Birazoku

Elinizden evinize kadar hijyen…

Ne dünyayı “temizlemek” gibi bir iddiamız ne de bunu yapabilecek sihirli bir gücümüz var.

Üstelik sağlıklı yaşamı bölgesel veya küresel ölçekte etkileyen, hatta tehdit eden salgınlar da dünyamızın bir gerçeği olarak karşımızda.

Ancak daha temiz, rahat, güvenli, yaşanılır ve sürdürülebilir bir dünya için elimizde azımsanmayacak bir fırsat ve imkân, üstümüzde de bir ödev var. Şimdi bunları harekete geçirme ve farkındalığımızı artırma zamanı…

Özellikle Covid salgını döneminde hijyen bilinci her zamankinden daha önemli hale gelirken bu konudaki eksikliklerimiz ve yanlış bildiklerimiz de gün yüzüne çıktı. Doğru ile yanlış, tedbir ile vesvese, rehavet ile risk birbirine karıştı…

İşte bu kitap hijyen konusundaki farkındalığı artırma ve ihtiyaçları karşılama düşüncesiyle, her biri birbirinden bağımsız “makale” tadındaki yazıların bir araya toplanmasıyla oluştu. Çamaşır hijyeninden bina bakımına, mutfak dezenfeksiyonundan halıların temizliğine kadar günlük hayatı kolaylaştıracak pek çok bilgi içeriyor.

Kolay ve keyifle okunması, hatırda kalması, ilham vermesi amacıyla yazıldı.

Başlarken

Sağlıklı yaşamı etkileyen bir dizi faktör var: Genetik kodlarımız, doğduğumuz ve/veya yaşamayı seçtiğimiz coğrafya ve bulunduğumuz iklim kuşağı; sağlıklı ve güvenli bir ortamda yaşama (barınmadan daha fazlası) ve beslenmeyi etkileyen/belirleyen ekonomik olanaklar, beslenme şekli, çevresel/ekolojik sorunlar, fiziksel aktiviteler, kültürel ve sosyolojik ortam, stres kaynakları, psikolojik etkenlerin üzerimizde yarattığı etki ve bunlara verdiğimiz tepkilerin türü ve büyüklüğü…

Ve elbette seçimlerimiz. Listeyi uzatmak mümkün. Sağlıklı yaşamı bölgesel veya küresel ölçekte etkileyen, hatta tehdit eden salgınlar da dünyamızın bir gerçeği olarak karşımızda. Ulaşım ve dolaşım ihtiyaç ve olanaklarının çeşitliliği ve kolaylığına sosyal birlikteliklerin kaçınılmazlığı da eklenince, hastalık etmenlerinin hızlı yayılımı da oldukça kolaylaşıyor. Makro ölçekte toplum sağlığının korunması ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde yer alan temel hakların sağlanması ödev ve sorumluluğu, elbette, büyük oranda yönetsel otoritelere ve bunun vücut bulduğu merkezi ve yerel idarelere düşmektedir. Ancak, bireylere düşen önemli görev ve sorumluluklar da vardır. Elinizdeki kitap, kişisel sağlığımızı koruma yoluyla yakınlarımızın, hatta çok uzak coğrafyalarda yaşayan ve varlığından “haberdar” dahi olmadığımız insanların sağlıklarını nasıl koruyabieceğimiz konusunda farkındalığı artırma ve yardımcı olma amacı güdüyor.

Grip, Zika, Covid… Hastalıkların adı, virüsün türü ve özellikleri değişse de kitapta anlatılan ve uygulanması çok da zor olmayan kişisel korunma önlemleri gelecekte de çok değişmeyecek ve geçerliliğini sürdürecektir. Geçmişten farkı; bilincimizin daha yüksek, tıbbi ve teknolojik bilgi ve olanaklarımızın daha fazla olmasıdır. Yapmamız gereken; farkındalığımızı artırmak, bulaş riskini azaltmak için fiziki mesafeye dikkat etmek, bulaşın maruziyet miktarını azaltabilmek için maruziyet süresini kısa tutmak, ellerimize “sahip olmak” (kirlenmesini olabildiğince engellemek ve sıklıkla hijyenini ağlamak), bulaşın vücuda giriş yollarını kapatmak, yakın çevremizdeki yüzeyleri kirletici etkenlere karşı korumak.

