Birazoku

Bundan yüz yıl kadar önce bir İngiliz kolonist, Avustralya’ya gider. Bir Avustralya yerlisi (Aborjin) eşliğinde kıtayı dolaşırken birden o güne kadar görmediği garip bir hayvanla karşılaşır. Yanındaki yerliye sorar:

“Bu nedir?” Yerli: “Kangroo” cevabını verir. Kolonist, hayvanın resimlerini çizer ve ülkesine gider gitmez herkese “kanguru”yu anlatır. Zaman içinde tüm dünya “kanguru”yu tanır.

Bir süre önce Avustralya yerli dillerini incelemek üzere Avustralya’ya giden bir dil bilimci, yerlilerin bu hayvan için başka bir isim kullandıklarını görür. “Kangroo” yerli dilinde “Seni anlamıyorum” anlamına gelmektedir!

…

İÇİN­DE­Kİ­LER

Önsöz 19
Sistem Liderliği’ne Giriş 23
I. Basamak
GÜÇLÜ KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ 29
Açıklık 31
Karizma 39
Mücadele Ruhu 47
Yaratıcılık 55
Güven 65
Nitelik ve Bilgi 71
II. Basamak
ÜSTÜN YÖNETSEL BECERİLER 75
Yetki Devri 79
Ortaklık Yaratmak 89
Hedef Oluşturma 97
İnsan ve Bilgi Odaklı Olma 105
Organizasyonu Bütünüyle Görebilme 113
Uzağı Görme 121
III. Basamak
ETKİN İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ 127
Çatışma ve İletişim Yönetimi 131
Durumsal Liderlik Uygulaması 137
Motivasyon Yaratma 147
Yetenekleri Açığa Çıkarma 155
Takım Oluşturabilme 163
Adil Ödüllendirme 171
IV. Basamak
YÜKSEK KURUMSAL GÜÇ 179
Yatay Hiyerarşi ve Takım Çalışması 183
Kurum Vatandaşlığı 195
Kalite Bilinci 201
Müşteri Odaklı Düşünme 209
Rekabet Gücü ve Esneklik 221
Değişime ve Öğrenmeye Açıklık 229
Sistem Liderliği’ne Bütünsel Bakış 240
Sistem Liderliği’nde İç Dinamikler 245
Sistem Liderliği’nde 40 Temel Prensip 249
Sistem Liderliği’nde Lider/Yönetici/Sistem Lideri Farkları ……….252
Kaynakça ……………………………………………………………………………..253
Dizin …………………………………………………………………………………….254

Bundan yüz yıl kadar önce bir İngiliz kolonist, Avustralya’ya gider. Bir Avustralya yerlisi (Aborjin) eşliğinde kıtayı dolaşırken birden o güne kadar görmediği garip bir hayvanla karşılaşır. Yanındaki yerliye sorar: “Bu nedir?” Yerli: “Kangroo” cevabını verir. Kolonist, hayvanın resimlerini çizer ve ülkesine gider gitmez herkese “kanguru”yu anlatır. Zaman içinde tüm dünya “kanguru”yu tanır. Bir süre önce Avustralya yerli dillerini incelemek üzere Avustralya’ya giden bir dil bilimci, yerlilerin bu hayvan için başka bir isim kullandıklarını görür. “Kangroo” yerli dilinde “Seni anlamıyorum.” anlamına gelmektedir!

ÖN­SÖZ

Hep düşündüğümüz ama hiç söylemediklerimiz,
Hep söylediğimiz ama hiç düşünmediklerimiz…

Hepimiz çevremizden ne gördüysek yöneticilerimizden, atamızdan dedemizden ne öğrendiysek yönetimde onu uyguluyoruz. Bugüne kadar gördüklerimiz, hep sıkı bir disiplin, bürokrasi, hantallık ve “yassah hemşerim”ler… İşin kötüsü bunlar bizim “doğrumuz”, daha da kötüsü tüm bunları kanıksadık. O yüzden şöyle bir dönüp baktığınızda iş yaşamınızda sürüyle “kan­gu­ru” göreceksiniz. Liderlik ve yönetimle ilgili mükemmel uygulamalar sandığımız ve adını yanlış koyduğumuz yüzlerce kanguru. Hep söy­ledi­ği­­miz ama üzerinde hiç dü­şünme­di­ği­­miz kavramlar. O yüzden Türkiye’de büyük mağazalar, market zincirleri ve dünya markaları yok. Dükkânlar var, yazar kasalarda patronların oturduğu yüz binlerce dükkân… On dört yaşımda üniforma giydim, sonrası hep benim için yönetim ve liderlik örnekleri izlemek ve uygulamakla geçti ve pratikte çok işe yaradığını gördüğüm bu deneyimleri, biraz da çevremin, seminerlerime katılan dinleyicilerin yönlendirmesiyle sizinle paylaşmayı istedim. Size bu ülkedeki kurumlarda çok etkin kulla­nılabilecek bir modeli, “Sistem Liderliği”ni sunuyorum. Düşünür Seyfi Durhan’ın dediği gibi “Atların nallandığı yerde kurbağalar ayaklarını uzatmazmış.” Bu kadar Amerikalı’nın kitap yazdığı ve son derece yüzeysel teoriler oluşturup tüm dünyaya sattığı, Türkiye’ye gelip binlerce dolar karşılığı bunları anlattığı bir alanda, bir Türk’ün yeni bir uygulamayla çıkmasının saygısızlık olduğunu bildiğim için, “Sistem Liderliği Modeli”ne sadece belli bir düzen içinde bilgi ve deneyim paylaşımı gözüyle bakmanızı tercih ediyorum. Sadece tek bir avantajım olduğunu biliyorum, Türkiye’de rastlayabileceğiniz dört yapıda da çalıştım.

