Birazoku

Bu eserimizde; Peygamber(s.a)in çevreciliğini, spor/idman etkinliklerini, Kurânda çevrecilik ve ilkelerini ele almış olduk. Peygamber dönemi başta olmak üzere özellikle canlı hayata ve hayvanlar hukukuna ilişkin onun öğreti ve uygulamalarının ondan sonraki dönemlerin anlayış ve yönetimlerine yansımaları da yine eserde konu edinilmiştir. Bitki ve hayvan varlığıyla, hava, su, toprak ve temizlik unsuruyla çevre Kuran ve Peygamber öğretilerinde sadece maddî/iktisadî kullanım yönleri açısından değil bunların ötesinde ayrıca bir hikmet, felsefe ve bir tefekkür ile yaklaşılması gereken bir varlık alanı olarak da öne çıkar. Kuran hem vücut ve hem de zihin ve tefekkür boyutları itibariyle insandan hareketlilik, canlılık ve derinlikler isteyen bir kitaptır. Eserde sâdece Peygamberin bizzat kendisinin yaptığı idmanları, tertiplediği müsabakaları, ihdas ettiği yarış alanları, kendine ait yarış hayvanları, dağıttığı ödülleri değil bunların yanı sıra onun spora getirdiği bakış, felsefe, hukuk/fıkıh, ahlâk ve sonrasında İslâm ahlâk ve Fıkıh/hukuku içinde şekillenen bakışlar da konu edinilmiş, Çevrecilikte olduğu gibi bunlar güncel açısından da değerlendirilmiştir. Hz. Muhammed(571 h/632 m)in, getirdiği o ilgili ilkeleri ve bu yöndeki söz ve uygulamalarıyla onun, dünyanın ilk çevrecisi olarak îlan edilmeyi hak eden biri olduğunu eseri okuyanlar her halde düşüneceklerdir. Bir yandan çok boyutlu çevrecilik konularına eğilen bu Allah Elçisinin, öte yandan idman/spora getirdiği anlayış ve çevrecilikte olduğu gibi, onu da bir felsefe, ahlâk ve hukuk olarak ele alıp kendisinin de bizzat bu etkinlikler içinde bulunması her halde ilginç bulunacaktır. Günümüz dünyasında, bu çağın vardığı ileri tefekkür/düşünce ve gelişmeler olarak düşünülen şeylerin pek çoğunda Onun ilk ve hatta belki daha ileri olduğu söylenebilir.

***

İÇİNDEKİLER

Kısaltmalar Ve İmlâ…9
ÖNSÖZ…11

(BİRİNCİ KİTAP)
HZ. MUHAMMED (S A)İN ÇEVRECİLİĞİ, KUR AN DA BİTKİ VE HAYVAN VARLIĞIYLA CANLI HAYAT VE BAZI ÇEVRECİLİK İLKELERİ

BİRİNCİ BÖLÜM
ÇEVRECİLĞİN KUR’AN VE PEYGAMBER (S.A)’İN ÖĞRETİLERİNDEKİ TEMELLERİ, İLKELERİ, BİTKİ VE HAYVANLARIYLA CANLI VARLIĞIN ORTAYA ÇIKIŞI

A-KUR’AN Ve HZ. PEYGAMBERİN ÖĞRETİ Ve UYGULAMALARINDA ÇEVRECİLİĞE İLİŞKİN GENEL BAZI İLKE Ve ESASLAR…21

Kur’an Vahyi İle İlk Gelen Esaslar Ve Çevreciliğe Girişteki Yeri…21
Hz. Peygamber (s.a)’in Öğreti ve Uygulamalarında Şehircilik, Şehir Dokusu ve Çevrecilik Açısından Temizlik…24
Çevrecilik Açısından Hava ve Rüzgâr, Kur’an’da Hava Tabakası, Rüzgârlar, İşlevleri, Bulutların ve Bazı Felâketlerin Ele Alınışı…29

