Birazoku

Behçet Necatigil’in mektup kitapları dizisi “Şiirinizin Tadına Geç Vardım” ile sürüyor. Edebiyat ve sanat dünyasından onlarca ismin yer aldığı derleme 1940’lı yıllardan itibaren Necatigil’e yazılmış mektupları kapsıyor. Mektuplar Necatigil’in dostluklarının, kendinden önceki ve sonraki kuşaklarla ilişkilerinin yanı sıra dönemin edebiyatçılarının birbirleriyle fikir alışverişlerini, çalışma düzenlerini ve alışkanlıklarını da sergiliyor.

Necatigil’den Erdal Öz’e: “Bir de sanatla uğraşanların dostluğu vardır ki, bunun için yan yana gelmeler gerekmez çok kere. Yazılardan, eserlerden yayılan bir hava çeker birini ötekine, uzaklarda da olunsa. Bizimkisi böyle bir dostluktur. Asıl sağlam dostluklar da mesafeler ötesinde çalışmaları izlemekten, takdir ve bağlılıkları güçlendirmekten doğanlar olsa gerek.”

Oktay Rifat’tan Necatigil’e: “Bugünlerde ben de seni düşünüyordum. Bunaltıcı bir şiir havası içindeyim. Yazıyorum, bozuyorum, bugün beğendiğimi yarın beğenmiyorum. Yaşamın şiir kesilmesi iyi de şiirden öteye geçmemesi bunaltıcı.”

İlhan Berk’ten Necatigil’e: “Ey eski toprağı şiirimizin, günlerimin epeycesini boşa çıkardın, anlatımdan hep kaçıyorsun, hâlâ kıvıramadım seni yazmayı.”

Gülten Akın’dan Necatigil’e: “Son günlerde çalıştığım yerdeki bazı zorunlu ilgilerden duyduğum korku, tiksinme yalnız başıma altından kalkabileceğim ağırlığı aşmıştı. Size sığındım.”

İçindekiler
Önsöz • 9
NECATİGİL’E MEKTUPLAR
Abdülkadir Budak • 13
Adalet Ağaoğlu • 16
Adnan Binyazar • 19
Afşar Timuçin • 20
Ahmet Tevfik Küflü • 21
Ali Püsküllüoğlu • 24
Asım Bezirci • 27
Attilâ İlhan • 30
Burhan Arpad • 36
Celal Sılay • 37
Cemal Süreya • 39
Demirtaş Ceyhun • 44
Doğan Hızlan • 45
Edip Cansever • 49
Enis Batur • 50
Eray Canberk • 52
Erdal Öz • 53
Ergin Sander • 58
Fahir İz • 63
Fazıl Hüsnü Dağlarca • 65
Fethi Naci • 66
Fikret Demirağ • 68
Fikret Ürgüp • 71
Füsun Altıok (Akatlı) • 73
Gülten Akın • 74
Gürol Sözen • 80
Hasan Âli Yücel • 83
Hidayet Karakuş • 84
Hilmi Yavuz • 85
Hüsamettin Bozok • 88
Hüseyin Cöntürk • 92
İlhan Berk • 95
Kemal Bilbaşar • 103
Leylâ Erbil • 107
Lütfi Özkök • 108
Mehmet Çınarlı • 115
Memet Fuat • 118
Mehmet Kaplan • 122
Mehmet Seyda • 126
Melahat Özgü • 128
Metin And • 132
Metin Demirtaş • 134
Metin Eloğlu • 140
Muhsin Ertuğrul • 143
Mustafa Şerif Onaran • 144
Muzaffer Tayyip Uslu • 146
Muzaffer Uyguner • 149
Mübeccel İzmirli • 151
Nahit Ulvi Akgün • 155
Naim Tirali • 159
Necati Cumalı • 162
Necati Zekeriya • 164
Nedim Gürsel • 168
Nermi Uygur • 170
Nermin Menemencioğlu • 172
Nezihe Meriç • 175
Oktay Rifat • 176
Orhan Hançerlioğlu • 178
Orhan Şaik Gökyay • 180
Özdemir İnce • 182
Özdemir Nutku • 185
Rauf Mutluay • 187
Rüştü Onur • 189
Sabahattin Batur • 190
Sabit Kemal Bayıldıran • 193
Salâh Birsel • 202
Samim Kocagöz • 228
Selim İleri • 232
Sennur Sezer • 235
Sevgi Sabuncu (Soysal) • 236
Sevinç Çokum • 237
Suut Kemal Yetkin • 240
Şakir Eczacıbaşı • 241
Şerif Hulusi • 242
Tahsin Saraç • 244
Talât Sait Halman • 247
Tarık Buğra • 250
Ümit Yaşar Oğuzcan • 251
Vedat Günyol • 252
Yaşar Nabi Nayır • 253
Yıldız Kenter • 257
Yusuf Atılgan • 258
Zeki Ömer Defne • 260
Zeyyat Selimoğlu • 262
NECATİGİL’DEN MEKTUPLAR
Ahmet Tevfik Küflü • 265
Ali Püsküllüoğlu • 268
Enis Batur • 270
Erdal Öz • 271
Fazıl Hüsnü Dağlarca • 275
Gülten Akın • 276
Hidayet Karakuş • 278
Kemal Bilbaşar • 279
Lütfi Özkök • 281
Memet Fuat • 283
Melâhat Özgü • 286
Metin Altıok • 291
Muhsin Ertuğrul • 292
Muzaffer Uyguner • 293
Nahit Ulvi Akgün • 295
Necati Cumalı • 296
Özdemir Nutku • 297
Sabit Kemal Bayıldıran • 299
Salâh Birsel • 303
Sevinç Çokum • 304
Suut Kemal Yetkin • 306
Dizin • 309