12 sene bu ülkedeki en hiyerarşik yapıda, Silahlı Kuvvetler’de üniforma giydim. Ardından hep şikâyet ettiğimiz her türlü yolsuzluk, torpil, rüşvet, politik ilişkinin yasal kılıflar altında yaşandığı bir devlet kuruluşunda bulundum, bu çamura girmemek için özel sektöre geçtim, patron şirketlerinde gariban kapıcıların üç kuruş maaşlarının bir gün repoda bekletilmeye çalışıldığı yapıları gördüm, şimdi ise düşüncelerimi dürüstçe aktarabildiğim bir yerde çalışıyorum. İngiltere’de bu konuda eğitimler aldım ve Batılılara bu konuda çok fazla eğitim verdim. Tüm bunlar ilginç deneyimler diye düşünüyorum. İçeride bulacağınız bilgiler teoride güzel; ama zor olan bunları pratiğe geçirmek. Pratiğe geçirmek çok zor; çünkü karşınızda kalıp şirketler, formüle edilmiş insanlar yok. Her şirketin yapısı, her insanın doğası farklı.

Hepsine aynı formülü uygulama şansınız yok. Size bilgiç bilgiç deneyim aktarmaya kalkan ben, şirketimde iletişim problemi yaşıyor olabilirim. İş yaşamı için ideal bir ütopya oluşturamazsınız. Üzüntüler, başarılar, başarısızlıklar olacaktır. Fakat kitapta bahsettiğim temel yaklaşım olan “Sistem Liderliği Modeli”nin uygulanabilmesi uzun süreçte başarıyı mutlaka getiriyor. Kitabın adı niçin İş Yaşamında 100 Kanguru? Önceleri kitabın adını “Sistem Liderliği” koymayı düşünürken sonra baktım ki kitabın bir yönetim kitabı olabilmesi için mutlaka içinde bir sayı olması gerekiyor: Etkili Liderlerin 7 Alışkanlığı (eroin, viski vs), Salaklar İçin 20 Altın Başarı Anahtarı, İletişimin 12 Müthiş Kuralı, Sevgilinizi Terk Etmenin 50 Yolu gibi. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde verdiğim seminerden sonra Dekan Selçuk Bey’le asansörde odasına çıkarken yeni kitabımın adını sorduğunda İş Yaşamında 100 Kanguru dediğim anda, asansör gibi tabu bir yerde hem de Dekan varken iki temizlik görevlisinin “kıkır kıkır” gülüşmesi bana kitabımın yeni ismini kazandırdı. O iki arkadaşa kitabı ulaştıracağım, torunlarına anlatacakları önemli bir anıları var: “Bak bu kitap sayemde yazıldı…”

Kitabın iyi bir satış yapmasının ikinci yolu ise kitaba yazar olarak kendi adımın değil bir İngiliz’in adını yazmak. Çünkü gavur yaptığında hayran oluruz ve alır olduğu gibi şirketimize uygularız. O yüzden Türkiye’de birçok şirket üzerinde martı ve palmiye resimleri olan Öz Diyarbakır Turizm otobüsleri gibi çalışıyor. Bütün bildiklerimiz başkalarından öğrendiklerimizdir. Kitapta en çok dikkat ettiğim şey; bir bilgi kırıntısı bile almış olsam ya da çok anonim bir öykü bile olsa duyduğum kişinin adını vermeye çalışmak oldu. Çünkü bilgi çok değerli bir canlı. Bu isimler arasında en çok dikkatinizi çeken İsmail Üstel olacak, kendisinin ismini çok andım; çünkü çok şey öğrendiğim bir dostumdur. Bu kitabın oluşmasında bana destek veren tüm İzgören Akademi ve Elma ekibine teşekkür etmek istiyorum, hep dü­şündük­le­ri­­mi söy­le­yebil­me fırsatı verdikleri için.

