Birazoku

Bir yanda çağımızın en önemli yazarlarından David Foster Wallace, diğer yanda Roger Federer ve Tracy Austin gibi efsaneleriyle muazzam bir spor dalı, başlı başına bir dünya: Tenis. Büyük hayaller, kortlarda geçen uzun saatler, kazanılan zaferler, beklenmeyen düşüşler; nice acılar, nice merhemler.

Sicim Teorisi, David Foster Wallace’ın tenis yazılarını bir araya getiriyor ve bu spora erken yaşlarda gönül vermiş yazarın gözünden sadece bir spor analizi değil, bir yaşam alegorisi sunuyor. Sporla aşkı, efsanelerle fanileri, klişeyle aşkınlığı beraberce ele alan Sicim Teorisi, David Foster Wallace’ın yaratıcı zihninin kıvılcımlarını gözler önüne seren, ilham verici bir metin.

Oyuna hazır mısınız.

*

Önsöz

“Tenis” müthiş bir kelime, bu niteliğini de aslında var olmamasına borçlu. Öyle, çünkü sapına kadar Fransız oyunu olmasına rağmen (Fransa’nın eski krallarından sadece biri degil, ikisi tenis kortlarında ölmüş, Cumhuriyet de yine bir tenis kortu üzerinde, “Tenis Kortu Yemini” ile kurulmuştur) Fransızlar bu oyunu hiçbir zaman tenis adıyla anmamıştı. Onlar oyuna Jeu de paume, yani “avuç oyunu” ya da kulağa o kadar tuhaf gelmeyecek bir çeviriyle, “el topu” derlerdi (oyun başlangıçta çıplak elle oynanıyordu; sonra eldivenler çıkmış, onları da paletli sopalar ve nihayet raketler takip etmiştir.) Fransızlar servis atacakları zaman genellikle “Tenez!” diye bağırır ve Fransızca “Alınız!” anlamındaki bu sözcüğü, “Dikkat, size doğru geliyor!” demek için kullanırlardı. Bugün de topa vurulmadan önce skoru belirterek oyunun bu âdetini -o kadar şiirsel bir yolla olmasa damuhafaza ediyoruz. Fransızların nidasını duyup çağrışım yoluyla oyuna “ten-es” demeye ilk başlayanlar İtalyanlar olmuştur kortun bir köşesinde durmuş, seslere kulak kesilen bir Floransalı’yı akla getiren latif bir ayrıntı bu. İlk kortların çoğu ormanlardaki açıklık alanlara inşa edilmişti. Nidalar havada yankılanırdı. Ses ve Öfke’de Benjy’nin, “Caddy!” diye bağıran golfçüleri işitip ablasına seslendiklerini zannedişini anımsamak mümkün; gel gelelim burada kelime dilden dile, Avrupa saraylarının aşırı kültürü aracılığıyla Fransa’dan İtalya’ya yol almış ve 1950’li yıllarda, Petrarca’nın İyi ve Kötü Talihe Karşı Çareleri yazdığı dönemde Avrupa literatürüne giriş yapmıştır. Petrarca insanlık deneyiminin hatırı sayılır bir kısmına damga vuran kaygı duygusunu ele aldığı eserinde şöyle demiştir: “Kendi hafifliğimizden, narinliğimizden değilse nedendir, tenis topu gibi oradan oraya fırlatılıp atılmamız, onca titizlendiğimiz kısacık ömürlerimizde. gemimizi hangi limana çekeceğimizi bilemeyişimiz…

Böylelikle tenis insanın varoluşuna ve kaderine ilişkin bir metafor haline gelmiştir. John Webster’in, Malfi Düşesi’nde yazdığı gibi. “Yıldızların avucunda tenis toplarıyız ancak / Ne yana çarparlarsa oraya savrulur, nereye dilerlerse oraya yığılırız. Bir diğer gelenekte de tenis daha farklı bir “hafifliğin,” delişmenliğin sembolü olarak kullanılır; koca koca adamlar top peşinde koşarlar. Tenisin bu bağlamda kullanımı, zamanında Shakespeare in pervasız Prens Hal karakterine de ilham vermiş genç ve güçlü Kral V. Henry’nin döneminden bir anekdotla yakından ilişkilidir. Eski bir tarihçiye göre, “Kral Henry’nin bu tür entipüften oyunlara zaafı olduğu düşüncesiyle, Fransa’nın veliaht prensi ona koca bir fıçı dolusu tenis topu göndermiştir.” Kral Henry’nin Agincourt Muharebesi’nde buna verdiği muhtemel yanıt, şair/rahip John Lydgate’in 1536 dolaylarında yazdığı dizelere şöyle yansır:

…