Birazoku

Sürdürülebilirlik (sustainability), belirli bir ekosistemin ya da sürekliliği olan herhangi bir sistemin; kesintisiz, bozulmadan, aşırı kullanımla tüketmeden ana kaynaklara aşırı yüklenmeden sürdürülebilmesi yetkinliği olarak tanımlanmaktadır. Sürdürebilir kalkınma, bugünün gereksinimlerini; gelecek kuşakların gereksinimlerini karşılama kabiliyetinden ödün vermeden karşılayan kalkınmadır. Kaynaklar sürekli olarak değerlendirilmeli, bu değerlendirme çerçevesinde maksimum koruma sağlanmalı, özellikle çevreyi koruma bilinci ön planda tutulmalıdır. Ayrıca, verimlilik sağlanırken uzun vadeli ekonomik, sosyal ve çevresel hedefler, topluma zarar vermeksizin yarar sağlayacak bir bütün olarak değerlendirilmelidir. Burada dikkati çeken husus; sürdürülebilirlik kavramının “sürdürülebilir kalkınma” olgusu ile bütünleşik bir kavram olarak kullanılmış olmasıdır. Ekonomik kalkınma ancak, evrenin yegane serveti olan doğal kaynakların zaman içinde azalmaması durumunda sürdürülebilir bir nitelik kazanacaktır.

***

İÇİNDEKİLER…………………………………………………………………. III
ŞEKİLLER LİSTESİ………………………………………………………….. XI
TERİMLER İNDEKSİ………………………………………………………… XIII
GİRİŞ……………………………………………………………………………XIV

BİRİNCİ BÖLÜM
SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
AÇILIM VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE

1.1 Sürdürülebilir Kalkınma Kavramı       2
1.1.1 Sürdürülebilir Kalkınma Paradigması       4
1.1.2 Sürdürülebilir Kalkınma Kavramının Ortaya Çıkışı       6
1.1.3 Sürdürülebilir Kalkınma Evreleri       8
1.1.4 Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımında Gelişmeler       8
1.2 Sürdürülebilir Kalkınma Politikaları, Politika Matrisi       11
1.2.1 Mevcut Piyasalardan Fayda Sağlanması       12
1.2.2 Yeni Piyasaların Oluşturulması       13
1.2.3 Çevresel Düzenlemelerin Kullanılması       14
1.2.4 Kamu Oyunun Katılımının Sağlanması       15
1.3 Sürdürülebilir Kalkınma ve Ekolojik Sürdürülebilirlik       16
1.3.1 Çevre       16
1.3.2 Çevre Yönetim Sistemi       17
1.3.3 Çevre Sorunları ve Çevre Kirliliği       20
1.3.3.1 Çevre Kirliliği       21
1.3.3.2 Küresel Isınma ve İklim Değişikliği       27
1.3.4 Küresel Çevre Politikaları         32
1.3.4.1 Kyoto Protokolü       35
1.3.4.2 Ekolojik Su/Karbon Ayak İzi ve Önlemler       36
1.3.5 Enerji Politikaları ve Çevre Etkileşimi       42
1.3.5.1 Kojenerasyon Sistemi        42
1.3.5.2 Yenilenebilir Enerji Kaynakları       43
1.3.6 Nüfus ve Çevre Etkileşimi        48
1.3.7 Tarım ve Çevre Etkileşimi        49
1.3.8 Teknoloji ve Çevre Etkileşimi       62
1.4 Ekonomik Sürdürülebilirlik       64
1.4.1 Sürdürülebilir Kalkınma ve Pazarlama        66
1.4.1.1 Sürdürülebilir Pazarlama Anlayışı        67
1.4.2 Firmalar ve Sürdürülebilir Rekabet Etkenleri       68
1.4.2.1 Sürdürülebilir İşletme Anlayışı        68
1.4.2.2 Sürdürülebilir Rekabet        70
1.5 Sürdürülebilir Kalkınma ve Küreselleşme       75
1.5.1 Küreselleşmede Ekonomik Yaklaşımlar       76
1.6. Sürdürülebilir Kalkınma ve Sanayileşme       79
1.6.1 Negatif Dışsallıklar Karşısında Alınacak Önlemler        80
1.6.2 Atık Yönetimi        81
1.6.3 Atık Borsası        85
1.7 Sürdürülebilir Kalkınma ve Gelişmişlik Düzeyi       86
1.7.1 Eğitim       87
1.7.2 Sosyal Sermaye Kavramı        89
1.7.3 Beşeri Kalkınma, Beşeri Sermaye ve Gelir Dağılımı Etkileşimi       91
1.8 Sürdürülebilir Ekonomik Büyüme       94
1.8.1 Sürdürülebilir Ekonomik Büyüme ve Kamusal Altyapı       96
1.8.2 Sürdürülebilir Ekonomik Büyüme ve Ekososyoloji        96
1.8.3 Sürdürülebilir Ekonomik Büyüme ve Sosyopolitik İstikrarsızlık       97
1.8.4 Sürdürülebilir Büyüme Süreci ve Bütünleşik Faktörler         98
1.8.5 Sürdürülebilir Ekonomik Büyüme ve Türkiye        98
Bölüm Sonu

