Birazoku

Enis Batur, “kültür iktidarı”nın dillerden düşmediği bir dönemde, yeni denemeleriyle, kültürün has değerlerinin ancak muhalif bir duruşla elden ele geçebileceğini savunuyor.

İçindekiler
DÜŞ KIRPINTILARI
İNCİ ………………………………………………………………………………………… 9
ATAÇ ve ALAIN ……………………………………………………………………. 11
ATAÇ: AŞIRI ………………………………………………………………………….. 15
DARBE EDEBİYATI ……………………………………………………………….. 19
FİKİR BABALIĞI …………………………………………………………………… 25
NIZON versus FRISCH …………………………………………………………. 29
GÜLTEN AKIN’IN ARKASINDAN BİR İBRİK
DOLUSU SU………………………………………………………………………. 33
KESİK ……………………………………………………………………………………. 37
SONRADAN GÖRME KÖRLERE İLİŞKİN DERİN BİR
ANLATI …………………………………………………………………………….. 41
YİTİK OĞULUN “EV”E DÖNÜŞÜ ………………………………………… 45
RESSAM ve “MUSTAFA”SI …………………………………………………… 51
KÜRTAJ …………………………………………………………………………………. 57
TWEET DÜNYASI …………………………………………………………………. 61
AZÂD ZİYA EREN İÇİN KURŞUNKALEM
PORTRE DENEMESİ …………………………………………………………. 63
KİBRİT KUTULARI ……………………………………………………………….. 67
YENGEÇ ……………………………………………………………………………….. 73
YÜKSEL ARSLAN: EMEKÇİNİN VEDÂSI ……………………………. 77
MODERN TÜRK EDEBİYATI MÜZESİ
Bir açılım denemesi …………………………………………………………… 81
ROMANSE ve ROMANSI YAŞAMA DAİR …………………………… 85
EMME BASMA TULUMBA …………………………………………………… 89
ZONK ……………………………………………………………………………………. 91
DI/DR: TRT Arşivi, Dıranas ve Ötesi …………………………………….. 93
RESİM TEKERRÜRDEN İBARET DEĞİLDİR ………………………… 99
BLANCHOT’NUN YÜZÜ, İÇYÜZÜ ……………………………………. 103
CALVINO’NUN AMERİKA SEFERİ ……………………………………. 107
MESAFE ………………………………………………………………………………. 111
ŞAİRLERİN ŞAİRİ WALLACE STEVENS ……………………………. 115
TARİHİ SİLMEK ………………………………………………………………….. 117
BEAUBOURG’DA ÇİFTE GÖRSEL ŞÖLEN …………………………. 121
ATILGAN MEKTUPLARI ……………………………………………………. 125
ERGİN GÜNÇE İÇİN YARARLI BİR KAYNAK ………………….. 129
EBUBEKİR EROĞLU …………………………………………………………… 131
SELÇUK ALTUN’DAN TADI DAMAKTA
BİR NOVELLA ………………………………………………………………… 135
MURAT BELGE’DEN BİR DERS KİTABI …………………………….. 139
ERCÜMEND BEHZAD LAV’IN HAYALET
(?) KİTAPLARI ………………………………………………………………… 141
EDEBİYATÇININ İKİYÜZLÜLÜK KARŞISINDA
DİRENMESİNE DAİR ……………………………………………………… 145
10 “KALEM”DE 100’LÜK DADA ………………………………………… 149
AÇIK BIRAKILMIŞ YAPIT ………………………………………………….. 151
JIM-SESSION ……………………………………………………………………….. 155
JOYCE’LU ANILAR …………………………………………………………….. 161
BAŞVURMAK ve YARARLANMAK
Bir başka okurluk hali ……………………………………………………… 167
CİHAT BURAK ve LAUTRÉAMONT ………………………………….. 171
GÖKÇE YAZIN ……………………………………………………………………. 175
ARA GÜLER’LE SOHBET ……………………………………………………. 179
MELİH CEVDET ANDAY Bir konuşma ………………………………. 187
YOKSA İLETİŞİM ARTIK EN ÖNEMLİ MESAJLARA
ULAŞMAMIZIN ENGELİ Mİ? Bir konuşma daha ………. 195
MUTFAKÇA KONUŞMAK ………………………………………………… 207
KONUŞAN SOFRA ……………………………………………………………… 211
SOFRA ADÂBI …………………………………………………………………….. 215
YEMEK ZAMANI ………………………………………………………………… 219
ONİKİ ÖNDEYİ
HAR …………………………………………………………………………………….. 225
ÖN-SÖZ ………………………………………………………………………………. 227
BORGES ………………………………………………………………………………. 229
ÖMER SEYFETTİN ………………………………………………………………. 231
KANT’IN CEHENNEMİ ……………………………………………………… 233
VAN GOGH – SON MEKTUPLAR ……………………………………… 235
TEVFİK FİKRET — ŞERMİN ……………………………………………….. 237
HÜSEYİN RAHMİ ……………………………………………………………….. 239
MAHMUT YESARİ — SU SİNEKLERİ ………………………………… 241
AHMET RASİM …………………………………………………………………… 243
GEVEZELER VE MERAKLILAR …………………………………………. 245
AHMAKLIK ÜZERİNE ……………………………………………………….. 247

