Birazoku

Örgütleri, bireyler arasında paylaşılan değer sistemi olan kültür açısından inceleme düşüncesi, oldukça yeni bir kavramdır. Örgütlerin de tıpkı bireyler gibi, bir kültürleri ve kişilikleri vardır. Kurum tarafından benimsenen temel değerler veya örgüt üyelerince paylaşılan ve herkesin içinde hareket ettiği ortak anlayış ve temel inanç sistemi olarak tanımlanabilen kurum kültürü, örgütü bir makina ya da canlı bir organizma olarak görmenin ötesinde, bu yapıya yeni bir boyut kazandırır. Günümüzde birçok firma, örgütsel verimliliğin ilk planda “Önce İnsan” felsefesi ve bilinçli, güçlü bir kurum kültürüyle gerçekleşeceğini anlamıştır. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü’nde yardımcı doçent olan yazar bu çalışmasında, yönetim teorilerinin evrimini, kurum kültürlerinin sınıflandırılmalarını ve bu bağlamda liderin rolünü, çalışanların sosyalizasyon süreçlerini ve örgütsel bazda oluşan formel ve informel iletişimleri inceleyerek halkla ilişkiler yönetimini mercek altına almıştır.

İçindekiler
Önsöz…………………………………………………………………………………………………………………………………..11
Giriş………………………………………………………………………………………………………………………………………15
BİRİNCİ BÖLÜM
Yönetim Teorilerinin Evrimine Genel Bir Bakış…………………………………….19
Klasik yönetim teorisi ………………………………………………………………………………………………….20
Neoklasik yönetim teorisi………………………………………………………………………………………….21
Modern yönetim teorisi……………………………………………………………………………………………..25
Alışılmışın dışındaki yeni yaklaşımlar……………………………………………………………………27
Teori Z……………………………………………………………………………………………………………………………28
Yönetimde mükemmellik yaklaşımı ………………………………………………………………32
İKİNCİ BÖLÜM
Kurum Kültürü…………………………………………………………………………………………………………….37
Kurum kültürünün tanımı …………………………………………………………………………………………39
Baskın kültür ve alt kültür…………………………………………………………………………………..46
Güçlü kültür ve zayıf kültür……………………………………………………………………………….49
Kurum kültürünün özellikleri…………………………………………………………………………………..52
Kurum kültürünün boyutları ……………………………………………………………………………………59
Kurum kültürünün önemi ve işlevleri………………………………………………………………….62
Kurum kültürü ve strateji…………………………………………………………………………………….70
Kurum kültürü ve örgütsel bağlılık………………………………………………………………..71
Kurum kültürünün sınıflandırılması ……………………………………………………………………..74
Güç kültürü…………………………………………………………………………………………………………………74
Rol kültürü…………………………………………………………………………………………………………………..76
Görev kültürü…………………………………………………………………………………………………………….77
Kişi kültürü………………………………………………………………………………………………………………….79
Kurum kültürü ve yapı ilişkisi…………………………………………………………………………………..81
Kurum kültürü ve diğer sınıflandırmalar…………………………………………………………..83
Toyohiro Kono’ya göre kurum kültürü…………………………………………………………83
Deal ve Kennedy’ye göre kurum kültürü……………………………………………………84
Quinn ve Cameron’a göre kurum kültürü…………………………………………………88
Byars’a göre kurum kültürü ………………………………………………………………………………91
Miles ve Snow’a göre kurum kültürü…………………………………………………………..93
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kurum Kültürünün Yönetimi…………………………………………………………………………….95
Kurum kültürü nasıl başlar?…………………………………………………………………………………….95
Kurucunun rolü…………………………………………………………………………………………………………96
Liderin rolü……………………………………………………………………………………………………………….100
Kurum kültürü nasıl korunur? ……………………………………………………………………………..109
Seçim kriterleri ……………………………………………………………………………………………………….109
Üst yönetimin faaliyetleri …………………………………………………………………………………112
Sosyalizasyon………………………………………………………………………………………………………….113
Kurum kültürünün değiştirilmesi………………………………………………………………………..119
Değişime gösterilen direnç ve stratejiler………………………………………………….121
Kurum kültürünün değiştirilmesi………………………………………………………………….126
Kurum kültürünün değiştirilmesinde kullanılan yöntemler……………133
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Kurum Kültürü ve Örgütsel İletişim………………………………………………………….139
Örgütsel iletişim ………………………………………………………………………………………………………….139
Sözel iletişim……………………………………………………………………………………………………………142
Sözsüz iletişim………………………………………………………………………………………………………..145
Örgüt içi iletişimin önemi ve genel amaçları ……………………………………………….146
Örgüt içi iletişimin akışı ve türleri……………………………………………………………………….150
Formel iletişim………………………………………………………………………………………………………..150
İnformel iletişim…………………………………………………………………………………………………….155
Kurum kültürünün çalışanlara iletilmesinde kullanılan yöntemler……158
Temel değerler……………………………………………………………………………………………………….159
Lider ve kahramanlar………………………………………………………………………………………….162
Hikâye ve efsaneler……………………………………………………………………………………………..164
Tören ve semboller………………………………………………………………………………………………166
Kurum kültürünün çalışanlara iletilmesinde
örgüt içi iletişimin önemi ve halkla ilişkiler……………………………………………………168
Kurum kültürünün etkileşim içerisinde olduğu alanlar…………………………..176
Kurum iklimi…………………………………………………………………………………………………………….176
Kurum kimliği………………………………………………………………………………………………………….178
Kurum imajı……………………………………………………………………………………………………………..185
Sonuç……………………………………………………………………………………………………………………………….193
Kaynakça…………………………………………………………………………………………………………………………199

