Birazoku

“EĞLENMEYE BAKARSAN YA DA EĞLENMEYİ ÖĞRENMEYE ÇALIŞIRSAN, BİRİLERİNİN SİNİRLERİNE DOKUNURSUN. ELBETTE TERSİNİ DE YAPABİLİRSİN AMA YİNE DE BİRİLERİNİN SİNİRLERİNE DOKUNURSUN.”

Nasreddin Hoca’nın cazibesi, gösterdiği gerçekler kadar evrensel ve zamansızdır. Hikâyeleri çocuklardan bilimadamlarına, mutasavvıflardan felsefe takipçilerine kadar pek çok kimsenin odağında olmuştur.

Psikolojiden maneviyata, seyahatnamelerden antropolojik çalışmalara kadar çok çeşitli konularda düzinelerce kitap yazan ve sayısız ödüle layık görülen İdris Şah, Kuzey Afrika, Türkiye, Ortadoğu ve Orta Asya’daki kaynaklardan, Farsça, Peştuca, Urduca, Türkçe ve Arapça eski elyazmalarından ve sözlü edebiyattan derlediği bu nadir koleksiyonda Nasreddin Hoca’nın imtihan ve karşılaştığı güçlükleri bir araya getiriyor. Hoca’nın başaktör olduğu bu öğretici hikâyeler koleksiyonu, hem olağanüstü bir mizah antolojisi hem de bir sufi bilgeliği kitabı olma niteliği taşıyor

Pidar natawanad, Pisar tamam kunad.
(Baba başladığı işi bitiremezse, belki Oğul bitirir.)

