Birazoku

William B. Irvine Güzel Yaşam Kılavuzu’nda, her geçen gün daha büyük bir hızla değişmeyi sürdüren dünyamızda insanın arzu, hırs ve korkularının hemen hiç değişmediği fikrinden hareketle, Batı felsefesinin en köklü geleneklerinden biri olan stoacılıktaki yaşam pratiklerinin bugüne nasıl uyarlanabileceğini araştırıyor.

Özellikle antik Roma dönemi stoacılarının insan psikolojisine dair kavrayışlarından, dinginliğe ulaşma amacıyla kullandıkları somut teknik ve stratejilerden yararlanan Irvine, bu filozofların izinde daha güzel yaşamak isteyenlere, kendi deneyiminden de hareketle bir kılavuz sunuyor.

Endişelerimizi en aza indirme, geçmişe sarılmayı bırakıp çabamızı kontrol edebileceğimiz şeylere yoğunlaştırma, şan ve şöhretin cazibesiyle, yasla ve yaşlılıkla başa çıkma gibi önemli insani sorunlar hakkında bu kadim düşünce geleneğinin önerdiklerini merak eden okuyucular, bu kitapta derli toplu bir sunum bulabilirler.

William B. Irvine (1952), Wright State Üniversitesi Felsefe Bölümü’nde öğretim görevlisidir. Huffington Post, Salon, Time ve BBC için yazılar yazdı. Yayımlanmış sekiz kitabından ikisi şunlardır: On Desire: Why We Want What We Want (2007), Stoic Challenge (2019)

*

Giriş

Yaşama Planı

Nedir hayattan beklentiniz? Şefkatli bir eş, iyi bir iş ve güzel bir ev, diye cevap verebilirsiniz gerçi ama bunlar aslında, hayatınızda istediğiniz şeylerdir. Burada, hayattan beklentiniz derken amacım, soruyu en kapsamlı haliyle sormak. Gündelik iş güçle meşgulken belirlediğiniz hedefleri değil, hayattaki asıl amacınızı kastediyorum. Şöyle sorayım: Şu hayatta peşinden koşarım dediğiniz şeylerden, sizce en değerlisi hangisi?

Pek çok kişi için bu amacı telaffuz etmek kolay değildir. Yaşam boyu, bir dakikadan diğerine hatta yılı yılına istedikleri şeyi bilir insanlar fakat şöyle bir durup hayatlarının asıl amacını düşünmemişlerdir bile. Bu bir bakıma anlaşılabilir. İçinde bulunduğumuz kültür, insanları bu tip şeyler düşünmeye teşvik etmez pek. Hatta öyle bir şey yapmak durumunda kalmasınlar diye, önlerine sonu gelmez eğlenceler serer. Ne ki hayatın asıl amacı, yaşam felsefesinin en başta gelen unsurudur. Bu, hayatınızda bir amaç yoksa tutarlı bir yaşam felsefenizin de olamayacağı anlamına gelir.

İnsanın böyle bir felsefeye sahip olması neden önemli? Çünkü yaşam felsefeniz yoksa şöyle bir tehlike söz konusudur: Hayatınızı heba etmiş yani hayattayken yaptığınız onca şeye, zevkini sürdüğünüz onca eğlenceye rağmen nihayetinde, vasatın altında bir yaşam sürmüş olabilirsiniz. Diğer bir deyişle, ölüm döşeğindeyken geriye bakıp elinizdeki biricik yaşama şansını da boşa harcamış olduğunuzu fark etmeniz gibi feci bir olasılık vardır. Sahiden değerli bir şey uğruna harcayacağınız yerde, yaşamda karşınıza çıkan çeşit çeşit, süslü püslü ıvır zıvıra kapılıp hayatınızı çarçur etmiş de olabilirsiniz.

Diyelim ki hayattaki asıl amacınızın ne olduğunu buldunuz. Ve hatta diyelim ki bu amacın, neden ulaşılmaya değer olduğunu izah da edebiliyorsunuz. Hayatı ıskalama riskiniz, bu durumda dahi var. O amaca erişmeniz, etkin bir stratejiniz yoksa pek mümkün olmaz. Demek ki yaşam felsefesinin ikinci unsuru, hayatınızın asıl amacına erişmenizi sağlayacak stratejilerdir. Ve bu stratejiler, gündelik işlerle uğraşırken bir yandan da hayatta her şeyden daha değerli olduğunu düşündüğünüz şeye ulaşma şansını en üst seviyeye taşımak için yapmanız gerekenlerin neler olduğunu belirleyecektir.

Servetimizi boşa harcamaktan kaçınmak adına önlem almak istersek yardımlarını almak üzere işin uzmanlarına kolaylıkla ulaşabiliriz. Telefon rehberi, ruhsatlı finans planlamacısı dolu. Bu kişiler, mali hedeflerimizi netleştirmede bize destek olabilir: Mesela emekliliğe kadar ne kadar para biriktirmek gerektiği konusunda. Hedefler netleştikten sonra onlara ulaşmak konusunda tavsiye de verebilirler.

Diyelim ki bu önlemleri, servetimizi değil de hayatımızı boşa harcamaktan kaçınmak için almak istiyoruz. Kılavuzluğuna sığınacağımız bir uzman, bir yaşam filozofu bulmaya çalışırız. Bu kişi, hayattaki amaçlarımız üzerine ve bunlardan hangilerinin gerçekten ulaşılmaya değer olduğu üzerine düşünmekte bize yardımcı olur. Kimi amaçlar birbiriyle çatışabileceği için böyle bir durumda hangi amacın öne çıka….