a-Kur’an’da Hava Tabakası, Etki ve İşlevleri İtibariyle Rüzgârların Ele Alınışı, Yer ve Gök Arası Etkileşimler, Felâketler ve Dile Getirilen Bazı Fizik Ötesi Boyutları…29
a1-Hava Tabakası, Hayata İmkân Veren Boyutu, Değişik Tür Rüzgârlar, İşlevleri ve Tabiatın Getirdiği Felâketlerde Sorumluluk ve Bazı Fizik Ötesi Boyutlar…29
a2-Yerve Gök Arasındaki Alış-Verişler, Etkileşimler ve Hava Tabakasının Tavan Olma İşlevi…37
b-Kur’an’da Bulutların Ele Alınışı, Bulut ve Çiçeklerin Döllenişlerinde Rüzgârların Yeri, Bulutlar Ve Faaliyetleri…40
Güzeli Ve Kötüsüyle Kokular, Tatlar, Güzel Ses, Gürültü Kirliliği, Öldürücü Gürültüler ve Kur’an’da Renkler…46
a- Güzeli ve Kötüsüyle Kokular ve Tatlar…46
b- Güzel ve Çirkin Sesler ve Gürültü Kirlilikleri…48
c- Kur’an’da Renkler…51
5-Kur’an ve Peygamber Öğretisinde İnsanlığa Çevreyi Koruma ve Güzel Bir Çevre Oluşturma Bilincinin Verilmesi, Ölçü, Denge ve Güzelliklere Çekilen Dikkat, Tabiatla Sevgi İlişkisi Kurma ve Bazı Sûrelerin Hayvan Adlarını Alması…54
a-Tabiatta Güzellik Unsuru ve Güzellik Unsurunun Hayatımıza Taşınmasını Öngören Bir Öğreti…54
b- Kur’an’da Ölçü ve Denge Unsurunun Ele Alınışı, Bazı Sûrelerin Hayvan Adlarını Alması ve İnsanla Çevre Arasında Sevgi İlişkisi Kurma Meselesi…59

B-GEREKLİ ORTAMIYLA BİTKİ Ve HAYVANLARIN ORTAYA ÇIKIŞI, YAYILIP ÇEŞİTLENMELERİ Ve VARLIKLARDA ERKEKLİ-DİŞİLİ ÇİFT OLMA KANUNU…63

Topraktan  Diğerlerine, Bitki, Hayvan Ve İnsana Kadar Varlıkların Peş Peşe Ortaya Çıkış Süreçleri…64
Dünyamızda Gıdaların Yaratılışı ve Bunun İçin Gerekli Ortamın Oluşturulması…67
Değişik Türden Canlıların Yaratıldıkları Maddeler, Yaratılışta Temel Madde Olarak Suyun Yeri Ve Hayatın Devamında Suya Olan İhtiyaç…71
a-Değişik Türden Canlıların Yaratıldıkları Maddeler ve Yaratılışta Temel Madde Olarak Suyun Yeri…71
b- Yeryüzü Su Kaynaklan, Karalarla Sular Arasındaki Nispet, Denizlerde ve Canlılarda Birbirlerine Karışmayan Farklı Sular ve Denizlerde Isınma…73
Bitki Ve Diğer Tüm Canlı-Cansız Varlıklarda Ve Üremede Erkekli-Dişili İki Ayrı Cins Olma Kanunu ve Ağaçlara Verilen Sıfatlar…82
Üretip Yeryüzüne Yayma/Bess, Yaratılışta Göğün Etkisi Ve Yukarıdan İnzal Yoluyla Olan Yaratılışlar…86

İKİNCİ BÖLÜM

ÇEVRECİLİK AÇISINDAN HAYVANLAR ÂLEMİ, HZ. MUHAMMED (S.A)’İN BU ÂLEME YAKLAŞIMI, GETİRDİĞİ İLGİLİ AHLÂK, HUKUK VE BAZI İLKELER

ÇEVRECİLİK AÇISINDAN GENEL CANLILAR ÂLEMİNE BAKIŞ…92

A-PEYGAMBER’İN, CANLILAR ÂLEMİNE BAKIŞI DEĞİŞTİRME, SAYGILI OLMA Ve KORUMA BİLİNCİNİ YERLEŞTİRME ÇABALARI…92

Hz. Peygamber’in Geneli ile Canlı Türlerin Korunması Bilincini Vermesi, Tabiata Maddeci veya Hikmetle Yaklaşım…92
insana Yaratıcı’nın, Sadece Kendisinin Değil Bu Dünyadaki Diğer Canlıların da Rabb’i Olduğu Bilincinin Verilmesi ve Zararlıların İmhası…96