İKİNCİ BÖLÜM
SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA BİLEŞENLERİ: ÖRGÜTSEL SİSTEM VE SÜREÇLER

2.1 Firmalar ve Kurumsallaşma       116
2.1.1 Kurumsallaşma        116
2.1.2 Örgütsel Vatandaşlık       118
2.1.3 Kurumsal Vatandaşlık        118
2.1.4 Kurumsal Sürdürülebilirlik         120
2.1.5 Bugünün İşletme Anlayışı, Riskler ve Önlemler        122
2.1.6 Kurumsal Sürdürülebilir Gelişme        125
2.2 Firmalar ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk Kavramı        126
2.2.1 Kurumsal Sosyal Sorumluluk Kavramı       128
2.2.2 Sosyal Sorumluluk Kavramının Tarihsel Gelişimi       129
2.2.3 Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Etik       130
2.2.4 Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve İş Ahlakı       131
2.2.5 Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Ekolojik Çevre       132
2.2.6 Örnek Firma ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk       133
2.3 Kar Amacı Gütmeyen Kuruluşlar       134
2.3.1 Kar Amacı Gütmeyen Kuruluşlar ve Sürdürülebilirlik       136
2.4 Sürdürülebilirlik Faaliyetleri ve Tüketici Etkileşimi       137
2.4.1 Çevreye Duyarlı (Yeşil) Tüketici Davranışları       138
2.4.1.1 Tüketici Pazarının Demografik Eğilimleri       142
2.4.1.2 Tüketici Pazarında Ekonomik Eğilimler       143
2.4.1.3 Tüketici Pazarında Sosyal Faktörler       143
2.4.1.4 Tüketiciyi Yönlendiren Psikolojik Faktörler       145
2.4.1.5 Tüketici Satın Alma Karar Süreci       147
2.4.2 Sürdürülebilir Kalkınmada Etken Tüketici Kültür Yapıları       149
2.4.2.1 Ekolojik Toplum Kültürü       150
2.4.2.2 Bireyselci ve Kollektivist Kültür Yapıları       152
2.5 Çevreye Duyarlı ( Yeşil ) İşletmecilik       153
2.5.1 Yeşil Yönetim       156
2.5.2 ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi Standartları       156
2.5.3 Örgütsel Yapılar       157
2.5.3.1 Öğrenen Organizasyon       159
2.5.3.2 Kaizen/Sürekli Gelişme       160
2.6 Örgütsel Stratejiler        162
2.6.1 Örgüt Stratejileri: Değer Zinciri       162
2.6.1.1 Değer Zinciri Modelinin Fonksiyonları       164
2.6.1.1.1 Birincil Faaliyetler        165
2.6.1.1.2 İkincil Faaliyetler        170
2.6.2 Örgüt Stratejileri: Konumlandırma       173
2.6.2.1 Konumlandırma Stratejisi Süreci        174
2.6.3 Örgüt Stratejileri: Marka Kimliği ve Markalaşma Kavramı       175
2.6.3.1 Marka Özvarlığı / Değeri       177
2.6.3.2 Marka Fonksiyonları       180
2.6.3.3 Marka Yönünde Tüketicinin Tutum ve Davranışı       181
2.6.3.4 Marka ve Tüketici İlişkisi       182
2.6.3.5 Marka ve Firma İlişkisi       183
2.6.3.6 Marka Yaratmanın Getirdiği Mecburiyetler       184
2.6.3.7 Sürdürülebilir Marka Stratejileri        185
2.7 Sürdürülebilirlik, Sinerji ve Bütünleşik Değerler       187
2.7.1 Örgütsel Sinerji: Mevcut Durum Analizi ( SWOT )       190
2.7.2 Örgütsel Sinerji: Dış Çevre Analizi       193
2.7.2.1 Mikro Çevre Faktörleri ve Analizi       195
2.7.2.2 Makro Çevre Faktörleri ve Analizi       202
2.7.3 Örgütsel Sinerji: Yönetim Bilişim Sistemleri       206
2.7.3.1 E- Ticaret       207
2.7.3.2 Sanal Pazarlama       217
2.7.3.3 Müşteri İlişkileri Yönetimi ( MİY&CRM )       219
2.7.3.4 İlişki Pazarlaması       221
2.7.3.5 Veri Tabanlı Pazarlama       222
Bölüm Sonu

