Birazoku

Nevzat Tarhan, Pozitif Psikoloji’de her biri psikoloji ve psikiyatrinin farklı sahalarında uzman on iki kişiden oluşan bir ekiple duygusal zekâ becerilerini 10 adımda geliştirme yöntemlerini pratik uygulamalarla birlikte sunuyor. Kendini tanıma-farkındalık, iletişim becerileri, motivasyon, sebatlılık, uzlaşmacılık gibi kavramların tek tek açıklandığı kitapta anlatılan 10 adım psikodrama ve alıştırmalarla pekiştiriliyor. Kitapta yer verilen duygusal zekâ uygulamaları kişinin kendisiyle ve çevresiyle doğru iletişime geçmesine yardım ederek hayat kalitesini artırmayı hedefliyor.

Öğretmensiniz ve yeni atandığınız okulda daha ilk derste hiç de alışık olmadığınız bir manzarayla karşılaşıyorsunuz. Öğrencileriniz daha önce görev yaptığınız okuldaki kadar saygılı, heyecanlı ve meraklı değil. Peki şimdi ne yapacaksınız? İşte böyle zamanlarda pozitif psikolojinin sunduğu düşünce becerilerine sahipseniz krizi ustalıkla yönetebilirsiniz.

Hayatın her anında karşınıza çıkabilecek krizleri birer avantaja çevirebilmenin inceliklerini anlamak ve öğrenmek isteyenler için Pozitif Psikoloji, Çoklu Zekâ Uygulamaları kaçırılmayacak bir imkân.

***

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ………………………………………………………………….15

GİRİŞ…………………………………………………………………….17

Mutluluk Biliminden Çoklu Zekâya…………………………..19

Nöroyönetim ve Çoklu Zekâ İlişkisi……………………………55

Çoklu Zekâ Gelişiminde Bazı Faydalı Yöntemler…………..64

Birinci Bölüm

SOSYAL KOGNİTİF NÖROBİLİME GİRİŞ……………….77

Sosyal Davranışların Beyinsel Altyapısı………………………..79

İkinci Bölüm

ZEKÂ……………………………………………………………………107

Çoklu Zekâ Kuramı……………………………………………….109

Üçüncü Bölüm

POZİTİF PSİKOLOJİ UYGULAMALARI

DUYGUSAL ZEKÂ………………………………………………..121

Yetişkinlerde Duygusal Zekâ…………………………………….123

Çocuk ve Gençlerde Duygusal Zekâ………………………….130

Evlilikte Duygusal Zekâ………………………………………….148

İş Yaşamında Duygusal Zekâ……………………………………159

Dördüncü Bölüm

POZİTİF PSİKOLOJİ UYGULAMA ADIMLARI:

ON ADIMDA DUYGUSAL ZEKÂ……………………………167

I.    Kendini Tanıma ve Farkındalık……………………………..169

II.    Başkalarını Tanıma ve Empati………………………………178

III.    İletişim Becerileri -”Sen” “Ben” Dili- Özgüven………182

IV.    Motivasyon ve Planlama…………………………………….192

V.    Sorun Çözme Becerileri………………………………………205

VI.    Öfke, Saldırganlık ve Şiddet……………………………….213

VII.    İlişki Yönetimi………………………………………………..221

VIII.    Sebatkârlık……………………………………………………232

IX.    Sağlıklı Karar Verme………………………………………….238

X.    Uzlaşmacılık……………………………………………………..248

Beşinci Bölüm

POZİTİF PSİKOLOJİ UYGULAMALARI…………………255

Okullarda Grup Uygulamaları…………………………………. 257

Duygusal Zekâ Geliştirme Egzersizleri 1 …………………… 269

Duygusal Zekâ Geliştirme Egzersizleri 2 …………………… 283

SONSÖZ………………………………………………………………291

EKLER…………………………………………………………………293

EK-1 ZEKÂ TÜRLERİNİ ANLAMA ÖLÇEĞİ…………295

EK-2 DUYGUSAL ZEKÂ KENDİNİ DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ……………………………….301

Yazarlara Dair

NOTLAR

Aynur Sayım (Uzman Psikolog): 1971 yılında İstanbul’da doğdu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü’nden mezun oldu. 2000 yılında, “Lise Öğrencilerini Bilgilendirmenin Madde Konusundaki Görüşlerine Etkisi” konulu tez çalışması ile yüksek lisans öğrenimini tamamladı. NP Group Memory Center Nöropsikiyatri Merkezi Çocuk Ruh Sağlığı Birimi’nde görev yaptı. Hâlen NP İstanbul Etiler Polikliniği’nde çalışmalarına devam etmektedir. 1994 yılından itibaren zihinsel engelli ve özel eğitim gerektiren çocuklarla çalışmalarını sürdürmektedir.