B- ÇEVRECİLİK AÇISINDAN AVCILIK, HUKUK Ve AHLÂKI…101

Avcılık Hukuk ve Ahlâkına Kısaca Bakış…101
2-Avcılığa İlişkin Bazı Hadis ve Haberlerin Kaynaklarda Adları İtibariyle Hikmet İçeren Bölümlere Konulması, Çevrecilikte Bilim Ehline Düşen Görev…103

II- HZ. PEYGAMBERİN EMEKÇİ HAYVANLAR İÇİN GETİRDİĞİ HAKLAR Ve BU ÇERÇEVEDE GELİŞEN FIKHI Ve İDARÎ ANLAYIŞLARDA HAYVAN HAKLARI…108

A- GENEL HAYVAN HAKLARI ÇERÇEVESİNDE HZ. PEYGAMBERİN EMEKÇİ HAYVANLAR İÇİN GETİRDİĞİ HAKLAR…109

Emekçi Hayvanların Tanımı, Peygamber’ce Getirilen Hakları, Hayvanlara Yardımın Öğretideki Yeri…109

Hayvanlara  da Kişilik Verilmesi : Yüzlerine Vurma, Yüzü Damgalama, Hayvana Küfretme Yasakları ve İncelikle Muamele Emri…116

B- EMEKÇİ HAYVANLARA İLİŞKİN HAKLAR BAKIMINDAN PEYGAMBER ÖĞRETİSİNİN KENDİSİNDEN SONRAKİ İDARÎ ANLAYIŞLARA YANSIMASI Ve BAZI UYGULAMALARDAN ÖRNEKLER…118

C- FIKHÎ/HUKUKÎ ANLAYIŞLARDA HAYVAN HAKLARI VE BU KONUDA HÂKİM Ve YÖNETİCİLERE VERİLEN YETKİLER…122

D- EMEKÇİ HAYVANLARA İLİŞKİN SONUÇ DEĞERLENDİRME…127

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

YER YÜZÜ BİTKİ VARLIĞI VE ORTAMININ KORUNMASI AÇISINDAN KUR’AN İLKELERİ, AĞACIN ELE ALINIŞI, HZ. PEYGAMBERİN İLGİLİ ÇEVRECİLİK ÖĞRETİLERİ VE TABİATINI KORUMA ALTINA ALDIĞI BÖLGELER

A-KUR’AN’DA CANLI HAYATI Ve SUYUN YERİ, TABİÎ ORTAMLARI BOZMAYA, İNSANÎ KİRLENMELERE Ve GENEL FESAD/BOZULMAYA KARŞI YAPILAN UYARI Ve ÖĞRETİLER , GÜNÜMÜZDEKİ ÇEVRE FELÂKETLERİ Ve SORUMLULUĞU…133

Giriş…133

Kur’an’da  Yer Yüzü ve İnsanlığın Genel Islah Hali İle Genel Fesadına, İnsânî ve Fıtrat Bozulmalarına Dikkat Çekilmesi ve Tabiata Karşı Sorumluluğun Kulluk Mükellefiyeti Yapılması…135
Günümüzde Çevre Kirlilikleri, Felâketleri ve Sorumluluğu…146