İÇİNDEKİLER
GİRİŞ……………………………………………………………………………….15
Sebep ……………………………………………………………………………….17
Parayı Yemek……………………………………………………………………18
Işık Kullanmak…………………………………………………………………20
Neden Yapmıyorsun?……………………………………………………….20
İhtiyat………………………………………………………………………………21
Varsayımlar ……………………………………………………………………..22
Diyelim ki… ……………………………………………………………………..23
Farklı Mahsuller……………………………………………………………….24
Değeri Aynı ……………………………………………………………………..25
Kimin Hizmetkârıyım Ben?……………………………………………..26
Kaderin Cilvesi ………………………………………………………………..27
Cevap ………………………………………………………………………………28
Ahmaklar…………………………………………………………………………28
Eğer Allah İsterse……………………………………………………………..29
Mükemmel Bir Fikir ………………………………………………………..30
Kahramanlık ……………………………………………………………………31
Av…………………………………………………………………………………….32
Her İkisi de, Haşmetmeap!……………………………………………….33
Kendisini Unutmuş………………………………………………………….34
O Kadar da Zor Değil ………………………………………………………34
Minnet Borcu…………………………………………………………………..35
Sözünün Arkasında………………………………………………………….35
Farklı Bir Zaman Ölçüsü………………………………………………….36
Adam Köpeği Isırırsa O Zaman Haber Olur…………………….37
Ay’ı Kurtarmak…………………………………………………………………38
Ben de Anlamadım ………………………………………………………….39
Karayı Görmek ………………………………………………………………..40
Bir İnsan Ne Kadar Aptal Olabilir?…………………………………..41
Sebep ve Sonuç ………………………………………………………………..42
Tıkamalarının Bir Nedeni Varmış…………………………………….42
Suçlu Kim?……………………………………………………………………….43
Sarığı Tarif Etmek…………………………………………………………….44
Daha Faydalı ……………………………………………………………………44
Hangi Yarısı Benimki?……………………………………………………..45
Öğrenmeyi Öğrenmek……………………………………………………..46
Gerçeklerle Yüzleşmek……………………………………………………..46
Tebrikler…………………………………………………………………………..47
Fazlasıyla Bariz ………………………………………………………………..47
Tek Başına Halletmek Zorunda Kalmak …………………………..48
İnsanın Girdiği Roller………………………………………………………49
Yağmurda Kuru Kalmak…………………………………………………..50
Gerçek Kanıt Nerede?………………………………………………………51
Görünenin Ötesi………………………………………………………………52
Nesnellik………………………………………………………………………….53
Kimse Şikâyetçi Değil ………………………………………………………54
Kendi İyiliğin İçin Hakikatten Kaçmak…………………………….54
Haklı Olduğuna İnanıyorum ……………………………………………55
O Sen Çıkıyorsun!……………………………………………………………56
Satılık Merdiven……………………………………………………………….57
Develer Neden Uçmaz? ……………………………………………………58
Altın, Cüppe ve At……………………………………………………………59
Biraz Zaman Ver………………………………………………………………61
Yogi, Rahip ve Sufi……………………………………………………………62
Aklında Tutmak……………………………………………………………….64
Filozofları Çürütmek………………………………………………………..65
Bir Soru Daha Sor ……………………………………………………………67
Ödül…………………………………………………………………………………68
Öğrenmenin Yüksek Bedeli ……………………………………………..69
Manevi Öğretmen ……………………………………………………………70
Sıcak Çorba, Soğuk Eller………………………………………………….72
Kürtçesi……………………………………………………………………………74
Bilim………………………………………………………………………………..75
Soru, Cevaptır………………………………………………………………….76
Hepimiz Aynısını Yapmıyor muyuz?………………………………..76
Hakikatin Değeri ……………………………………………………………..77
Şansa Bırakmamak…………………………………………………………..78
Tahmin Et Bakalım ………………………………………………………….79
Tüccar………………………………………………………………………………80
Kendinizi Kaptırmayın …………………………………………………….81
Tavuklar…………………………………………………………………………..82
Namaz Uykudan Hayırlıdır………………………………………………84
Ne Olacak?……………………………………………………………………….85
Mantıkçı…………………………………………………………………………..86
Aynı Yerden Isırılmamak………………………………………………….87
Müjdemi İsterim………………………………………………………………88
Ayağına Pislemek……………………………………………………………..89
Gerçek Gerçektir ……………………………………………………………..90
Yanında Götüremezsin …………………………………………………….91
Benim İşim Değil……………………………………………………………..92
Göründüğü Kadar Kolay Değil…………………………………………93
Zikir…………………………………………………………………………………95
İyi Bir Pazarlık………………………………………………………………….97
Gerçekleşen Kehanet………………………………………………………..98
Değişim……………………………………………………………………………99
Bir Arzunun Değeri………………………………………………………….100
Endişe Edilmesi Gereken Zaman……………………………………..101
Yoksa… …………………………………………………………………………….102
Çok Uzun ya da Çok Kısa ………………………………………………..102
Yanlış Zaman……………………………………………………………………103
Kaybedecek Vakit Yok………………………………………………………103
Özgecilik………………………………………………………………………….104
Belki Oradan Bir Yol Geçiyordur……………………………………..105
Duyuru…………………………………………………………………………….106
Altındakiler ve Üstündekiler…………………………………………….107
Spekülatör………………………………………………………………………..108
Öküzden Daha Gürültülü ………………………………………………..108
Ben Başlatmadım……………………………………………………………..109
Camide…………………………………………………………………………….110
Yumurtalar ………………………………………………………………………111
Allah Verir……………………………………………………………………….112
Okul…………………………………………………………………………………113
Altıncı His ……………………………………………………………………….114
Görünmez Uzantı…………………………………………………………….115
Yanlış Kimlik……………………………………………………………………116
Çıkarımsal Düşünme……………………………………………………….117
Buğday Olsun…………………………………………………………………..118
Dâhi…………………………………………………………………………………118
Sana Ne?…………………………………………………………………………..119
Önemli Olan Onun Ne Dediği …………………………………………120
Ne Bulacak ki?………………………………………………………………….120
Hayatta Olmaz …………………………………………………………………121
Nereden Geldik Nereye Gidiyoruz?………………………………….121
Karkoracami…………………………………………………………………….122
Düşüncenin Kokusunu Almak …………………………………………123
Soyguncu …………………………………………………………………………124
Mekân Değil Zaman Meselesi…………………………………………..125
Hepsi Karıma Ait……………………………………………………………..126
Mayanın Kabarmasını Beklemek ……………………………………..126
Ateş Bile …………………………………………………………………………..127
Düşündüğünden Daha Fazla ……………………………………………128
Tek Başına………………………………………………………………………..129
Algının Sınırları……………………………………………………………….130
Kim Neyi İncelemeli?……………………………………………………….130
Sütçünün Atı ……………………………………………………………………131
Keramet……………………………………………………………………………132
Piramit Uzmanı ……………………………………………………………….133
Oturduğum Yer………………………………………………………………..134
Onu Herkes Yapabilir……………………………………………………….135
Ölüm ve Yaşam ………………………………………………………………..136
Bir Kuruş Az Ödemek………………………………………………………137
Neden Bana Soruyorsun?…………………………………………………138
Kızlar……………………………………………………………………………….139
Hepsi Dahil………………………………………………………………………140
Neden Yas Tutmasınlar?…………………………………………………..141
Tutmaya Değmez……………………………………………………………..142
Hekim ……………………………………………………………………………..143
İştah…………………………………………………………………………………143
Sır…………………………………………………………………………………….144
Maksimum Kapasite ………………………………………………………..145
Cinsiyetlerin Savaşı ………………………………………………………….146
Sınırda……………………………………………………………………………..147
Her Şeyi Denemek……………………………………………………………148
Bir Vuruşta Yedi Kişi………………………………………………………..149
Hammadde………………………………………………………………………150
Canavar Yakalamak………………………………………………………….151
Zavallı Yerlilere Acımak …………………………………………………..153
Ne Kadar Uzaklaşmam Gerek?…………………………………………154
Ekonomik Kayıp………………………………………………………………155
Özel Mülkiyet…………………………………………………………………..156
Aşağıdan Bağlayın!…………………………………………………………..156
Yangın ……………………………………………………………………………..157
Sezgi ………………………………………………………………………………..158
Sorunun Cevabı Kendi İçinde Saklı………………………………….159
Yem Torbaları ve Eşekler………………………………………………….160
Hoca’nın Rüyası ……………………………………………………………….161
Kral Benimle Konuştu ……………………………………………………..162
Aslında Kimse Bilmiyor……………………………………………………163
Hakikat…………………………………………………………………………….164
Geçen Seneki Yuvalar……………………………………………………….164
Tırnaktan Tepeye ……………………………………………………………..165
Ne Olur Ne Olmaz……………………………………………………………165
Yeni Gelenler İçin Eski Mezarlar………………………………………166
Nasreddin’in Vasiyeti ……………………………………………………….166
Natamam …………………………………………………………………………167
Nasreddin Hoca’nın Türbesi …………………………………………….168