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ULUSLARARASI SÜRDÜRÜLEBİLİR PAZARLAMA

3.1 Uluslararası Pazar ve Pazarlama       237
3.1.1 Yeşil Pazar Bölümlendirme       240
3.1.2 Yeşil Pazar Bölümüne Doğru       240
3.1.3 Uluslararası ve Uluslararasılaşma Kavramı ve Etkileşimler       242
3.1.4 Firmaların Uluslararası Pazara Giriş Biçimleri       250
3.1.5 Uluslararası Pazarlama       256
3.1.6 Uluslararası Pazarlama Sürecinde Firma Stratejileri       256
3.1.6.1 Hedef Pazar Seçimi Stratejileri      259
3.1.6.2 Uluslararası Firma/Çokuluslu Firma/Küresel Firma Stratejileri    261
3.1.7 Uluslararası Pazarlama Sürecinde Yönelimler       265
3.1.8 Pazarlama Araştırmaları       266
3.1.8.1 Pazarlama Araştırması Sürecinde Kullanılan Yöntemler       268
3.1.8.2 Veri Toplama Yöntemleri       270
3.1.8.3 Pazarlama Araştırması Süreci       273
3.2 Sürdürülebilir Pazarlama (Sustainable Marketing)       275
3.2.1 Çevre Dostu/Yeşil Ürün       277
3.2.1.1 Sürdürülebilir Ürün Özellikleri       278
3.2.1.2 Ürün Yaratma Süreci       281
3.2.1.3 Ürün Yaşam Döngüsü        284
3.2.1.4 Ürün Farklılaştırması ve Yeşil Ürün Stratejisi       286
3.2.2 Çevre Dostu Ambalaj       288
3.2.2.1 Ambalajın Genel Fonksiyonları       291
3.2.2.2 Yeşil Etiketleme        292
3.2.2.3 Hologram       293
3.2.3 Yeşil Fiyatlama       294
3.2.3.1 Değer Temelli Fiyatlama       295
3.2.3.2 Fiyatlama Stratejileri       297
3.2.4 Yeşil Tutundurma Stratejisi       299
3.2.4.1 Bütünleşik Pazarlama İletişimi        300
3.2.4.2 Tutundurma Araçları       304
3.2.4.2.1 Kişisel Satış       304
3.2.4.2.2 Reklam       307
3.2.4.2.3 Halkla İlişkiler       310
3.2.4.2.4 Satış Geliştirme        311
3.2.4.2.5 Doğrudan Pazarlama       312
3.2.4.2.6 Tutundurma Aracı Olarak İnternet       313
3.2.5 Yeşil Dağıtım       314
3.2.5.1 Dağıtım Kanalı Üyeleri       315
3.2.5.2 Yeşil Dağıtım Faaliyetleri       316
3.3 Tekstil Sektöründe Sürdürülebilir Pazarlama Örneği       317
3.3.1 Araştırmanın Amacı ve Önemi       319
3.3.2 Firma Tanıtımı       319
3.3.3 Firmanın Pazarlama Stratejileri       321
3.3.4 Firmanın Ürün Stratejisi        322
3.3.5 Firmanın Fiyat Stratejisi        324
3.3.6 Firmanın Tutundurma Stratejisi       325
3.3.7 Firmanın Dağıtım Stratejisi       325
3.3.8 Firmanın E-ticaret Sitesi       326
Bölüm Sonu

