli iki tanesi Fransız Akademisi Başarı Ödülü ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından kendisine takdim edilen Liyakat ödülüdür. Burada çevirisini sunduğumuz Türklerin Tarihi bu konu üzerinde yarım yüzyıldır araştıran, çalışan ve düşünen bir kişinin büyük bir sentezidir. Belki de bütün eserlerinin değerlendirilmesi için bir anahtardır. Umuyorum ki Türk okuyucusunun ilgisini çekecektir.