Birazoku

Osmanlı İmparatorluğu’nun son iki yüzyılında “delilik” nasıl tanımlandı? Akıl sağlığını kaybeden bireyler, hem toplumun hem de devletin gözünde hangi anlamlara büründü? Bu kitap, Osmanlı’nın modernleşme sürecinde deliliğe bakışını, kurumsal politikalarını ve akıl hastalarının toplumsal statüsünü ayrıntılı bir şekilde inceliyor. Ayrıca, “deli” veya “delilik”in her dönemde değişen anlamlarına bakarken bugünkü kavrayışımıza da ışık tutuyor.

Antik Yunan tıbbından modern tıbbın gelişimine kadar geniş bir yelpazeyi ele alan çalışma, Osmanlı toplumunda deliliğin yalnızca bireysel bir durum değil, aynı zamanda siyaset, din ve modernleşme arasındaki ilişkilere ayna tuttuğunu ortaya koyuyor.
Osmanlı’nın kimleri “deli” ilan ettiğini ve bu “delilerin” nasıl bir sosyal denetime tabi tutulduğunu anlamak için arşiv belgelerinden doktor raporlarına edebi eserlerden günümüz bakış açısına uzanan zengin bir kaynak havuzu kullanan bu kitap, tarih, siyaset ve psikiyatri kesişiminde çığır açıcı bir analiz sunuyor.

Deliliğin toplum, iktidar ve modernleşme ile dansını öğrenmek isteyen herkes için vazgeçilmez bir rehber.

İçindekiler
Teşekkür 11
Literatür Değerlendirmesi 14
Yapı 18
Metodolojik Yapı 32
I. Bölüm
Cinlenme ve Hastalanma 37
I. Giriş 37
II. Animizm ve İlk Failler 42
III. Hastalıklar ve Cinler 45
IV. Antik Yunan ve Antik Roma’da Zihinsel Hastalıklara
Yaklaşım
47
V. Yahudilikte ve Hıristiyanlıkta Delilik 61
VII. Ortaçağ’da Delilik 71
VIII. İslam Dünyasında Delilik 79
IX. İslam Dünyasında Akıl Hastaneleri ve Deliliğin Tedavisi 100
X. İslam Hukukunda Delilik 104
XI. Türkler ve Delilik 108
XII. Rönesans’ın Melankolik Kahramanları 109
XII. Avrupa’nın Yeni Ötekisi: “Aklından Zoru Olanlar” 113
XIII. Hindistan’da Delilik ve Hekimlik 129
II. Bölüm
Modern Dünyada Delilik ve Psikiyatrinin Doğuşu 136
I. Giriş 136
II. Yeni Dünyada Eski Bir Kavram: Delilik 138
III. Psikiyatrinin Pelerinsiz Kahramanları ve Psikiyatri
Ekolleri
142
IV. Akıl Hastanelerinin Yüzyılı 154
V. Suçlular Karşı Deliler 155
V.I. Avrupa’da Akıl Hastalıklarının Kabulü 155
III. Bölüm
Osmanlı Devleti’nde Delilik ve Psikiyatri 169
I. Giriş 169
II. Osmanlı Devleti Neden “Modern” Olmalı? 173
III. Hapishane-İ Umumi: Sultanahmet Cezaevi 244
IV. Osmanlı Psikiyatristleri 282
IV. Bölüm
Osmanlı’nın Geleneksel Delileri 302
I. Giriş 302
II. Osmanlı Gündelik Ve Edebî Hayatında Deli 305
III. Müvelleh Dervişler 311
IV. İttihat ve Terakki Cemiyeti Döneminde Dilencilik 326
V. Bölüm
20. Yüzyıl Osmanlısı’nda Psikiyatri 328
I. Giriş 328
I. Alman Psikiyatrisi ve Biyolojik Psikiyatrinin Doğumu 332
II. Emil Kraepelin ve Biyolojik Psikiyatrinin Sonu 336
III. İttihat ve Terakki Cemiyeti 339
IV. Müessesat-ı Hayriye-i Sıhhiye Heyeti 350
IX. Yeni Projeler 363
X. 1908-1914 Arası Belgelerde Delilik Vakaları 367
XI. Asayiş ve Delilik 375
XII. Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Delilik 379
XII. Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Deliler 380
XIII. Osmanlı’da Psikanaliz 386
XIV. Edebiyatta Delilik 401
Sonuç Yerine 413
Kaynakça 419
Dizin 428

…