Bihter İyidir (Uzman Psikolog): Lisans eğitimini Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nde, uzmanlık eğitimini Hacettepe Üniversitesi Klinik Psikoloji alanında tamamladı. Yüksek Lisans eğitimi süresince Hacettepe Üniversitesi Hastanesi Psikiyatri Kliniği’nde pratiğini sürdürdü.

Üç yıl süreyle çalışmalarına huzurevlerinde devam etti, “Geriatri, Gerontoloji ve İletişim” konularında eğitim programları oluşturdu ve yürüttü. Bir yıl süreyle Özel Eğitim Merkezinde zihinsel ve bedensel engelli çocukların ailelerine yönelik eğitim ve psikoterapi hizmeti verdi. Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları

Eğitim ve Araştırma Hastanesi Polikliniği’nde ve Prof. Dr. Sedat Özkan Humanite Psikiyatri Kliniği’nde çalıştı. Hâlen NPİSTANBUL Etiler Polikliniği’nde görev yapmaktadır.

Çiğdem Demirsoy (Uzman Psikolog): 1963 yılında İstanbul’da doğdu. İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümünden mezun oldu. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fak. Psikiyatri Anabilim Dalı’nda çeşitli birimlerde Klinik Psikolog olarak görev yaptı. İ.Ü. Adli Tıp Enstitüsünde “Psikoaktif Madde Kullananlarda Suçu Etkileyen Faktörlerin Araştırılması” konulu tez çalışmasıyla yüksek lisans eğitimini tamamladı. KASDAV Sağlık Merkezi’nde ve Belediyeye bağlı yuvalarda, Özel Marmara İlköğretim Okulu’nda Psikolog olarak çalıştı. 2001 yılından beri NPSUAM Feneryolu Polikliniği yetişkin biriminde görev yapmaktadır.

Eda Yavaş (Uzman Psikolog): 1986 yılında İstanbul’da doğdu. İstanbul Ticaret Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden mezun oldu. Aynı üniversitenin Uygulamalı Psikoloji Bölümü’nü tamamlayarak uzmanlığını aldı. İstanbul Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ndeki stajın ardından Memory Center Nöropsikiyatri Merkezi’nin Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Birimi’nde staj yaptı. Özel Ye-ditepe Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi’nde psikolog olarak çalıştı. Hâlen NPİstanbul Nöropsikiyatri Hastanesi Etiler Polikliniği’nde psikolog olarak çalışmaktadır.

Elif Kandaz (Uzman Psikolog): İstanbul’da 1978 yılında doğdu. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü’nü bitirdi. Davranış Bilimleri Araştırma ve Tedavi Merkezi’nde staj yaptı. İzmit’te Melsungen Bakım Evi’nde ve Kocaeli Büyük Şehir Belediyesi Diyaliz Merkezi’nde çalıştı. 2002-2005 yıllarında Kocaeli Üniversitesi Ruhsal Travma

Merkezi’nde ve Gündüz Hastanesi’nde görev yaptı. Hâlen Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Yüksek Lisans programına devam etmektedir.

Fulya Ertekin Alkan: 1978 İstanbul’da doğdu. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nden mezun olduktan sonra özel bir şirkette eğitim, satış ve pazarlama bölümlerinde çalıştı. Eğitimcilikte satış, pazarlama, iletişim, yaratıcılık konularında uzmanlaştı. Daha sonra İstanbul Ticaret Üniversitesi’nde Psikoloji Yüksek Lisansını tamamladı. Mor Kilit, Anita ve Kadın Hikâyeleri isimli 3 romanı bulunmaktadır.

H. Fatih Dane (Uzman Psikolog): Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü’nden mezun oldu. Lisansüstü Eğitimini Yönetim ve Organizasyon dalında yaptı. Almanya Uberlingen Moreno Psikodrama Enstitüsü Abdülka-dir Özbek Psikodrama Enstitüsü’ndeki eğitimini tamamladı ve “Psikodramatist” ünvanı aldı. Yönetici ve Psikolog olarak Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nda emekli olana kadar görev yaptı. Profesyonel eğitimci olarak özel sektörde çok sayıda şirkete eğitim ve danışmanlık hizmeti verdi, grup çalışmaları yaptı. 1996 yılından bugüne kadar profesyonel eğitimcilik yaşamının yanı sıra, psikodinamik ve bilişsel-davranışçı terapist, psikodramatist ve kısa süreli grup terapisti, çift ve ilişki terapisti, EMDR terapisti, Hipnoterapist unvanlarına da sahip olup, yetkin olduğu alanlarda psikolojik hizmetler sunmaktadır.