Ek olarak, hijyen ürünleri seçiminde daha bilinçli olmak ve bu ürünleri daha doğru kullanmak. Sağlıksız bir çevrede uzak erimde sağlıklı yaşama imkânımız olamayacağına göre dünyamızı koruma bilincini artırmayı, bu amaçla ihtiyaç hiyerarşisini gözden geçirmeyi ve tüketim ve atıklarımızı azaltmayı da ihmal etmemeli ve tek başımıza “kurtuluşun” mümkün olamayacağı bilinciyle daha örgütlü, paylaşımcı ve dayanışmacı davranmalıyız. Bir de, daha yakından tanımamız gereken bir komşu kızımız var: Hijyen! Yaşamımızın önemli bir kısmını geçirdiğimiz ve büyük oranda bizim yetki alanımız içinde yer alan, evimiz. Evimizde de hijyen kurallarını bilmemiz, yeterli sıklıkta ve doğru şekilde uygulanmamız, sağlığımızı korumamıza ve kaynaklarımızı ekonomik şekilde kullanmamıza yardımcı olacaktır. Kitapta yer alan ipuçları, yaşam konforumuzu artıracak ve hayatımızı kolaylaştıracaktır. Zor olan, alışkanlıkların değişimidir, ki o da tekrarı gerektirir. Buyurun, başlayalım!

Kitap hakkında 

Öncelikle, şunu belirtelim: Ne dünyayı “temizlemek” gibi bir iddiamız ne de bunu yapabilecek sihirli bir gücümüz var. Sadece daha temiz, rahat, güvenli, yaşanılır ve sürdürülebilir bir dünya için elimizde azımsanmayacak bir fırsat ve imkân, üstümüzde de bir ödev var. Yaşadığımız pandemi, “kelebek etkisi” de denen ve Edward N. Lorenz’in “Kaos Teorisi”nde dillendirdiği, “Amazon Ormanları’nda bir kelebeğin kanat çırpması, ABD’de bir fırtına kopmasına neden olabilir” tezini doğrulayan tipik bir örnek olarak da düşünülebilir. Yapacağım genelleme ülkemiz ve diğer bazı ülkeler için tam olarak doğru olmasa da geçen yıla kadar her şey kendi “yolunda” akıp gidiyordu… Ya da bize öyle geliyordu. Evli evinde, köylü köyünde, işli işinde… Sonra… Başlangıçta sıradan insanların tam olarak ne olduğunu, nerede, niçin ve nasıl başladığını anlamakta ve etkilerini kestirmekte güçlük çektiği bir virüsün yol açtığı bir salgınla karşı karşıya kaldık. Çin’in Wuhan eyaletinde başlayan bir hastalık kısa süre içinde tüm dünyayı etkisi altına alarak hayatı kısıtlayan, yer yer durma noktasına getiren küresel bir salgına dönüştü. Yaşlı dünyamızın karşılaştığı ilk ve yol açtığı can kaybı açısından en kötüsü olmamakla birlikte, tüm dünya halklarında büyük bir ürküntü oluşturdu.

