Birazoku

Ev içi şiddet ve ilişki şiddeti konusundaki ulusal farkındalık artsa da bunlara dair efsaneler, kişisel görüşler ve gerçekler birbirine karışmış durumda. Jacobson ve Gottman’ın kendi araştırmalarına dayanan bu kitapları ise şiddet uygulayan erkekleri ve şiddet döngüsünü anlamak bakımından önemli bir kilometre taşı teşkil ediyor.

Yazarlar on yılda iki yüzden fazla çiftle çalışarak ilişki şiddeti konusunu araştırdılar. Bulgularını sundukları bu kitapta şiddet içeren ilişki dinamiklerini vakalar üzerinden inceliyor, istismarcı erkeklerin şiddeti bir tahakküm kurma aracı olarak nasıl kullandıklarını açıklıyorlar. Bu sırada da birtakım yaygın efsaneleri (“şiddet genellikle kendiliğinden durur” veya “şiddet gören kadınlar kendi davranışlarını değiştirerek şiddeti durdurabilir” gibi) bilimsel ve akılcı tartışmalarla çürütüyorlar.

Ama en önemlisi iki saldırgan tipi tanımlıyorlar: Kobra ve Pitbul. Şiddet uygulayan bireyin hangisi olduğunu bilmemiz, şiddet içeren ilişkiyi kurtarma olasılığını ölçmek ve kadının nasıl korunacağını saptamak açısından çok önemli. Çünkü şiddetin sıklığı, itici güç sağlayan psikolojik altyapısı ve hangi koşullarda iyice tehlikeli hale geldiği, istismarcı tipine göre keskin farklılıklar gösteriyor.

Yazarlar, şiddet içeren ilişkilerin doğasından gelen risk ve tehlikeyi küçümsemeden, şiddet gören kadınların istismarcı ilişkiden kurtulmak için kendilerini nasıl hazırlayacaklarını, nasıl güvende kalabileceklerini ve nereden yardım alabileceklerini de tartışıyorlar.

Elinizdeki kitap, istismarcı ilişki yaşayan kadınların yanı sıra onlara yardım etmek isteyen arkadaşlara, akrabalara, ruh sağlığı ve sosyal hizmet uzmanlarına, ayrıca sivil toplum gönüllülerine de çok değerli öneri ve rehber ilkeler sunuyor.

“Bu on yılda istismarcı ilişkiler üzerine yapılmış en şoke edici ve aydınlatıcı gözlemsel çalışma. Bu kitap, halkın, eşlerin ve terapistlerin şiddet uygulayan erkeklere bakışını, tehlike değerlendirme yöntemlerini ve rehabilitasyon olasılığına dair düşüncelerini değiştirecek. Şiddet uygulayan erkekleri anlattığı için bir yandan çok ürkütücü, öte yandan ise mutlaka okunması gereken bir yapıt. Benim istismar içeren ilişkilere bakışımı ve kadınlara verdiğim öğütleri kesinlikle çok değiştirdi.”

—Prof. Dr. Pepper Schwartz, Love Between Equals ve The Gender of Sexuality yazarı

“Ev içi şiddet hakkında yazılmış en çarpıcı ve esinleyici kitap. Şiddet uygulayan erkeklere ve şiddet gören kadınlara bakışımızı sonsuza dek değiştirecek. Bu kitap, kötülüğün doğasına dair bir kavrayış kazanmak ya da gerçek kahramanlığın nasıl olduğunu öğrenmek isteyen herkes için mutlaka okunması gereken bir yapıt. Çok yanlış bir yöne evrilen “aşk” hakkında bugüne dek yapılmış en anlaşılır ve aydınlatıcı tanımlar ile açıklamaları içeriyor. Hem ürkütücü hem de merak uyandırıyor; kadına yönelik şiddet hakkındaki bilgisizliğimizi sonsuza dek ortadan kaldıracağı kesin.”

—Prof. Dr. Elizabeth Loftus, The Myth of Repressed Memory yazarı

“Neil Jacobson ve John Gottman, bir yandan kadınların sağ ve güvende kalmak için giriştiği cesurca çabaları yüceltiyor, bir yandan da şiddet uygulayan erkeklere dair güncel kavrayışlar sunuyor. Yaptıkları araştırma hiç kuşkusuz şiddete dair yepyeni bir araştırma alanı açıyor, kitap ise kadınların durumu iyice çözümleyebilmesi için anlaşılır ve uygulanabilir bilgiler içeriyor. Jacobson ve Gottman’ın çalışması hem yaygın görüşlere hem de uzmanların varsayımlarına karşı çıkıyor. Hiç kuşkusuz bu kitabın esinleyeceği yeni araştırmalar kadınların istismarcı eşleriyle ilgili sorduğu sorulara—neden yapıyor ve durması nasıl sağlanabilir—daha kapsamlı yanıtlar verilmesini sağlayacak.”

—Ginny NiCarthy, Getting Free ve The Ones Who Got Away yazarı

*

Şiddet Kendi kendine Biter mi?

Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi çalışmamızın hedeflerinden biri zaman içinde ilişkilerin hangi noktaya geldiğiydi. Çiftler hangi koşullarda ilişkiyi sürdürürler? Hangi koşullarda ayrılırlar? Şiddet hangi koşullarda sürer, hangilerinde sona erer? Şiddet azaldığında duygusal istismar da azalır mı?

Uzun zamana yayılan bu süreçlerle ilgilenme nedenlerimizden biri, dayakçıların rehabilite edilmesi ve kadınlara yönelik terapiler geliştirilmesi bakımından fikir ve bilgi verecek olmalarıydı. Verileri toplarken kadınlara en iyi danışmanlığı nasıl sunacağımızı, dayakçılara da en etkili ceza veya eğitimleri nasıl vereceğimizi saptayabiliriz diye düşünüyorduk. Böylesi sorular sorarak hassas ve olasılıkla tehlikeli bir bölgeye girmiş bulunacağımızı da biliyorduk. Dikkatli olmamız gerekliydi çünkü söz konusu ettiğimiz değişimlere öncülük edecek her etken, şiddet gören kadınlara vereceğimiz öğütlere kolayca dönüştürülemeyecekti. İstismarcı bir ilişkiden kurtulabilmek için atılması gereken adımlar, kadınları daha yüksek risk altında bırakabilir. Şiddet gören kadınlar istismarcı partnerleri terk ettiğinde ciddi saldırı, hatta cinayet riski gerçekten de katlanarak artar. Yine de kadınlara umut olacak bazı şeyler keşfetmeyi, hatta şiddeti azaltacak bazı ipuçları yakalamayı umuyorduk.

Bunlarla ilgili keşiflerimizi 6 ve 7. Bölümlerde ayrıntılandıracağız. Şimdilik, elde ettiğimiz bulguların muğlak, biraz da kafa karıştırıcı olduğunu söyleyebiliriz: Terk edilmiş dayakçı erkeklerin profili gösteriyor ki bu kişiler duygusal açıdan son derece istismarcılar ve eşlerini kafaya çok takıyorlar. Bunların çoğunluğu Pitbul. Onları terk eden kadınlar da evliliğinden derin bir memnuniyetsizlik duyuyor (yalnızca şiddetten ötürü değil, eşe dair hemen her şeyden ötürü mutsuzlar). Aynı zamanda erkeğin kaba kuvvet yatkınlığına rağmen ona direniyorlar ve kendilerini sözlü olarak savunuyorlar. Kobra eşleri ise kocalarından ayrılmaya en azından kısa vadede-daha az eğilim gösteriyorlar. Bunun bir nedeni, Kobrayı terk etmenin tehlikesini fark ediyor olmaları. Ama daha çarpıcı neden, istismarın yoğunluğuna rağmen kocalarına daha fazla bağlılık duymaları (bir Pitbul eşine kıyasla).

1.Bölümde şiddetin ne zaman arttığı, azaldığı veya tamamen sona erdiği biçimindeki eşit derecede önemli sorunun da üzerinde duracağız. Çalıştığımız örneklemde şiddetin kendi kendine (terapinin ya da suç yaptırımlarının yokluğunda) nadiren sonlandığını gördük. Dayakçıların tutuklanıp mahkûm edildiği hallerde ise böylesi müdahalelerin hangi ölçüde etkili olduğu pek açık değil.

Her şeye rağmen bazı eksikler vardı-bulgularımız pek çok soruyu yanıtlarken bir yandan da yeni sorular doğurdular. Araştırma tasarımı titiz ve ölçüler kapsamlı olsa da hâlâ tüm öyküyü dinlemiyorduk. Dolayısıyla, bu kitabı zihnimizde biçimlendirmeye başlayınca boşlukları doldurabilmek için bize daha çok bilgi gerektiğine karar verdik ve iki yıl sonraki görüşmenin üzerinden üç yıl geçmişken şiddet gören kadınların büyük çoğunluğu ile yeniden temas kurduk. Bazıları istismarcı eşlerini terk etmişti. Bazıları hâlâ istismar görmekteydi. Kocaların da bazılarını aradık. Her bir “çıkış mülakatı” için saatler ayırdık; bazı fikirlerimizi sınayıp başka fikirler ürettik, açık uçlu soruları da mevcut yapıya katarak hem fikirlerimizi doğrulamaya hem de yeni fikirler edinmeye çalıştık. Bu çıkış mülakatlarına kitap boyunca rastlayacaksınız. Onların kattığı zengin ayrıntıları salt nicel yöntemlerle elde etmemiz olanaksız. Bu mülakatlar pek çok sorumuzu yanıtladılar. Ama bir yandan da yeni sorular doğurdular.

Bu kitabı yazmaya ilk karar verdiğimizde hedefimiz dayakçı kocaların özelliklerini irdelemekti. Haliyle kitabın büyük bö-

….