Hande Sinirlioğlu Ertaş (Uzman Psikolog): 1977 yılında İstanbul’da doğdu. Boğaziçi Üniversitesi’nde Psikoloji eğitimini tamamladı. Amerika’da Klinik Psikoloji üzerine yüksek lisansını tamamladı. Master eğitiminin son döneminde Amerikan Sosyal Servisi ile bağlantılı olarak Profesyonel Psikoloji Merkezi’nde stajını tamamladı. Halen NPİSTANBUL Nöropsikiyatri Hastanesi’nin Çocuk-Ergen Ruh Sağlığı Birimi’nde görev yapmaktadır.

İhsan Öztekin (Uzman Psikolog): 1963 yılında Balıkesir’de doğdu. İstanbul Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden mezun oldu. Stajını GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi’nin Psikiyatri servisinde tamamladı. Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesinde Klinik Psikolog olarak görev yaptı. Hâlen NPİSTANBUL Nöropsikiyatri Hastanesi’nde görev yapmaktadır.

Kamil Ertekin (Uzman Klinik Psikolog) 1980 yılında Aydında dünyaya geldi. Psikoloji lisans eğitimini 2001 yılında Hacettepe Üniversitesi’nde tamamladı. Klinik Psikoloji Yüksek Lisans Eğitimi ‘Ergenlerde İntiharın Önlenmesine Yönelik Bir Çalışma’ tezi ile 2005 yılında Adnan Menderes Üniversitesi’nde tamamladı. 2002-2005 yılları arasında Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Psikiyatri Servisi’nde Araştırma Görevlisi olarak çalıştı. 2005-2006 yılları arasında GATA TSK Rehabilitasyon ve Bakım Merkezi’nde Klinik Psikolog olarak askerlik görevini yerine getirdi. 2006-2011 yılları arasında NP İstanbul Nöropsikiyatri Hastanesi’nde klinik psikolog olarak çalıştı.

Leyla Arslan (Uzman Psikolog): 1958 yılında Ordu’da doğdu. Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden mezun oldu. İstanbul Rehberlik ve Araştırma Merkezi’nde Eğitim Uzman Yardımcısı olarak görev yaptı. Çeşitli kurumlarda Kurucu Müdür olarak görev yaptı. 2004 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’ndaki görevinden emekliye ayrıldı. Hâlen NPİS-TANBUL Etiler Polikliniği Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Birimi’nde “Psikolog, özel eğitim ve konuşma terapisi uzmanı” olarak görev yapmaktadır.

Necmettin Gürsoy (Uzman Psikolog): 1953 Adıyaman’da doğdu. 1981 yılında Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nin Eğitimde Psikolojik Hizmetler Bölümü’nden mezun oldu.1997 Yılında Türk-Kazak Uluslararası Ahmet Yesevi Üniversitesi’nde “Polis Akademisi Okuyan Öğrencilerin Sosyal ve Kültürel Geçmişleri ve Meslek Seçimleri” konulu bitirme teziyle Sosyal Bilimler Uzmanlığı’nı aldı. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana bilim Dalında Klinik Psikolog olarak çalıştı. 1989- 2002 yılları arasında Polis Akademisi’nde görev yaptı. Fatih Üniversitesi Hastanesi’nde ve Doğuş Tıp Merkezi’nde part-time psikolog olarak çalıştı. Üsküdar Üniversitesi, Özel NP İstanbul Nöropsikiyatri Hastanesinde 4 yıl Klinik Psikolog olarak çalıştı. Hâlen Adıyaman Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır.

Neşe Özkarslı (Uzman Klinik Psikolog): 1962 yılında Kütahya’da doğdu. İstanbul Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü’nden mezun oldu. Çeşitli Anaokullarında kurucu ve yöneticilik, Huzurevlerinde yöneticilik, İlköğretim okullarında eğitim danışmanlığı ve rehberlik görevlerinde bulundu. Hâlen Memory Center Nöropsikiyatri Kliniği ve İstanbul Nöropsikiyatri Hastanesi’nde çalışmalarına devam etmektedir.

Nüket İşiten (Yrd. Doç. Dr.): 1982 yılında İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Zorunlu hizmet dönemi ardından Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Erişkin Psikiyatrisi Uzmanlık Eğitimini tamamladı. Dr. Sami Ulus Çocuk Hastanesi Çocuk Psikiyatrisi Bölümü Sorumlusu olarak çalıştı. Hâlen Türkiye Adalet Akademisi’nde öğretim görevlisi olup hâkim ve savcılara yönelik eğitimlerde “Çocuk Suçluluğu, Çocuk ile görüşme, Çocuk Psikolojisi, Çocuk istismarı ve İhmali” gibi konularda dersler vermektedir. Bu görevinin yanı sıra

Başkent Üniversitesi Çocuk İstismarı ve İhmali Koruma Ekibi Üyeliği görevini sürdürmektedir.