Ahmet Şerif İzgören
Ekim ’99
Ankara

SİS­TEM Lİ­DER­Lİ­Ğİ’­NE Gİ­RİŞ 

Sistem Liderliği, pratik uygulamalar ve ulaşılmak istenen sonuçlar gözetilerek oluşturulmuş bir Liderlik Modeli. Sadece yöneticilik vasıflarına sahip olan insanlar, var olan bir yapıyı sürdürürler. Liderler ise peşinden sürükledikleri gruplar yaratırlar, bir sistem yaratma peşinde değillerdir. Onları işin başındayken hareket hâlinde liderin direktifleriyle yönlenen bir grup şeklinde görebilirsiniz, lider olmadığı zaman grup dağılır. Bir Sistem Lideri; Sistem Liderliği Modeli çerçevesinde kendisinden sonra da yaşayan “Devamlı Gelişim ve Değişim” anlayışında bir sistem oluşturur. Modelin tüm adımları, “Yüksek Kurumsal Güç”e sahip bir sistem yaratmak üzere oluşturulmuştur. Birkaç küçük örnek dışında “kurumlaşmış” organizasyonlar göremeyeceğiniz bir ülke için Sistem Liderliği Modeli’nin önemi gün geçtikçe daha fazla anlaşılıyor. Modelin birinci basamağı olan “Güçlü Kişilik Özellikleri” yoğunlukla liderlik niteliklerini içermekte. Bu nitelikleri tamamlayan ikinci basamakta ise “Üstün Yönetsel Beceriler” bulunuyor. Altı tane yönetsel beceri, “Üstün Yönetsel Beceriler”i oluşturuyor. İncelediğinizde bu becerilerin temelde yöneticilik becerileri olduğunu göreceksiniz.

Birinci ve ikinci basamağın hayata geçmesini sağlayacak olan uygulama ise üçüncü basamağı oluşturuyor; “Etkin İnsan Kaynakları Yönetimi”. İnsan gücünü etkili bir şekilde kullanabilmeniz için hem liderlik hem de yöneticilik vasfıyla becerilerinizin bir arada olması gerekiyor. Eğer bu üç basamağı etkin şekilde uygularsanız, ulaşmayı planladığımız sonuç ortaya çıkıyor: “Yüksek Kurumsal Güç”, yani devamlı gelişen ve kendini yenileyen bağımsız bir sistem. Sistem Liderliği Modeli’ni inceleyen bilim adamlarından Sayın Doç. Dr. Hüseyin Araslı, “Dünyadaki tüm liderlik modellerinin liderlik ve yöneticilik vasıflarını ayrıştırmaya çalıştığı, ilk defa bir modelin bunları birleştirdiği” yorumunu getiriyor.

Liderlik nitelikleri ve yöneticilik becerileri liderin ve yöneticinin hangi aşamalarda, ne oranlarda etkili olduğunu göstermektedir. 1. Aşama: Güçlü kişilik özelliklerini, büyük oranda “liderlik niteliklerini” içermektedir. 2. Aşama: Üstün yönetsel becerileri incelediğinizde daha çok “yöneticilik becerilerini” içerdiğini göreceksiniz. 3. Aşama: Etkin insan kaynakları yönetimi ise biraz daha liderlik niteliklerini baskın olarak içerse bile yöneticilik becerilerini de gerektirmektedir. 4. Aşama: Yüksek kurumsal güç ise hem liderlik hem yöneticilik becerilerinin bir sonucu olarak görülmektedir. Birleşmiş Milletler’den, Emniyet Genel Müdürlüğü’ne, özel sektör kuruluşlarından, üniversitelere kadar verdiğim birçok eğitimde, modeli uygulamaya geçiren tüm yerli yabancı yöneticilerden çok olumlu geri dönüşler alıyorum.

İzgören Akademi ve Elma Yayınevi’nin başarılı çizgileri, uygulamanın başarısı konusunda çok önemli birer kanıt niteliğinde. Modelde savunulan nitelik; beceri ve prensipler doğru temel alındığında sistemin işlememe ihtimali çok düşük. Uygulama için belirtilen yirmi dört alt başlık arasında hepsine yüzde yüz sahip olmanızı gerektiren bir başlık yok, tek bir tanesi dışında, güven. Ekibinize yaydığınız güven % 100 olmalı. Birisine % 99 güveniyorsanız, o % 1’lik güvensizlik her şeyi başlamadan bitirir. Sistem Liderliği Modeli teorik bir model değildir. Sonuçları hep uygulamalarla görüldü, uygulama ve teorinin bir arada olması, modelin başarısını getiriyor. İş Yaşamında 100 Kanguru’nun sonunda modelin teorisini görür durumda olacaksınız. Modeli iş arkadaşlarınıza aktarmak isterseniz modelin ücretsiz sunumunu www.izgorenakademi.com adresindeki web sitesinden indirebilirsiniz. Sadece bir yöneticiyseniz insanları peşinizden sürükleyemezsiniz, sadece bir liderseniz insanları peşinizden sürüklersiniz ama nereye? Hitler, Mussolini, Stalin; takip edenlerini intihara sürükleyen tarikat liderleri de “lider”dir.