GİRİŞ 

Nasreddin Hoca’nın hikâyelerinden birkaç tanesini dinleyen bir kişi, bu hikâyelere karşı güçlü bir ilgi hissetmeye başlayabilir. Genellikle Ortadoğu topraklarında dolaşan ve bu durumu açıklayan bir rivayet anlatılır. 

Rivayete göre, Nasreddin daha küçük bir çocukken anlattığı hikâyelerle okul arkadaşlarının dikkatini çekme konusunda garip bir maharete sahipmiş. Onun yüzünden arkadaşlarının okulda gösterdiği başarı yerlerde geziniyormuş. Nasreddin’in öğretmeni de bilge bir adammış ve Nasreddin’i engelleyemese de bu özelliğini şekillendirmeyi başarmış. Şöyle diyerek Nasreddin’i efsunlamış:

“Bugünden itibaren, ne kadar bilge olursan ol insanlar sana hep gülecek. Bugünden itibaren, bir Nasreddin hikâyesi dinleyen herkes, o hikâyeyi en azından yedi kere başkalarına anlatmak zorunda hissedecek.” 

İlk başta Hoca’nın hikâyelerini pek de ilgi çekici bulmayan bazı insanların sonradan bu hikâyelere bağımlı hale gelmesi ilginçtir. Diğer coğrafyalar bir yana, en azından şu dönemde Amerika, Sovyetler Birliği ve Komünist Çin’de Nasreddin Hoca’nın hikâyelerine aynı derecede ilgi gösteriliyor. Coral Gables Yüksek Enerji Fiziği Konferansı raporunda, normal teknik terimlerin kısıtlılıkları ile ifade edilemeyecek bir bilimsel olguyu ifade etmek adına Nasreddin Hoca’nın hikâyeleri kullanılmıştır. Sovyet Orta Asyası’nda yeni bir Nasreddin filmi an itibariyle çekilmektedir. Pekin’de Nasreddin Hoca hakkında hikâyelerin yer aldığı bir folklor kitabı hem Çince hem İngilizce olacak şekilde yayımlandı.