ÖNSÖZ

Şüphesiz ki firmalar arası rekabetin hızla arttığı günümüzde, rekabette üstünlüğün temeli de değişmektedir. Globalleşmeye başlayan ekonomik süreçle beraber, firmalar arası rekabet iyice kızışıp küresel boyuta sıçrarken, bu rekabette üstünlüğü hedefleyen firmalar da sürekli bir arayış içine girmişlerdir. Tüm dünyanın küresel bir köye dönüştüğü çağımızda, sadece teknoloji, ar-ge ve modern pazarlama yöntemlerine yatırım yapmakla yetinen firma yönetimleri ise, çoğu kez aradıklarını bulamamaktadırlar. Çünkü bunlardan her biri ya taklit edilebilmekte ya da satın alınabilmektedir. İşte rekabette başarı için kullanılan bu kaynakların eskiye göre güç kaybediyor olması, insan kaynaklarının ve onları yönetme biçiminin daha da önemli hale gelmesine neden olmuştur. Firmalar, harika bir ürün tasarlayıp onu kusursuz bir biçimde geliştirebilir, yaratıcı bir şekilde pazarlayabilir ve pazara hızlı bir şekilde sürebilirler. Ancak bunu yıldan yıla yapabilmeyi sürdürmek, kuruluşun sosyal mimarisinin temelinde yatan bir kültür sorunudur. Günümüzde özellikle birçok öğenin çok daha fazla önem arz ettiğinin farkına varılmaktadır: Kurumiçi ilişkilerin doğası, yani işyerinde çalışanların birbirine olan davranış şekilleri, bir diğer deyişle kurumun sosyal sermayesi.

Artık irili ufaklı birçok firma, örgütsel verimliliklerini arttırabilmek için öncelikle daha etkili yönetilmeleri gerektiğinin farkına varmış ve örgütsel verimliliğin sadece yapı, süreç ve teknolojik değişikliklerle değil, başarının esas kaynağı olan ‘’Önce İnsan’’ felsefesiyle ve bilinçli, güçlü bir kurum kültürüyle gerçekleşeceğini anlamıştır. Bunun dışında bir felsefeye sahip firmaların ise, ayakta kalması mümkün görünmemektedir. Bu yüzdendir ki yeni yönetim arayışı içinde olan birçok firma örgütsel verimlilik ve rekabette üstünlük için kültürel değişikliklere gitmeyi bile göze almaktadır. Amerika’da yapılan araştırmalar, en iyi ve en başarılı firmaların ortak özelliklerinin hep kurum kültürü ve insan kaynakları ile ilgili olduğunu göstermektedir. ‘’Bir dayanağım olsun, tüm dünyayı yerinden oynatırım’’ diyen Archimedes gibi, tüm dayanağı kültürel değerleri, insan kaynakları ve onlarla kurulan iletişim olan bu firmaların, rakiplerini her açıdan geride bıraktıkları görülmektedir. Çünkü gücünü kendi çalışanlarının sadakatinden, zekasından alan ve kendine özgü bir kurum kültürü yaratan firmaların başarısını aynen taklit etmek imkânsızdır. Rekabetin ve örgütsel performansın asıl göstergeleri olarak gösterebileceğimiz kurum kültürü ve iletişim konusunu incelerken karşılaştığım en büyük zorluk, bu kavramların bir potada eritilerek verildiği kaynakların azlığı olmuştur. Ancak bu iki kavramın öneminin fark edilmesinden hareketle, önümüzdeki yıllarda yönetici ve teorisyenlerin konuya daha fazla eğileceği ve bu alandaki çalışmaların geliştirileceği inancındayım. Çalışmalarım sırasındaki destek ve yol göstericiliğinden dolayı hocam Sayın Prof. Dr. Ahmet B. GÖKSEL’e, konuya olan ilgisi ve araştırması ile çalışmama katkıda bulunan Araştırma Görevlisi Çisil SOHODOL’a, çalışmalarımda her zaman destek ve yardımını gördüğüm eşim Nejat VURAL’a, sevgi ve anlayışla beni hep destekleyen anne ve babama sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

Z. Beril Akıncı Vural İzmir, 2003

…