Önemli olan liderlik ve yöneticilik vasıflarını bir arada bulunduran bir yaklaşımı uygulamaktır. Sistem Liderliği Modeli de bunu anlatıyor. İnsanları peşinizden sürüklemek yerine beraberce, ortak oluşturduğunuz bir geleceğe doğru yürümek ve siz olmadığınızda da devamlı gelişimin sürmesi. Çünkü bizim ülkemizde olduğu gibi sistem planlamayan Sistem Lideri gibi düşünmeyen sadece liderlere sahipseniz, krizlerden, kurumsallaşamamaktan, her değişen liderle birlikte her şeyin değişmesinden başka bir şey yaşayamazsınız.

Bu modeli uygulayabilir misiniz? Bizden öncekiler bize plansız; yolsuzluklar, rüşvet, kötülük ve ölümle dolu bir ülke bıraktılar. Ama hayallerinizi ve iradenizi sizin izniniz olmadan kimse elinizden alamaz. Hayalleri olmayan insanlar önlerini göremez. Yıldızlara ulaşamayabilirsiniz; ama karanlık gecelerde size yolunuzu yıldızlar gösterir. Hiçbir kötülük yaşam sevincinizi, kendinizi, bu ülke ve bu dünya için daha iyi şeyler yapma isteğinizi yok edemez. Kaderiniz ve ekibinizin kaderi sizin elinizdedir, birçok kader birleştiğinde bu ülkenin ve dünyanın kaderi belirlenir. Dünyaya hayallerinizi armağan edin, Tanrı da size hayallerinizi armağan edecektir. “İnsanın hayatı düşünün rengine boyanmıştır.” diyor Marcus Aurelius. Dünyanızı gökkuşağı renklerine boyamak sizin ellerinizde. Hayatınızın, hayallerinizden oluşan bir cennet hâline gelmesini dilerim. Evinizde, iş yerinizde ve okulunuzda Sistem Liderliği Modeli’ni uygulayın, sonuçlarına çok şaşıracaksınız. Dostlukla.

Tavşan Kardeş 

Ormanlar kralı aslanın bir gün canı çok sıkılmış. Tilkiyi çağırmış. “Tilki kardeş benim canım çok sıkıldı.” demiş. Tilki beş saniye düşünmüş sonra, “Haşmetmeab! Tavşanı çağıralım, alakasız bir şey isteriz, nasılsa yoktur, döversiniz. Sıkıntınız geçer, eğlenirsiniz.” demiş (her şirketin bir tilkisi muhakkak vardır). Aslan, tavşanı çağırtmış, tavşan hoplaya zıplaya gelmiş, “Buyrun, haşmetmeab beni istemişsiniz.” demiş. “Nerede senin şapkan?” diye sormuş aslan.

Tavşan şaşırmış: “Bu şapka dediğiniz nedir ki haşmetmeab?” derken aslan, ”Ben şapkası olmayan tavşanı mahvederim.” diyerek tavşanı bir güzel pataklamış. Ertesi gün aslanın canı yine sıkılmış, tilkinin tavsiyesiyle yine tavşanı çağırmışlar. ”Nerede senin şapkan!” ”Haşmetmeab! Bu şapka nasıl bir şeydir?” demeye kalmadan, aslan tavşanın ağzını burnunu dağıtmış. Bir sonraki gün Aslan: “Tilki ben bu işten de sıkıldım, başka bir numara bul.” demiş. Tilki düşünmüş, düşünmüş. “Haşmetmeab, tavşanı çağıralım, sigara isteyin.” demiş. “Filtreli alırsa niye filtresiz almadın diye, filtresiz alırsa niye filtreli almadın diye döversiniz.” Bu fikir aslanın çok hoşuna gitmiş. Tavşanı çağırtmış, tavşan “Nasılsa dayak yiyeceğim.” diye süklüm püklüm gelmiş. Aslan: “Git bana bir sigara al gel.” deyince tavşan sevinçle fırlamış birden geri dönmüş “Haşmetmeab filtreli mi olsun filtresiz mi?” Aslan durmuş. “Nerede senin şapkan!” demiş.

…