İNCİ

Clouzot’nun Picasso’su gibi ayrıcalıklı bir örneği saymayacak olursam, bugüne dek izlediğim hiçbir “ressam filmi” mutlu etmedi beni — Les Belles Noiseuses türü kurmaca yapıtlardan sözetmiyorum burada: “Dramatizasyon”la başım hoş olmadı öteden beri, yalnızca ressam yaşamöyküleri bağlamında değil elbette, yaşamış birinin belgeselin geniş çerçevesinden uzak durulmaksızın konu edilmesinden başka çıkar yol kabul etmiyor bendeki “seyir”ci. Bir bakış handikapı belki de. Olabilir, çünkü burada sözalan bir özne zaten: Kendisini oluşturan doğruların ve eğrilerin, basmakalıpların ve tersyüzedişlerin bir ortalaması. Bir özne ama, başka özneleri hiçesaymayan bakışını onlarınkinde sınayan, tartan, değişime ya da daha da katılaşmaya hazır tutan bir göz. Göz, görebildiklerinin aynası. Özürleri var. Ayar bozuklukları da. Kimin yok ki? En iyi göze ben rastlamadım.

Peter Webber’in Girl with a pearl earring’ini izlediğim salondan bütün bütüne düşkırıklığı yaşayarak ayrıldığımı söyleyemem; gerçi senaryonun kaynağı kitabı, Tracy Chevalier’nin çoksatarını okumuş değilim ama, o tarz bir metinden yolaçıkacak uyarlama denemelerinin beklenti uyandıracağı kişilerden sayılmam ben, dolayısıyla Webber’ın titiz “yeniden oluşturma” girişiminin üzerimde olumlu bir etki bıraktığını eklemeliyim — filmi birlikte izlediğim Fatma Tülin’in, ressam gözüyle, benim iyimser yaklaşımıma katılmadığını, özellikle de ressamın mesleki cephesine ilişkin ayrıntıları gerçekdışı bulduğunu da.

İyimserlik, ola ki şundan: Güçlü bir yapıtın, konu edindiği başka bir güçlü yapıta köprü kurdurduğuna, Bergman/Mozart ikilisinden hareket ederek değinmiştim — bazı durumlarda, ortalama bir yapıtın, hattâ sıradan ya da basbayağı kötü bir uygulamanın da doğurgan sonuçları olabiliyor: Girl with a pearl earring beni Vermeer’e yeniden sokulmaya yöneltti, kimi kaygıları, biraz da ışıklarıyla. Resimlere döndüm, resimlere dönmek, yapıta yeniden bakmak her zaman iyidir. Metinlere açıldım, okuduklarımla çarpışmalarıma yeri geldikçe değineceğim. İçimde Delft sokaklarında yeniden yürüme isteği doğdu, ki ben böyle şeyleri severim. İyimserliğim ondan.

Vermeer, dönüp bakıldığında, biraz İlhan Berk’in Homeros için dediğini andırır bir kişilik: Yaşayıp yaşamadığı bilinmeyen’lerden. Şüphesiz abartılı bir tanım benimkisi: Ne zaman, nerede yaşadığını ayrıntılı biçimde biliyoruz ressamın; nasıla gelindiğinde değişiyor iş enikonu: Bıraktığı yaklaşık kırk yapıt dışında, oldukça silik izler var elimizde — belki bundan, romaneske de, dramatizasyona da yatkın bir yaşamöyküsel enigma önümüzdeki.

Sanat tarihçileri, araştırmacılar, ulaşılabilecek kaynakları taramışlar yüzyıldır; resimlerini yorumlamamıza yardımcı olabilecek en ufak bilgi kırıntısına dikkat kesilmişler. Biri, öncekinin yanlışını düzeltmiş. Doğru var mıdır ayrı, “doğruya yakın” böyle bir şey …