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMADA ETKEN: EKOLOJİK VE ORGANİK TEKSTİL

4.1 Organik Elyaf / Lif Türleri       338
4.1.1 Doğal Bitkisel Lifler       341
4.1.1.1 Tohum Lifleri: Pamuk Lifi       341
4.1.1.2 Sak Lifleri: Keten Lifi       343
 4.2 Ekolojik/Doğal Lifler       345
4.2.1 Doğal Hayvansal Lifler       347
4.2.2 Proteinik Rejenere Lifler       348
4.2.2.1 Hayvansal Proteinik Lifler: Süt Lifi ( Kazein )       350
4.2.2.2 Bitkisel Proteinik Lifler: Soya Fasulyesi Lifi  ( Soya Silk )       351
4.2.2.3 Bitkisel Proteinik Lifler: Yer Fıstığı Lifi  ( Ardil )       351
4.2.2.4 Bitkisel Proteinik Lifler: Mısır Lifi ( Vikara )       352
4.2.2.5 Bitkisel Proteinik Lifler: Deniz yosunu Lifi ( Alginat )       353
4.2.3 Selülozik Rejenere Lifler       354
4.2.3.1 Selülozik Rejenere Lifler: Bambu Lifi       355
4.3 Organik Kumaş      355
4.3.1 Organik Kumaş Tipleri: Dokuma       356
4.3.2 Organik Kumaş Tipleri: Örme       357
4.4 Organik Tekstil Ürünü Bitim / Apre İşlemleri       358                                                                                     
4.5 Organik Tekstil Ürünü Renklendirme İşlemleri       362
4.5.1 Organik Tekstil Ürünü Boyama İşlemi       362
4.5.2 Kök Boya Bitkisi ile Boyama İşlemi       364
Bölüm Sonu       
KAYNAKÇA

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 1.1 Çevre Kirliliği       22
Şekil 1.2 Küresel Isınma ve İklim Değişiklikleri       28
Şekil 1.3 Karbon Ayak İzi Ölçüm Değerleri       41
Şekil 1.4 Jeotermal Enerji Kaynağı       46
Şekil 1.5 Küresel Tohum Deposu       59
Şekil 1.6 EuropGAP Sertifikası        62
Şekil 1.7 Küreselleşme ve Firmalar       76
Şekil 1.8 Atık Hale Gelmiş Cam Ürünlerin Geri dönüşüm Aşamaları       83
Şekil 1.9 Tüketici ve Banka Kredisi        101
Şekil 2.1 Stakeholder Modeli        127
Şekil 2.2 Yeşil Özlemi         139
Şekil 2.3 Sürdürülebilir Tüketici Davranışı       141
Şekil 2.4 Öğrenen Organizasyon Süreci       159
Şekil 2.5 Kaizen ( Sürekli İyileştirme ) Öneri Sistemi       161
Şekil 2.6 Konumlandırma Stratejisi       173
Şekil 2.7 Sürdürülebilir Marka Geliştirme Stratejileri       185
Şekil 3.1 Sürdürülebilir Pazarlamaya Doğru       235
Şekil 3.2 Pazarlama Karması Süreçlerindeki Değişim       236/237
Şekil 3.3 Ekoloji Ekonomi ve Pazar Koordinasyonu       238
Şekil 3.4 Pazar Araştırması        239
Şekil 3.5 Küresel Düşün Yerel Davran       244
Şekil 3.6 Sürdürülebilir Pazarlama Yönetimi Çerçevesi       258
Şekil 3.7 Heinz Co. ve Meksika Pazarı       265
Şekil 3.8 Pazarlama Araştırmaları        268
Şekil 3.9 Sürdürülebilir Pazarlama Hedefleri       276
Şekil 3.10 Kirliliğe Çözüm Ürün Stratejileri        278
Şekil 3.11 Kaynak Yaşam Döngüsü       285
Şekil 3.12 Ürün Yaşam Döngüsü Sistemi / Geleceğin Piyasaları       287
Şekil 3.13 Cam Ambalaj       290
Şekil 3.14 Oeko- Tex 100 Etiketi       293
Şekil 3.15 Babykua Markalı Ürünlerin Hologram İçeriği       294
Şekil 3.16 Kişisel Satış       304
Şekil 3.17 Reklam       308
Şekil 3.18 Organics Babykua Clup Cart        312
Şekil 3.19 Dikimden 9 Gün Sonra Ayçiçeği        321
Şekil 3.20 Organics Babykua Marka Logosu        324
Şekil 4.1 Organik Pamuk       342
Şekil 4.2 Oeko-Tex 100 ve Oeko-Tex 1000 Uluslararası Standartları       346