Orhan Gümüşel (Uzman Klinik Psikolog): 1973 yılında Ankara’da dünyaya geldi. Psikoloji Lisans Eğitimini Hacettepe Üniversitesi’nde tamamladı. “Ergenlerde Depresyon Eğilimi” konulu çalışmasıyla uzmanlık eğitimini tamamladı. Kısa bir dönem Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde çalıştı. Memory Center Nöropsikiyatri Merkezi’nin “Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Birimi”nin kuruluşunda görev aldı. NPİSTANBUL Nöropsikiyatri Hastanesi, Memory Center Nöropsikiyatri Merkezi, NPİSTANBUL Etiler Polikliniği bünyesinde psikoterapist olarak çalışmaktadır.

Oğuz Tanrıdağ (Prof. Dr.): 1951’de Ankara’da doğdu. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Uzmanlık eğitimini GATA Nöroloji Ana Bilim Dalı’nda yaptı. Klinik araştırmacı olarak Amerika’da Vanderbilt Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde bulundu. GATA Nöroloji Ana Bilim Dalı’ndan doçentliğini aldı. 1993’te profesör oldu. Hâlen NP İstanbul Hastanesi Nöroloji Servisi’nde görevine devam etmektedir.

Sinem Öztep (Uzman Psikolog): 1972 yılında Mersin’de doğdu. İstanbul Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden mezun oldu. “Terapistlerin kişilikleri ile teorik yaklaşımları arasındaki ilişki” konulu teziyle yüksek lisansını tamamladı. İzmit Rehabilitasyon Merkezi’nde (İREM) ve İstanbul’da Ayna Psikolojik Danışmanlık Merkezi’nde ergen ve yetişkinlerle bireysel psikoterapi çalışmalarına devam etti. 2003-2007’de Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri A.B.D.’de Klinik Psikolog olarak görev aldı. Hâlen NPİSTANBUL Nöropsikiyatri Hastanesi ve NPİSTANBUL Etiler Polikliniği’nde mesleki çalışmalarına devam etmektedir.

Yıldız Burkovik (Uzman Psikolog): 1962 de İstanbul’da doğdu. İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü’nden mezun oldu. GATA Haydarpaşa Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği’nde Psikolog olarak görev yaparak Psikoloji laboratuvarını kurdu ve aynı zamanda stajyer psikologlara “Psikolojik Testler” konusunda eğitim verdi. “Sokakta Yaşayan Evden Kaçmış Çocukların WISC-R Test Sonuçlarının Değerlendirilmesi” konusunda uzmanlık tezini verdi. 1998 yılından beri NPSUAM Feneryolu Polikliniği’nde Klinik Psikoloji Birim Sorumlusu olarak çalışmaktadır.

Zehra Erol (Uzman Psikolog): 1971 yılında doğdu. İÜ Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü’nden mezun oldu. Marmara Üniversitesi’nde, “Çalışan, Resmi Lise ve Endüstri Meslek Lisesine devam eden gençlerin Denetim Odakları ve Özsaygı Düzeylerinin karşılaştırılması” teziyle uzman oldu. Özel okullarda ve özel eğitime ihtiyacı olan çocuklarla çocuk ve ergen psikologu olarak başladığı meslek hayatına, yetişkinlerle devam etti. Hâlen NPSUAM Feneryolu Polikliniği’nde Erişkin ve Ergen Psikoterapisti olarak görev yapmaktadır.

ÖNSÖZ

“Ben insanlara bir şey öğretmiyorum sadece onların düşünmelerini sağlıyorum.”

Sokrates

Beyin Temelli Eğitim Ne Demektir?

En iyi öğrenme, öğrenme sürecine insan beyninin daha fazla katılımı ile mümkündür. Beynin öğrenme sürecine katılımını arttırmak, yeni bir öğrenme modeli olan, “zihin temelli eğitim”le mümkündür.

Eğlenceli ama aynı zamanda disiplinli bir çalışma ortamının en iyi öğrenmeyi sağladığını, içinde sevgi olan disiplinin kuma yazılan yazı gibi değil taşa yazılan yazı gibi olduğunu, kısaca zihin temelli eğitimi size anlatmaya çalışacağız.

İlerleyen sayfalarda ayrıntılı olarak göreceğiniz gibi bir insanın hem başarılı hem de mutlu olması mümkündür. Mutluluğu ve başarıyı birlikte edinen insanlar üzerinde yapılan bilimsel araştırmalar bize bazı şeyler öğretti. Mutluluğu ve başarıyı birlikte edinmek, unutulmuş veya terk edilmiş birçok değerin hayata geçirilmesi ile mümkündür.

Bir örnek vermek gerekirse; mutlu insanların göz çevresi kasları özel bir şekilde kasılır, bu kasılmaya “Duchenne gülümsemesi” denilir. Bu kişiler ortalamadan 8,5 yıl daha…