Birazoku

Yirminci yüzyılın ilk yarısında büyük bir üretkenlikle dergilere yazdığı şiir, öykü, makale ve eleştri türü yazılarla Türk edebiyatı sahnesine adımını atan Yakup Kadri Karaosmanoğlu, romanları, hikayeleri, denemeleri, oyunları ve anılarıyla, en önemli edebiyatçılarımız arasında yer alır. Üslup özellikleri bakımından Yakup Kadri’nin 1910’dan 1974’e dek verdiği eserler Türkçe’nin geçirdiği bütün evreleri yansıtır. Eserlerinin konu ve fikir zenginliği de dil özelliklerinin çeşitliliğinden aşağı kalmaz. Yakup Kadri’nin Fransız edebiyatı etkisinde başlayan yazarlığı, 1920’lerden sonra özgün bir sese kavuşarak siyasi ve sosyolojik konulara, tarihe, dönem çatışmalarına ve birey psikolojisi irdelemelerine yönelir. Fecr-i Ati’den yetişmiş ama bunu izleyen elli yıl boyunca toplumsal koşullar, tarihi süreçler ve bireysel portreleri romanın dokusuna işlemek için roman tekniğiyle de boğuşmuş bir yazar olan Karaosmanoğlu’nun eserleri, hala tüketilmemiş ayrıntılarının tartışılıp incelenmesi gereken zengin bir “panoroma”dır.

Bunların hiçbirinde benim sun’um taksirim* yoktur. Hepsinin kusur veya kıymetleri Milli Mücadele devri dediğimiz o fevkalâde devrin havasına aittir. Bu bir müstesna hasat mevsimi idi; geldi geçti ve bu mevsimde her ruh en güzel meyvasını verdi. Ergenekon’u o devrin hissi ve fikri tarihine bir vesika teşkil eder ümidi ile çıkarıyorum, onun başka bir iddiası yoktur.” Bugün aynı sözleri söyleyebilir miyim? Bir bakıma evet, bir bakıma hayır. Evet; çünkü, Milli Mücadele’nin kutsal ateşini hâlâ içimde taşıyorum ve bu kitabı teşkil eden yazılan “kendi irademin üstünde bir kuv vetin” verdiği hamle ile yazmış olduğuma inanıyorum. Hayır; çünkü, bu yazıların hiçbirini yadırgamadığımı ve hepsini “daha dün yazılmış kadar taze ve mevsiminde” bulduğumu söyleyemiyorum; böyle bir iddianin, hem kendimi, hem okurlarımı aldatmak olacağından korkuyorum. Nerede ise yarım yüzyıllık bir hikâye bu.

“Ergenekon”, zaten bir masalın adı. Milli Mücadele ise bir Bozkurt destanı. Biz o devri gerçek. ten yaşamış mıydık? Ben ki, bugün bir demagoji çirkefinin içinde çırpınan, sokak kalabalığının uğultusuyla kulakları sağırlaşan zavallı bir ihtiyarım, bir zamanlar düşman süngülerine kalemle karşı koymak cüretini gerçekten ben mi göstermiştim? O süngülerin arada bir delik deşik ettiği bu yazıların yazarı gerçekten ben miyim? Mustafa Kemal’in peşi sıra efsane kahramanı mertebesine çıkardığım kişiler arasında, mesela, bir İsmet Paşa nazarımda hâlâ aynı yüceliği muhafaza etmekte midir? Heyhat! Ben şimdi bütün bu soruları Atatürk’ün, İzmir zaferini müteakip bize söylediği şu sözle cevaplandırabiliyorum: “Bir rüya görmüş gibiyim.” Bir rüya. Evet, güzel ve büyük bir rüya. Bunun yorumlanmasını, aziz okurlarım, ben size bırakıyorum. Yakup Kadri Karaosmanoğlu Ankara, 5 Şubat 1964 Bundan otuz beş yıl evvel Ergenekon’un ilk basılışında önsöz olarak şu satırları yazmıştım: “Bu kitabın içindeki yazılardan, bizi, yedi sekiz yıllık bir zaman mesafesi ayırmaktadır.

O günden bu güne kadar edebî zevklerimde, dil telâkkilerimde epeyce değişiklikler oldu. Fakat, yüreğimi kavuran o eski aşkın tatlı ateşi hâlâ aynı şiddeti muhafaza ediyor; bu itibarla şu kitapta topladığım yazıların hiçbirini yadırgamıyorum ve hepsini daha dün yazılmış kadar taze ve mevsiminde buluyorum. Sekiz yıl evvel, İkdam* gazetesi başyazarlığını ettiğim zamanlar ben bir somnambül [uyurgezer] gibi idim. Kendi irademin üstünde bir kuwet beni, bir sarp yokuştan, adı bilinmez bir tepeye doğru itiyordu ve tadını hâlâ hasretle hatırladığım bir sıtma içinde bir şeyler sayıklıyordum; işte bu yazılar o sayıklamalardır. Onun içindir ki, bir kısmını cezbesi tutmuş [coşup kendinden geçmiş] bir dervişin boğuk vâveylälan [feryatları] gibi mânasız; bir kısmını geleceği gören kahinlerin sözleri gibi esrarlı ve dokunaklı bulacaksınız; diğer bir kısmı ise hâtiften gelen sesler kadar bütün olacak şeyleri noktası noktasına bildirdiler.

…