TERİMLER İNDEXİ

Botanik: Bitkisel.
Cağlık: Bobinlerin çözgü makinesinde kullanılmak için takıldığı yer.
Çiğit: Pamuk tohumu-pamuk çekirdeği: Liflerin ayrılmış havlı (ince tüylü) ve havsız pamuk tohumu.
Dekompoze: Parçalanma, dağılma.
Denatüre: Protein yapısının bozulması.
Denier ya da Denye: Devamlı ve tek liflerin incelik ifadelerinde kullanılan bir sistemdir. Sembolü (Td)’dir. 9000 metre iplik 1 gram ağırlığa sahipse bu ipliğin numarası 1 Td olarak ifade edilir.
Disosye: Ayrışma
Ekstraksiyon: Bir çözelti ya da süspansiyon içindeki organik maddeyi, çözelti ya da süspansiyondaki çözücü madde ile karışmadan, bir başka organik çözgen yardımıyla ayırmaktır.
Fibriler: Uzun peptit zincirlerden oluşmuş protein yapısı.
Filament: İnce iplikcikler.
Globüler: Halka şeklinde protein yapısı.
Hardenning: Sertleştirme.
Kütlü (Çiğitli-Çekirdekli) Pamuk: Kozasından ayrılmış, çırçırlanmamış pamuk.
Linear: Doğrusal yapı.
Stabil: Dayanıklı.
Stapel: Tek tek liflerin ortalama uzunluğu.
Solvent: Maddeyi çözerek sentezleme oluşturan sıvı ya da gaz madde.
Viskozite: Akmazlık.

GİRİŞ

Günümüz ekonomi ortamında “Sürdürülebilir Kalkınma” kavramı sıkça kullanılmaktadır. Ancak kavram içeriğinin ve önemle üzerinde durulması gereken unsurların, ekonomik faaliyetler üzerinde etkileşimleri tartışılabilir bir noktadadır. Zira sürdürülebilir kalkınma, olmazsa olmaz birçok olguyu, uygulanması zorunlu faaliyetlerle bağıntılı olarak kapsamı içine almaktadır. Eserin çıkış noktası, ekonomik döngüde gerek üretici gerekse tüketiciyi, sürdürülebilirlik yönünde gerçekleşmesi gereken, kaçınılmaz değişim yönünde bilinçlendirmektir.

Sürdürülebilir kalkınmada esas olan, ekonomik kalkınmanın, çevreyi koruyarak sağlanabilmesi, böylece gelecek nesillerin hakkının da korunmasıdır. Yakın gelecekte kaynakların tükenmesi, insan sağlığı ve çevrenin bozulması ile ekonomik gelişmelerin yavaşlaması söz konusu olacaktır. Dolayısıyla toplumlar, sürdürülebilir kalkınma yaklaşımıyla, çevre ve ekonomi arasında bir denge noktası bulmayı amaçlamalıdır. Diğer bir bakış açısıyla sürdürülebilir kalkınma, İnsan sağlığını ve doğal dengeyi koruyarak, sürekli bir ekonomik kalkınmaya imkan verecek şekilde doğal kaynakların akılcı bir şekilde yönetimi ve gelecek nesillere yakışır bir fiziki/sosyal çevre bırakma yaklaşımıdır. Bu kapsamda, ürünler ve özellikle de üretim/tüketim sistemleri sürdürülebilir kalkınma perspektifinden irdelenmelidir.