Hoca’nın tarihiyle uyumlu bir şekilde, bizim yayımladığımız Benzersiz Nasreddin Hoca’nın Maceraları adlı eser, kendisine Punch’ta bir muhalif buldu. Ama eğer bu durum Hoca’nın öğretilerinde öngörülebilseydi, muhtemelen kendisi akademik uzmanların tepkilerine daha fazla ilgi gösterirdi. İngiltere’deki Oryantalistler, Nasreddin’in sufi bir öğretmen olduğuna karşı çıkmaktadır. Ancak Beyrut ve Karaçi’deki uzmanların görüşleri tam tersi yöndedir.

Tabii ki tüm bu çekişmeler yalnızca bizim Hoca’mızın mevcut kategorilere sıkıştırılamayacağını gösterir – ve hâlâ kendisine ait bir yeri olduğunu. 

Nasreddin Hoca’nın Vecizeleri’ne göre: 

Eğlenmeye bakarsan ya da eğlenmeyi öğrenmeye çalışırsan, birilerinin sinirlerine dokunursun. 

Tabii tersini de yapabilirsin ama yine de birilerinin sinirlerine dokunursun.

Sebep 

Nasreddin Hoca zengin bir adamı görmeye gitmiş. 

“Bana biraz para versene” demiş. “Neden?” 

“Şey almak istiyorum… Fil!” 

“Eğer hiç paran yoksa filin bakımını da karşılayamazsın ki.” 

“Ben buraya para almaya geldim” demiş Nasreddin. 

“Tavsiye almaya değil.”

Parayı Yemek 

Herkesin malumu olduğu üzere Nasreddin Hoca meyvenin meyve, etin et olduğu ve körinin asla kullanılmadığı bir memleketten geliyordu. Bir gün Kafiristan’ın yüce dağlarından daha yeni inmiş, Hindistan’ın tozlu bir patikasında ağır aksak ilerlerken, feci halde susayıvermiş. 

“Yakında…” demiş kendi kendine. 

“Lezzetli bir meyve bulabileceğim bir yere varırım mutlaka.” 

Bu cümleler zihninden daha geçerken bir köşeyi dönmüş ve bir ağacın altında oturmuş, yanında da bir sepet duran müşfik görünümlü bir adam görmüş. 

Sepetin içerisinde ise koca koca kırmızı meyveler istiflenmiş. 

“İşte bana tam da bu lazım” demiş Nasreddin. 

Sarığının ucundaki düğümden iki küçük bakır sikke çıkartıp meyve satıcısına vermiş. Adam tek kelime etmeden sepeti olduğu gibi Nasreddin’e vermiş, çünkü bu meyveler Hindistan’da çok ucuzmuş ve insanlar bu meyvelerden genellikle daha az miktarlarda satın alırmış. 

Nasreddin meyve satıcısının kalktığı yere oturmuş ve meyveleri şapur şupur yemeye başlamış. Birkaç saniye sonra ağzı yanmaya başlamış. Gözlerinden yaşlar boşanmış, boğazını alevler sarmış. 

Hoca yine de yemeye devam etmiş. Bir iki saat geçtikten sonra dağlı bir Afgan yanından geçmiş. 

Nasreddin ona selam vermiş. 

“Birader…” demiş. 

“Bu gâvur meyveler Şeytan’ın ağzında yetişiyor galiba.”

“Ahmak!” demiş dağlı. 

“Sen hiç Hindistan’ın biberlerini duymadın mı? Onları yemeyi hemen bırak, yoksa gün batmadan Azrail canını alacak!” 

“Bütün sepeti bitirmeden hiçbir yere gidemem” demiş Hoca soluk soluğa. 

“Seni deli herif! O meyvelerin körilenmesi gerekir! Hemen at onları bir kenara.” 

“Artık meyveleri yemiyorum” demiş Nasreddin boğuk bir sesle. 

“Verdiğim parayı yiyorum.”

…