B- KUR’AN’DA BİTKİLERE VERİLEN SIFATLAR Ve AĞAÇLARIN ELE ALINIŞI…148
C- HZ. PEYGAMBER’İN AĞAÇLANDIRMAYA TEŞVİKLERİ, TABİATINI KORUMAYA ALDIĞI BÖLGELER Ve ORDULARA VERİLEN BAZI TÂLİMATLARIN ÇEVRECİLİK YÖNÜ…152
1- Peygamber’in, Ağaçlandırmaya Teşvikleri, Tabiatını Koruma Altına Aldığı Bölgeler, O Ve Hz. Ebû Bekir’in Ordulara Verdikleri Tâlimatlarda Çevrecilik Unsurları…152
a- Hz. Peygamber’in Ağaç Dikimine ve Ağacı Korumaya Yaptığı Teşvikler, Kur’an ve Peygamber Öğretilerinde Mümin Kişinin Verimli Meyve Ağaçları ve Arıya Benzetilmesi..152
b-Peygamber’in Tabiatını Korumaya Aldığı Bölgeler, Bu Maksatla Ceza İhdası, Orman-Koru Oluşturması Ve Halkı Ölü Topraklan İhyaya Yönlendirmesi…156
c- Peygamber ve Halîfe Ebû Bekir’in Ordulara Bazı Talimatlarında Çevrecilik Unsurları Ve Harp Hukuku Açısından Değeri…165
Kur’an’da Çevreciliğe Işık Tutacak Diğer Bazı İlkeler, Çevrecilik, Tabiatı İsraf Ve Fakihlerin Bitkilere Bakım Konusundaki Görüşleri…166

(İKİNCİ KİTAP) HZ. PEYGAMBER (SA) İN İDMAN/SPOR ETKİNLİKLERİ, SPORA BAKIŞI, GETİRDİĞİ AHLAK VE HUKUK

A-KUR’AN’DA BİNEK HAYVANLARI, HZ. PEYGAMBER (S)’İN SAHİP OLDUĞU YARIŞ HAYVANLARI Ve HAYVANLARINA VERDİĞİ ADLAR…175

Kur’an’da Binek, Yük Hayvanları Ve Yarış Atları…175
Hz. Peygamber’in Sahip Olduğu Yük, Binek Ve Yarış Hayvanları Ve Onlara Verdiği İsimler…178
Peygamber’in        Diğer Bazı Hayvanlarının İsimleri, İsim Verme İle Kişilik ve Kimlik Arasındaki İlişki…181

B-HZ. PEYGAMBER’İN İHDAS ETTİĞİ YARIŞ ALANLARI, MÜSABAKALARI, DAĞITTIĞI ÖDÜL, SPORA Ve HAYVAN HAKLARINA BAKIŞI…183

Hz. Peygamberin İhdas Ettiği Yarış Alanları Ve Tertiplediği Müsâbakalar…183
Hz. Peygamber’in Müsabakalarda Ödül Vermesi, Yarış Sahasına Mescit Götürmesi Ve Yarıştırılıp Yarıştırılamayacak Hayvanlar.. 186
Savaşa Hazırlıkta Sporun, Savaşta Atların Yeri, Kadın ve Spor Ve Türklerde Atçılık…188
Hayvanları Dövüştürme ve Atış Hedefi Yapma Yasağı, Hayvanların da Hakları ve Okşanma İhtiyacı Olan Ruhları Bulunduğu Bilincine Ermek…192

C-İÇİNDE HAYVAN UNSURU OLMAYAN İNSAN İNSANA İDMAN/SPORLAR, MÜSÂBAKALAR, PEYGAMBERİN BU TÜR MÜSABAKA VE SPORLARI VE GÜREŞTE ÖDÜL…¹⁹⁴

Hz. Peygamber’in Koşu Ve Güreşleri Ve Fıkhî Açıdan Boks Ve Benzerlerine Bakış…194
Hz. Peygamber’in Yüzücülüğü, Okçuluğa Olan Merakı, Teşvikleri, Bayramlarda Silâh Taşıma Yasağı ve Yerli Malı Oklara Yönlendirmesi…197
Resûlüllah  Zamanındaki Diğer Bazı Oyun ve İdmanlar, Bilgi Yarışmaları, Zekâ Oyunları, Vücutları Yarıştırma, Kuş Ve Diğer Bazı Hayvanlarla Oynamalara Bakış…203
Hz.Peygamber’in Çocuklar Ve Gençliğe Adım Atmış Olanların Oyunlarına İlgisi Ve Oyunların Mübahlığı Bakımından Çocukla Büyük Farkı…208