İkinci bölümde detaylı olarak incelenen örgütsel sistemler, ekonominin yapı taşları olarak, yaşayan ve yaşamını sürdürmesi gereken varlıklar olarak algılanmalıdır. Tıpkı yaşayan bir organizmanın hücreleri gibi, sistem olarak bütünü oluşturan hücresel unsurlar, “Üç Çember” içeriğinde tanımlanmalı ve üzerinde önemle durulmalıdır. Mutlak bilgi ve mutlak sermayenin birleşimi ile birlikte; uygulanacak faaliyetlerin hareket noktasını belirlemek üzere,  operasyonel kararların alındığı ilk çember, çekirdek yapıyı oluşturmaktadır. Mutlak sermaye, hazır değerler olarak adlandırılan; nakit ve nakit yerine kullanılabilen varlıklardır. İkinci çemberi; maddi duran varlıklar olarak tanımlanan; makine, ekipman, teknolojik araçlar…vd; yatırımlar ile; maddi olmayan varlıklar olarak ele alınan marka, patent, ticari haklar…vd unsurlar oluşturmaktadır. Ancak tabii ki belirtilen unsurlar, beşeri ve sosyal sermaye kaynakları olmaksızın hiçbir anlam ifade etmeyecektir. Üçüncü çemberin ana unsurunu, şirkette alınacak kararlarda söz sahibi hissedarlar oluşturmaktadır. Ayrıca üçüncü çember içeriğinde; ticari sözleşmeler, Joint Venture, şirket birleşmeleri…gibi stratejik faaliyetlerde taraf oluşturan kişi/kuruluşlar yer almaktadır. Aşağıda verilen havacılık tarihinden alınan bir örnek, mutlak bilgi ve işbirliğinin önemine vurgu yapmaktadır.

İnsanların kuşlara olan ilgi ve özentisinden doğan uçma isteği, modern teknolojinin gelişmesinden önce kuşları taklit ederek bir sonuca varmaya çalışıyordu. Kanatlı araçlar, kanat takan insanlar… vd tarihte sık rastlanılan olaylardan bazılarıdır. Havacılık tarihinde literatüre geçmiş olan ilk mutlak bilgi Emanuel Swedenborg tarafından 1716 yılında yapılmış olan “Havada uçabilen bir makinenin çizimi” dir. Dikkate değer ilk makineye; 15. y.y da Leonardo Da Vinci tarafından çizimleri gerçekleştirilerek, yapılan ilk kanatlı alete “Ornithopter“ (uçan bisiklet) adı verilmiştir. Daha sonra Joseph-Michel Montgolfier ve Jacques Etienne Montgolfier kardeşler tarafından, Fransa’nın Annonay kasabası yakınlarında 5 Haziran 1783 yılında ilk balonla uçuş gerçekleştirilmiştir. Takip eden tarihsel süreçte, Ohio Daytonlu iki bisiklet ustası olan Wilbur ve Orville Wright, 1899′da kuşların nasıl uçtukları hakkında kendilerine ipucu verebilecek her şeyi sistemli bir şekilde incelemeye başladılar. Bilimsel eserlerde ve eski insanların deneyimleri arasında, kendi işlerine yarayacak hiçbir şey olmadığını kısa sürede anlayan Wilbur ve Orville Wright, ancak lise eğitimi ile sınırlı kalabilmişler, bilimsel öğrenim görmemişlerdi. Ancak yaptıkları araştırmalarda, Berlin yakınlarındaki bir tepe üstünden planörle uçuş denemeleri yapan ve bu konuda çok dikkatli notlar tutan Alman mühendisi Otto Lilienthal’in çalışmalarına ulaştılar. Wright kardeşler; aerodinamik ses teorisine bağlı kalarak, havadan ağır, sürdürülebilir, ilk kontrol edilebilir ve motorlu uçuşu,  17 Aralık 1903’te Kuzey Karolina Kill Devil Hills’te gerçekleştirmişlerdir. Paylaşımları, sıkı ve titiz çalışmaları sonucunda Otto Lillienthal ve Wright Kardeşler uçak dizaynı kurumunu kurdular. Ayrıca, modellerini denemek için bir rüzgar tüneli inşa etmeleri ve gerçek boyuttaki modellerinin test uçuşlarını yapmaları; doğru çalışan bir hava taşıtı imal etmelerini sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda uçak mühendisliğinin  gelişmesinin önünü açmıştır.¹

