Birazoku

Schelling bir mektubunda Hegel’e ‘büyük Kant’ hakkında şöyle diyordu: “Kant bize sonuçları verdi, ancak öncüller hâlâ eksik.” Bu kitap, bu öncülleri arayış çabasının felsefe tarihinin gördüğü en büyük düşünce sistemlerinden birinin ortaya çıkmasına nasıl yol açtığını göstermeyi amaçlıyor.

Bu kitap, Alman İdealizmine filozoflar, kavramlar ve temel tartışmalar üzerinden giriş yapmaktadır. Alman İdealizminin kökeni olarak Kant felsefesi; Kant sonrası felsefenin en önemli isimleri Jacobi, Reinhold, Schulze, Maimon felsefelerinin anlamı; Fichte’nin diyalektik ve mülkiyet anlayışı, Schelling’in özdeşlik ve doğa felsefesi, Hegel’in bilinç, devlet ve din felsefesi kitapta ele alınan temel konulardandır.

İçindekiler
Önsöz 11
Giriş
Alman İdealizmi 13
Birinci Kısım
Alman İdealizminin Kökeni: Kant 51
Birinci Bölüm
Kant ve Zaman Felsefesi 51
İkinci Bölüm
Ahlak Metafiziği ve Etiğin Temellendirilmesi 60
İkinci Kısım
Kant Sonrası Felsefe 73
Birinci Bölüm
F. H. Jacobı; Aydınlanmacı Rasyonalizm Eleştirisi 73
İkinci Bölüm
Reınhold; Aydınlanma Düşüncesi ve
Temel Felsefe
112
Üçüncü Bölüm
Schulze; Septisizm 161
Dördüncü Bölüm
Maımon; Rasyonel Septisizm 203
Üçüncü Kısım
Alman İdealizmi 252
Birinci Bölüm
Fichte; Varlık Açılımının Yöntemi Olarak Diyalektik 252
İkinci Bölüm
Fichte ve Ateizm Tartışmaları 269
Üçüncü Bölüm
Fıchte’de Devlet ve Mülkiyet 281
Dördüncü Bölüm
Schellıng; Özdeşlik, Doğa ve Transandantal İdealizm 296
Beşinci Bölüm
Hegel; Bir Sistem Olarak Bilinç Tecrübesi 337
Altıncı Bölüm
Hegel; Devlet’in Kurumsal Yapısı 353
Yedinci Bölüm
Hegel Panteist miydi? 370
Sekizinci Bölüm
Alman İdealizminde Akıl 386
Derleme Üzerine Notlar 402
Dizin 404

Önsöz

F. W. J. Schelling bir mektubunda Hegel’e ‘büyük Kant’ hakkında şunları yazar: “Kant bize sonuçları verdi, ancak öncüller hâlâ eksiktir. Öncüller olmadan sonuç ne işe yarar ki.” Herhâlde elinizdeki kitabın temel derdini daha iyi anlatacak bir cümle olamazdı. Bu kitap Kant’ın sonuçlarının izini geriye doğru sürerek onun öncüllerini arayan bir felsefi çabayla başlıyor ve bu çabanın felsefe tarihinin gördüğü en büyük düşünce sistemlerinden birkaçının ortaya çıkmasına nasıl yol açtığını göstermeyi amaçlıyor. Aslına bakılırsa Schelling’in Hegel’e söylediği şey sadece bu kitabı değil, kendi çağını da çok iyi anlatmaktadır. Kant’ın temel derdinin rasyonel felsefeyi dogmatizmin ve septisizmin aşırılıklarından korumak olduğu iyi bilinen bir gerçektir. Ancak öncüller olmadan bir sonuca, yani yargıya varmak da dogmatik ve dogmatik septiğin işidir. Eğer Schelling bu ifadesinde haklıysa, bu Kant’ın başarılı olamadığı anlamına gelir. Kitap boyunca ele aldığımız düşünürlerin birçoğunun –ki neredeyse hepsi Kant’ın izinden gitmeye devam eden ve Kant’ın büyüklüğünü kabul eden filozoflardır– Kant felsefesinin bu hâliyle dogmatizm ya da septisizme düşme tehlikesi altında olduğunu söyleyip durmalarının temel nedeni budur. Dolayısıyla Kant’a ‘rasyonel’ öncüller bulup onu saf rasyonel ve eleştirel bir felsefe hâline getirme çabası, Kant sonrası Alman felsefesinin, Alman İdealizmiyle doruğuna ulaşan macerasının başlangıç noktasıdır.

şlangıç noktasıdır. Bu kitap, bu başlangıç noktasının –özellikle Türkçe yazılan literatürde– ya unutulduğu ya da görmezden gelindiği tespitinden hareket etmektedir. Oysa Alman İdealizmine problematiğini veren tam da bu başlangıç noktası olduğundan, onu göz ardı ederek yapılacak bir çalışma, Alman İdealizminin ‘ne…