Salgınları kitaplardan okumak ile yaşamanın, can kayıplarını bir sayı olarak görmek yerine çevremizde sevdiğimiz/tanıdığımız insanların kaybını duyumsamanın etkisi aynı değil elbette. Hastalığın ileri aşamasında büyük bir yalnızlık ve insanı yaşama bağlayan en “acil” ihtiyaç olan nefes almakta yaşanan güçlük, bu ürküntüyü daha da büyüttü. Fark edilen/kanıtlanan bir diğer şey de ticaret, turizm ve sosyal etkileşimin dünyamızı büyük bir “köy” haline getirdiği, sınırların “geçişkenlikleri” önlemede yetersiz kaldığı ve salgının sosyal sınıfları farklı şiddette etkilediği gerçeği oldu. Yurttaşlarının sağlıklı yaşam koşullarını sürdürebilmeleri için gerekli desteği sağlama, yapısal düzenleme ve önlemleri alma görevi elbette ülke yöneticilerinin sorumluluğundadır. Bununla birlikte bu önlemlerin başarılı bir sonuca dönüşmesi için yurttaşlara da önemli görev ve sorumluluklar düşüyor.

Elinizdeki kitap, yurttaşların bu önlemler konusundaki farkındalıklarını artırma ve ihtiyaçlarını karşılama düşüncesiyle yazılmış, her biri birbirinden bağımsız “makale” tadındaki yazıların bir araya toplanması ve buna ek olarak kişisel hijyen, genel hijyen, mutfak hijyeni, çamaşır hijyeni ve bina bakımı konularında günlük “hayatı” anlamaya, düzenlemeye ve kolaylaştırmaya yönelik notların eklenmesiyle oluştu. Kitapta yer alan sağlık önlemleri, –güncelliği ve popülerliği nedeniyle– Covid-19 çevresinde anlatılıyor, ancak salt onunla sınırlamak büyük bir yanılgı olur. Grip de içinde olmak üzere salgı, temas ve solunum yoluyla bulaşan tüm hastalıklar için bir rehber niteliğindedir. Hedef kitleyi de dikkate alarak, alışkanlık oluşumunda tekrarın önemi ve yazıların bağımsız olarak okunabilme özelliği de gözetilerek temel kural ve davranışlarda kısa tekrarlara gidildi. Uzun meslek yaşamımda, yaptığım yüzlerce eğitim programında onbinlerce sektör profesyoneline eğitimler, üniversitelerde uzun yıllar “endüstriyel hijyen yönetimi” dersleri ve çok sayıda konferans verdim. Sektör profesyonelleri için hazırlanmış, İngilizce ve Fransızcaya da çevrilen ve sektör içi dağıtımları yapılan kitaplar hazırladım. Prof. Dr. Mustafa Tayar ile birlikte hazırladığımız ve bugün çok sayıda üniversitede ders kitabı olarak okutulan Gıda Endüstrisinde Hijyen ve Sanitasyon kitabımız yayımlandı. Bu kitap, diğerleri gibi değil! Sektör profesyonelleri ve akademik dünyanın ihtiyaçları için hazırlanmadı. Kolay ve keyifle okunması, hatırda kalması, ilham vermesi ve günlük hayatı kolaylaştırması amacıyla yazıldı. Elinizden evinize kadar…

Umarım, başarmışımdır! Sağlıklı günler dileklerimle, keyifli okumalar.yıllar “endüstriyel hijyen yönetimi” dersleri ve çok sayıda konferans verdim. Sektör profesyonelleri için hazırlanmış, İngilizce ve Fransızcaya da çevrilen ve sektör içi dağıtımları yapılan kitaplar hazırladım. Prof. Dr. Mustafa Tayar ile birlikte hazırladığımız ve bugün çok sayıda üniversitede ders kitabı olarak okutulan Gıda Endüstrisinde Hijyen ve Sanitasyon kitabımız yayımlandı. Bu kitap, diğerleri gibi değil! Sektör profesyonelleri ve akademik dünyanın ihtiyaçları için hazırlanmadı. Kolay ve keyifle okunması, hatırda kalması, ilham vermesi ve günlük hayatı kolaylaştırması amacıyla yazıldı. Elinizden evinize kadar… Umarım, başarmışımdır! Sağlıklı günler dileklerimle, keyifli okumalar.

Emirgân, İstanbul, Ocak 2021