Sürdürülebilir kalkınmaya etki eden faktörler olarak, üretim ve tüketimin birbiri ile olan bağıntısı göz önüne alınarak; nihai tüketicinin “sürdürülebilirlik” kavramı doğrultusunda bilinçlenmesi ayrıcalıklı olarak önem taşımaktadır. Tüketicinin satın alma davranışı sürecinde, “yeşil ürünleri”  ya da “sürdürülebilir ürünleri” tercih ve talep etmesi; söz konusu ürünlerin üretim aracı olarak, beklenen ekonomik kalkınma/büyüme ekseninde etkin rol oynamasını zorunlu hale getirecektir. Sürdürülebilir pazarlama ise sürdürülebilir kalkınmanın itici gücüdür. Dolayısıyla birbiri ile bağıntılı olarak doğal kaynakların verimli kullanımı, atıkların minimize edilmesi, geri dönüştürülmesi, çevre dostu tasarım ve paketleme gibi unsurlar ön plana çıkmaktadır. Çevrenin korunması konusunda tüketicilerden gelen talepler, işletmeleri çevreye karşı daha duyarlı olmaya yönlendirmektedir. Tüketiciler, daha az kirlilik ve atık, daha fazla geri dönüşüm istemekte; yenilenebilir kaynakların daha fazla kullanımını ve mamullerin ekosistem için daha güvenli olmasını talep etmektedirler. Aslında bu durum, 1982 Anayasasının 56. Maddesinde “Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir” şeklinde ifade edilerek çevreye gösterilmesi gereken duyarlılık belirtilmiştir. Üçüncü bölümde irdelendiği gibi, sürdürülebilir pazarlama anlayışı içeriğinde; ürünlerin planlanması, geliştirilmesi, tüketici ihtiyaçlarının karşılanması, örgütsel amaçlara ulaşılması ve bunların yanında en önemlisi, sürecin eko-sistemle uyumlu olması gereği vurgulanmaktadır.

Sürdürülebilirlik olgusu içeriğinde önemli bir yere sahip olan “ekolojik” ile “organik” niteliklerin giderek önem kazanması ve popüler hale gelmesi, ilgili alanda farklı nitelikteki kaynaklardan elde edilen bilgilerin kavram karmaşası yaratmasına neden olmaktadır. Bu doğrultuda ayrı bir bilimsel alanın sınırları dahilinde; tekstil sektöründe organik ve ekolojik niteliklerin kazandırılması yönünde, üretim-nihai tüketici arasındaki tüm süreç dördüncü bölümde detaylandırılmaktadır.

Sürdürülebilirlik kavramı kalkınmaya ya da ekonomik gelişmeye tamamen karşıt düşüncelere yol açmak olarak algılanmamalıdır. Amaç; sorunların değil, çözümün bir parçası olarak, bugün gelinen noktada sorunların boyutunu sergileyerek acil olarak alınması gereği çevresel önlemlere vurgu yapmaktır. Atmosferik ortamda ya da fiziksel çevrede yaşanmakta olan sorunlar, tüm canlılar üzerinde yaşam şartlarını zorlayıcı etken olarak ilk sırayı alırken; ekonomik faaliyet döngüsü çerçevesinde sürdürülebilirlik olgusu dikkate alınmadığı için, insan refahı ve insan sağlığı ciddi boyutlarda olumsuz koşullarla karşı karşıya kalmaktadır.

Öncelikle tüm canlı varlıkların, sağlıklı ve yeterli refah düzeyinde yaşama hakkına sahip olduğu göz ardı edilmemelidir. Ve bu hakların elde edilmesi sırasında, güncel yaşam döngüsü içinde, rutin mücadelelerini sürdürmekte olan birey ve toplulukların, şahsi menfaatlerini terk ederek; toplumsal kazanımları göz önüne alması; gelecek kuşakların haklarını ihlal etmeden, hatta daha yüksek düzeyde yaşanabilir bir ortam sağlanmasına olanak verecek şekilde, faaliyetlerine yön vermeleri gerekmektedir. Firmalar, örgütsel yapılarında “sürdürülebilirlik” kavramına uyumlu süreçlerde faaliyet göstererek, kurumsal, etik ve şeffaf bir yönetim sergilemeleri yanında; “sürdürülebilir pazarlama” unsurlarını benimseyerek, gereği stratejileri en doğru şekilde uygulamakla sorumludurlar.