D- PEYGAMBER DÖNEMİNDE OLMAYIP SONRADAN FIKIHTA KONU EDİLEN DİĞER BAZI MÜSABAKALAR Ve FIKHΠHÜKÜMLERİ…211

E-İDMAN/SPOR YAPMADA ANA AMAÇLAR, MÜSABAKALARIN BAHİSLERE /KUMARA KONU YAPILMASI ve SONUÇ DEĞERLENDİRME…21

İdman/Spor Yapmada Ana Amaçlar, Spor, Riyâziyye /Matematik Ve Riyazet İlişkisi, Dinlenmeler ve İbadet İlişkileri…213
Müsabaka Ve İddialaşmaların Bir Bedele, Kumar ve Bahislere Konu Yapılması…218
Spor Etkinlikleri Sonuç Değerlendirmesi…221

GENEL SONUÇ…225
KAYNAKÇA…229
KARMA DİZİN/FİHRİSTLER…237

ÖNSÖZ

“Yaratan, Mîzan ve Dengeler Koyan O Yüce Rahman Adıyla”

Bu çalışma biri Hz. Peygamber(s.a)’in çevreciliği ve Kur’ân-ı Kerîm’de çevrecilik ve ilkeleri, öteki de onun spor/idman etkinlik­leri olmak üzere iki ana kısımdan oluşmaktadır ki bu iki konunun bir bakıma birbiriyle bir ilişkisi de vardır. Bu iki ana konu, sadece öğretiler, ortaya konulan ilkeler, ilgili ahlâk ve fıkıh/hukuk boyu­tuyla değil, uygulamalar boyutuyla da ele alınmışlardır. Ağırlık Hz. Peygamber dönemi olmakla birlikte özellikle canlı hayata ve hay­vanlar hukukuna ilişkin onun öğreti ve uygulamalarının ondan sonraki dönemlerin anlayış ve yönetimlerine yansımaları da yine burada konu edinilmiştir. Peygamber’in spor etkinlikleri, bundan önce onun hayatına ilişkin olan hacimli bir eserimin bir konusu olmuş ve sonra o burada çok daha genişletilmiştir. Çevrecilik konusu da, yer yüzünde canlı hayatın başlatılması ve genel den­gelerin kurulması açısından önce “Uzay ve Varlık Âyetleri Tefsiri, İslâm Açısından Kâinat ve İmkânları” adlı eserimin bir konusu olmuş ve bu konu da bu müstakil çalışmada kat kat çok daha ileri boyutlara götürülmüştür. Bu eserlerimde ilmîlik ve halka görelik ; bu ikisi – ne kadar başarılı olduğumun takdiri elbet okuyuculara aittir – hep birlikte götürmeye çalıştığım bir husus olmuştur. Bu müstakil eserde bu konuları ele alırken uzay ve varlığa ilişkin olan o çalışmamın tarz ve yaklaşımı burada önemli ölçüde etkisini göstermiş olabilir.

Hz. Peygamber’in çevreciliği : Bitki ve hayvan varlığıyla, ha­va, su ve toprağıyla çevre Kur’an ve Hz. Peygamber (s.a)’in öğre­tilerinde sadece maddî/iktisadî boyutuyla faydalanılan değil onunla birlikte bir hikmet, felsefe ve bir tefekkür ile yaklaşılması gereken bir varlık alanıdır. Yüce Yaratıcı bitkiler, diğer canlılar, yağmur, sular ve rüzgârlar âleminden söz ederken sâdece bunla­rın kendisinin bir nîmeti olduğunu hatırlatmakla kalmaz, O bunla­rın kendisine yöneliş için bir tefekkür ve araştırma vesilesi yapıl­masını da ister. Kur’ân-ı Kerîm’de gerçekten bunların yüksek bir tefekkür zemini içinde ele alındığı görülür. İnsanları doğru ve yüksek bir kulluk bilincine ulaştırmak elbet mukaddes bir kitabın temel konusu olur. Hz. Peygamber de çok çeşitli vesilelerle, bitki, ağaç ve her çeşidiyle canlı hayatı; hayvanlar âlemini ele alıp bu yönde bizim için önemli dersler içeren bilgiler verdiler ki onun bütün bu öğretileri de hadis ve diğer bazı kaynaklarda, dağınık bölümlerde de olsa, yerlerini almışlardır. Peygamber’i okurken onun gerçekleştirdiği, ahlâkî-hukukî vs. ortaya koyduğu ilkeleri bir de o gün itibariyle düşünmek gerekir; Çünkü onun yapıp söy­lediği çok şey vardır ki bunlar ondan önce veya o boyutlarda ele alınmış olmaz veya olmamış olabilirler. O bu insanlığın ilk ve hem de en büyük bir çevrecisi olmalıdır. Onun bilgi ve esin kaynağı da kuşkusuz Kur’an’daki o beyanlardır.