Önsöz

Necatigil’in mektuplar külliyatına bu kitapla bir yenisi ekleniyor: Şiirinizin Tadına Geç Vardım – Edebiyat ve Sanat Dünyasından Necatigil’e Mektuplar. Necatigil’in yazdığı mektuplardan derlenen ilk seçkiyi (Mektuplar, 1989/2001) karısıyla mektuplaşmaları izlemiş (Serin Mavi, 1999/2017), ardından yakın dostu Kâmuran Şipal’le (Dar Bir Çember İçinde, 2018) ve son olarak Alman ve Avusturyalı akademisyenlerle karşılıklı mektupları (Tercümemi Nasıl Buldunuz?, 2022) gün yüzüne çıkmıştı. Edebiyat ve sanat dünyasından 84 ismin yer aldığı Şiirinizin Tadına Geç Vardım, 1940’lı yıllardan başlayarak Necatigil’in ölümüne dek kendisine yazılan mektupları kapsıyor. İş mektubu ya da tekrar niteliği taşıyan mektupların elenmesiyle bir araya gelen bu mektuplarda, Necatigil’in dostluklarının, kendinden önceki ve sonraki kuşaklarla ilişkilerinin yanı sıra dönemin edebiyatçılarının birbirleriyle fikir alışverişlerini, çalışma düzenlerini ve alışkanlıklarını görmek de mümkün. Necatigil’in bu isimlerden her biriyle farklı kesişme noktaları olduğu gibi yakınlıkları da farklı elbette. Kimi ilişkileri yalnızca işle sınırlı, kimileri yakın dostluk düzeyinde, kimilerinde ise –özellikle dönemin genç edebiyatçılarıyla– yol gösterici, yönlendirici. Örneğin gençlik yıllarında başlayan dostluklar arasından en çok Salâh Birsel’le mektuplaştığı göze çarpıyor. Dostluklarının yanı sıra Salâh Birsel’le ayrı kentlerde yaşıyor olmaları, Morbacka çevirisi gibi ortak çalışmalar, Tercüme Bürosu, Birsel’in çıkardığı dergiler, Türk Dili dergisi dönemi sürekli yazışmalarını gerektirmiş. Bir başka örnek yine başka kentlerde yaşayan ve görüşme imkânları kısıtlı olan İlhan Berk ile Gülten Akın. Yakın olduğu şairlerden Edip Cansever ve Oktay Rifat’la sıkça görüştükleri için mektuplaşmaları kısa haberleşmelerle sınırlı. Yayın dünyasından Ahmet Küflü, Hüsamettin Bozok, Memet Fuat, Ümit Yaşar Oğuzcan, Yaşar Nabi Nayır; dönemin genç edebiyatçılarından Abdülkadir Budak, Doğan Hızlan, Erdal Öz, Nedim Gürsel, Selim İleri, Sevinç Çokum ya da öğrencilerinden Ergin Sander, Hilmi Yavuz, Sabit Kemal Bayıldıran yolunun kesiştiği isimlerden bazıları. Hemen her mektubunda cevabı geciktirdiği için özürler dileyen Necatigil her ne kadar mektup yazmanın “az çok bir işkence, apayrı bir hava ve istek meselesi” olduğunu