Ekolojiye ve organik dünyasına vurgu yapan sürdürülebilirlik olgusu, tekstil kimyasalları, tekstil boyaları, kimyasal tarım ilaçları ya da özellikle üre içerikli gübreler, fosil yakıtlar…v.b gibi ticari tercihler doğrultusunda faaliyet gösteren firmalar yönünden bir “sekte” olarak algılanmaktadır. Ancak üzerinde önemle durulması gerekir ki, doğal kaynakların tüketimi, bozunuma uğrayan habitat dengesi ve kaybedilen insan sağlığı, telafisi mümkün olmayan bir noktaya doğru hızla yönelmektedir. Belirlenen sanayi bölgeleri dışında yer alan, özellikle tekstil sektöründe yapılanmalar, atık yönetimi ve işgören sağlığı yönünden, sürdürülebilirlik şemsiyesinin kapsama alanına dahil olmak zorunda olan tesislerdir.

Kalkınma, öncelikle tarımsal üretim kaynaklarının doğru yönde değerlendirilmesi ile ivme kazanacaktır. Günümüzde tarım sektöründe meydana gelen etkileşimler, global olarak çözülmesi gereken sorunları işaret etmektedir. Fransa ‘da tarımda kullanılan kimyasal gübre ve böcek ilaçlarının içeriğinde bulunan ve toprağı zehirleyerek, yetişen ürünlerin içine sinen “choloredecone” maddesinin, bebek bekleyen anne aracılığı ile henüz doğmamış bebeğe bile ulaşabilen zararlı etkileri araştırmalarla kanıtlanmış; belirtilen maddenin kullanımı yaptırımlarla yasaklanmıştır. Ancak, gelinen noktada, yasaklanmadan önceki zaman diliminde kullanılan kimyasallar, tarım alanlarını kullanılamaz hale getirmiştir. Fransa’nın bir sömürgesi olarak topraklarına katılan 1628 km² yüzölçüme sahip “Guadeloupe”  bölgesinde, tarım tamamen yasaklanmıştır. Günümüzden 40 yıl önce açlık ve sefalete çözüm olduğu öne sürülerek, “Yeşil Devrim” olarak nitelendirilen; böcek ilaçları ve çeşitli kimyasal verim arttırıcı maddelerin kullanımı, Hindistan, Meksika gibi tarım ülkelerinde ve sömürgelerde teşvik edilirken, kazanç elde ettiğini düşünen tarım emekçisi, günümüzde toprağını, diğer bir deyişle geçim kaynağını yitirmiştir. Dünya tarımına şöyle bir göz atıldığı taktirde, 40 yıllık bir zaman döngüsünde tarımsal üretimin % 30 azaldığı net olarak görülmektedir. Devletler’in idari yapısında görev alan organlar, “sürdürülebilir kalkınma” kavramına sahip çıkılmalı; uygulanması gereken tarım, çevre ve diğer politikalar sürdürülebilirlik doğrultusunda netleştirilerek; karşıt durumlar hukuki yaptırımlarla, caydırıcı nitelikte desteklenmelidir.

Sürdürülebilir kalkınma, belirtilen “Sürdürülebilirlik” kavramının tüm niteliklerini taşıması gereken; örgütsel süreçler ve yapılandırılması gereken pazarlama bileşenleri olarak; her bir yönü kendi içinde ayrıcalıklı öneme haiz noktalarda ayrı ayrı irdelenmektedir. Faydalanacağınız bu eserin, her bir bölümü, ayrıcalıklı öneme sahiptir. Bilimsel veriler ve işlevsel alanlar üzerinde bizzat yapılan gözlemler ışığında hazırlanmış eser içeriğinde; günümüzün çetin rekabet ortamında işletmelerin istikrarlı ve kalıcı olabilmesi için, öncelikle özümsenmesi gereken ilke ve kavramlar, daha sonra ise başarıya giden yolda izlenecek rota, bilimsel olarak irdelenmekte ve örneklenmektedir.

Okuyucuyu birçok noktada aydınlatacak bu eserin oluşumunda, yaklaşık üç yıldır, sınırlamalara yol açan etkenlerle benimle birlikte mücadele veren, varlıkları ile bana güç kazandıran, bilgi ve tecrübeleriyle yaşam yönümü aydınlatan; Sn.Prof. Dr. A.Ercan Gegez ve eşim Dr. Serdar Tunçluer’e bu esere katkıları ve yaşamımdaki varlıkları için teşekkür ediyorum.

Saygılarımla
Handan TUNÇLUER

————

1     Havacılık Tarihi, http://tr.wikipedia.org/wiki/Havac%C4%B1l%C4%B1k_tarihi, Erişim: 10.09.2010