Kur’an ve Hz. Peygamber’in bu kitapta sunacağım öğretilerine bakılırsa bu iki kaynakta günümüzde çevreciliğe ışık tutacak çok şeyler olduğu görülecektir ki biz de zaten onları hep günümüze taşıma ve günümüze bir de o ilkeler ışığında bakma gayreti içinde olacağız. Çevrecilik önce bir bilgi-bilim işidir ve o aynı zamanda elbet yüksek bir tefekkür gerektirir. Çevrecilikte bitki ve hayvan varlığını, bunların oluşmasına zemin teşkil eden toprak, su, hava ve iklimi de ele alma gereği vardır. Her çeşidiyle hayatın başlangı­cı, onun ortam, iklim ve zeminleri bilinmeden çevrecilik herhalde ilmî bir temele oturtulup yürütülemez. Çevrecilik; tabiatı ve ora­daki işleyişleri tanımakla başlar. Bu bakımdan biz bir nebze de olsa, bu konumuzla bağlantıları itibariyle ve o boyutta kalmak üzere yaratılış, varlık ve tabiatın Kur’an ve Peygamber’in öğretile­rinde ele alınışını da burada konularımız arasına katmış olduk. Çevrecilik meselesi , söylediğimiz gibi elbet her çeşidi ve bütün yönleriyle çevreyi, varlık ve tabiatı tanımak ve bunları yüksek bir bilim temeline oturtmaya ihtiyaç gösterir. Kur’an’da bütün bunları ve işleyişleri tanıma noktasında tahminlerin üzerinde yönlendirmeler vardır ki elbet biz onları çevrecilikle ilgileri ölçüsünde ele aldık. Spor olduğu gibi çevrecilik burada bir İslâm İlahiyatı, onun ilkeleri ve bu tarihî seyir içinde oluşan bir kültür ve de uygulama­lar çerçevesinde ele alınmıştır. Bu belki diğer medeniyet havzala­rıyla da bir mukayese imkânı sağlayacaktır.

Çevrecilik bir yandan canlı hayatı ve onun muhtaç olduğu tüm tabii unsurları gereği gibi koruma ve bir yandan da geliştirmedir. Çevreciliğin fıkhî/hukukî ve ahlâkî temelleri, bunların idare huku­ku ve uygulamalara yansıması da ele aldığımız konular arasında­dır. Bu çerçevede genel ve bir de özelde emekçi hayvanların hak­ları da burada inceleme konusu yapılmıştır. Çevreciliğin fıkhı ve ahlâkı çalışmamızın önemli bir boyutunu oluşturur.

Şehircilik, her çeşidiyle temizlik, kirlilikler, güzel kokular, güzel sesler, tatlar ve bütün bunların kirlenmesi, çirkinleşmesi de bir çevrecilik meselesidir ki bunlar da konularımız arasında yer aldı­lar. Bütün bunlar, başta ve en büyük boyutuyla Kur’an ve Pey­gamberim öğreti ve uygulamaları olmak üzere diğer kadîm kay­naklarımıza, geçmişteki o uygulamalara dayalı olarak ele alınmış ve böylece nasıl bir tefekkür, anlayış, tabiat ve varlığa bakış ve nasıl medeniyet anlayışından geldiğimiz burada mevsuk olarak gösterilmiştir.

Peygamber’in idman/spor ve müsabaka etkinlikleri: Kur’an hem vücut ve hem de zihin ve tefekkür boyutları itibariyle insandan hareketlilik, canlılık ve derinlikler isteyen bir kitaptır. İdman/spor insana bu canlılık ve sıhhati kazandırırken bir boyu­tuyla da onu eğlendirirler. Diğer yandan vücut olarak idmanlı insanlar, gerektiğinde daha iyi bir asker olabilirler ki düzenli as­kerliğin olmadığı dönemlerde buna daha fazla ihtiyaç duyulur. Boş zamanlarında edebiyat ve şiirle eğelenen ve bu yönde yarı­şan insanların elbet spor gibi bir zevkleri de olacaktır ve olmuştur da.