söyleyerek “mektup (ya da cevap) yazmalarda üşengecim çok” dese de, arşivde özenle sakladığı mektupların sayısına bakıldığında, mektuplaşmaya önem verdiği görülüyor. Ancak yazmak isteyip yazamadıkları da bir hayli olmalı ki, durumu şöyle izah ediyor: “Ama yazmamanın hatırlamamak anlamına gelmiyeceğini de teslim edersiniz sanırım. Bu gibi ihmaller bazan vefasızlıktan değil, iş-güç fazlalığından hiç değil, ölü çizgilerde yaşamaktan ileri gelir.” Büyük ölçüde Necatigil arşivinden yararlanılarak yayına hazırlanan kitabın sonuna bulunabildiği kadarıyla Necatigil’in cevapları da eklendi, böylelikle bir bütünlük oluşturulmaya çalışıldı. Mektuplar seçkisinde yer alanlara ise referans vermekle yetinildi. Benzer şekilde daha önce başka kitaplarda yayımlanmış ya da ilerde yayımlanacak olan mektuplar bu çalışmanın dışında bırakıldı (örneğin Kâmuran Şipal, Cahit Külebi, Cevdet Kudret, Oktay Akbal, Tahir Alangu ve Yüksel Pazarkaya’yla mektuplaşmalar). Yakın dostu Yüksel Pazarkaya’ya yazdığı bir mektupta “Kopyesiz mektupları çağrışımlarla yazmak ne güzel!” diyen Necatigil, şöyle devam ediyordu sözlerine: “Böyle el yazması mektup yazmanın bir muhassenâtı da insanın sereserpe yazabilmesidir; kendinden mısralar döktürerek yazabilmesidir. Hele kâğıt ince olur da, daha ilk okunuşta yırtılıp atılabilecek hale gelirse.” Ne var ki kimi dostları el yazısı olduğu için Necatigil arşivinde kopyası bulunmayan mektupları yıllarca saklamışlar, sorduğumuzda hemen bize ulaştırdılar, sağ olsunlar. Kitapta yer alan isimler alfabetik olarak sıralandı, kişiye has söyleyiş biçimleri ya da dönemin imlası olduğu gibi bırakıldı. Nermin Menemencioğlu’nun bir mektubundan alıntıyla Şiirinizin Tadına Geç Vardım adını verdiğimiz bu seçkinin gerek Necatigil’in gerek dönemin edebiyat dünyasına ışık tutmasını diliyoruz.

Ayşe Sarısayın

Serenad Demirhan

Heybeliada, 5 Ekim 2022

Abdülkadir Budak

28 Ocak 1978
PK 237 Kayseri

Sayın Hocam,
22/23 Ocak 1978 tarihli mektubunuzu aldım.1
Her dönemde, şiirlerime kılavuzluk eden bir ozanın beğenisini
kazanmak beni mutlu etti.
Geçti İlkyaz Denemesi’ndeki çizgimi sürdürmeye çalışacağım.
Hakimiyet Sanat’ın 14. sayısını (Mart, 1977) gönderiyorum.2
İkinci cildi hazırlandığında size de iletmekten gurur duyacağım.
Selâmlar, saygılar.

Abdülkadir Budak

…