Türü ne olursa olsun müsabakaların, şans oyunlarına/kumara âlet edilmesine gelince bu, onlara ârız olan bir çirkinliktir ki Kur’an ve Hz. Peygamber (s. a) öğretisinde bunun hükmünün ne olacağı açıktır. Vahşet duygularının tatminine yönelik sporlara, yarıştırmalara ve yine insan sağlığını tehdit eden idman ve müsa­bakalara Peygamber tarafından izin verilmeyeceği de açıktır. Bu çerçevede hayvanları dövüştürmek onun tarafından yasaklandığı gibi okçuluk ve tâlimlerde canlı bir hayvanı hedef yapmak da yasaklanır. Çünkü bunda meşru bir avcılık değil vahşeti eğlence yapmak vardır. Müsabakaların bizatihi kendileri veya sonuçlarının da taraftarları şiddete yöneltmesi elbet onun bütün o ruh ve mânasını ortadan kaldırıcı bir durum arz eder.

Biz burada bütün bunlara yer vereceğimiz gibi Hz. Peygam­berin bizzat kendisinin yaptığı idmanlara, tertiplediği müsabaka­lara, ihdas ettiği yarış alanlarına, kendine ait yarış hayvanlarına, dağıttığı ödüllere ve bunların yanı sıra onun spora getirdiği bakış, felsefe, hukuk/fıkıh ve ahlâkı da yine bu eserimizde konu edine­ceğiz. Bunların ışığında elbet bizim yorum ve değerlendirmeleri­miz de olacaktır. Hz. Peygamber‘i, günümüz dünyasının o çeşitli ve yoğun spor etkinlikleriyle kıyaslamak elbet yanlış olur, fakat yine de onu tahmin etmediğiniz şekilde sporun içinde bulacağını­zı düşünüyorum.

İslâm hukukçuları/fakıhler daha ilk dönemlerde müsabakalara ilişkin sözleşmelerin hukukî konumunu ve bunların hangi akit türüne gireceği, nerede bağlayıcı olup nerede olmayacağı gibi konuları da ele almış oldular. Böylece ahlâkıyla birlikte bir bakıma bir idman ve müsabakalar (spor) hukuku da daha o zamanlarda ortaya çıkmış oldu ki – ondan öncesini bilemem – belki de bu ala­na ilişkin bir hukuk ilk defa İslâm fıkhı içerisinde yer almış ve onun konusu olmuş oluyordu. Hz. Peygamber dönemi elbet onla­ra bu yönde önemli ilke ve malzemeler vermiştir. Nerede ve han­gilerinde gâlibin bir karşılık alabileceği, gâlip tarafa bir ödül verilip verilemeyeceği de yine fukahanın ele aldığı konular oldular. Pey­gamberden sonraki dönemlerde ortaya çıkan araç-gereç vs. ile yapılan yarışmalarda ödenecek ödüller konusu da yine fıkıh içeri­sinde tartışılan bir konu olmuştur.

Her millet ve her medeniyet havzasının geçmişte kendine gö­re ve diğerlerinden farklı bir oyun, idman/spor ve müsabakaları ve yine bu yönde kullanılan bazı araç-gereç farklılıkları olmuş ve olmalıdır ki bu da tabiidir. Bununla birlikte dünyanın hemen her yerinde bunlardan pek çoğunun birbirinin aynı olabileceği ve olduğu da göz ardı edilmemelidir. Oyun, idman/spor ve müsaba­ka İnsanın yaratılışında olan bir duygu ve arzudur ki o bunsuz yapamamakta ve hatta o daha bebek denecek yaşta bu yola gir­mektedir. Burada önemli olan elbet bu etkinliklere bakış ve bir düzen verme, bir ahlâk, mâna ve bir hedef kazandırma ve gerek­tiği yerde de hukukunu vazetmedir ki Son Allah Elçisi (s.a)’nin de yaptığı bunlar olmuştur. Biz burada tarihteki o diğer millet ve medeniyetlerdeki durumları değil konumuz gereği bu yönde Hz. Peygamberi ve çok az da ondan hemen sonraki dönemi ele alacağız.

Bu küçük çalışma, belki de bazılarına; Hz. Peygamber’i ne ka­dar tanıdıkları sorusunu da sordurtabilir. Onlara; Kur’an ve Pey­gamberi belli boyutlarıyla da olsa daha genişçe tanımalarına imkân verecek olan yukarıda sözünü ettiğim o eserlerimi tavsiye edebilirim ki elbet sadece bunlara bağlı da kalınmamalıdır. “İslâmın Dayanışma-Paylaşma Medeniyeti” adlı hacimli bir çalış­mam da yine burada Kur’an ve Allah elçisi Hz. Muhammed (s.a)’in getirdiklerini ve onların etrafında şekillenen o insancıl medeniyeti tanıma noktasında tavsiye edeceğim bir başka eserim olacaktır. Küçük hacmiyle de olsa kanımca bu mütevazi eser hem çevreciliğin ve hem de sporun genel tarihjne bir katkıda bulun­muş da olacaktır.

Muhterem okuyucuları bu eser ile başbaşa bırakırken kendile­rini saygıyla selamlar, âileme ve tüm dünya sâkinlerine güzel ve hoş bir dünya dilerim.

1430 h/2009
Prof. Dr. Celâl YENİÇERİ
M. Ü. İlâhiyat Fakültesi İslâm Hukuku/Fıkıh Ana Bilim Dalı İstanbul – Üsküdar

(BİRİNCİ KİTAP)

HZ. MUHAMMED (s.a)’İN ÇEVRECİLİĞİ, KUR AN DA BİTKİ Ve HAYVAN VARLIĞIYLA CANLI HAYAT Ve BAZI ÇEVRECİLİK İLKELERİ

BİRİNCİ BÖLÜM

ÇEVRECİLĞİN KUR’AN Ve PEYGAMBER (s.a)’İN ÖĞRETİLERİNDEKİ TEMELLERİ, İLKELERİ, BİTKİ Ve HAYVANLARIYLA CANLI VARLIĞIN ORTAYA ÇIKIŞI

A-KUR’AN Ve HZ. PEYGAMBERİN ÖĞRETİ Ve UYGULAMALARINDA ÇEVRECİLİĞE İLİŞKİN GENEL BAZI İLKE Ve ESASLAR

Kur’an Vahyi İle İlk Gelen Esaslar Ve Çevreciliğe Girişteki Yeri

Ortak yanları bir tarafa bırakırsak her medeniyet diğerinden ayrı bir özelliğe sahiptir. Hatta birine göre medenîlik olan şey ötekine göre gayri medenîlik olabilir. İslâm bir din olarak kendine has medeniyetinin temellerini ilk gelen on âyetle atmıştır, dersek her halde abartılı olmaz. Kur’ân-ı Kerîm’i getiren vahiyde ilk istek, Yaratan Allah adına okumaktır. Bu ilk âyetlerde, genel olarak yaratmaktan ve sonra insanın yaratılışından söz edildi. İnsanı ve onun dışındaki âlemi yaratan aynı varlıktır ki Yüce Allah burada insana ilk olarak bu gerçeği öğretir. İnsan, dili olduğu gibi, öğrenim ve yazmada kalemi kullanan bir varlıktır ki bilginin yazıyla tespiti düşüncesini de ona Allah vermiştir. Yazı­yı yazan bu “kalem”e gelince, bilindiği gibi, bir araç olarak o, in­sanlık tarihinde hep şekil değiştirip durmuştur. Bunlar ilk gelen ve o ‘Alak sûresinde yer alan ilk beş âyetten öğrendiklerimizdir. Bundan sonra da Müddessir sûresinin şu ilk beş âyeti gelir ki on­lar da şöyledir:

-Ey bürünüp sarınan (Resûl)!
-Kalk, artık (insanlığı) irşat edip uyar.
-Sâdece Rabb’ini yüce tanı.
-Elbiseni tertemiz yap.
-Kötü şeylerden tümüyle uzak dur.