Birazoku

Sakıncalı içerik nedir, sapık insan kimdir? Kim, kimden, niçin sakınmalıdır?

Cinsel Aykırılıklar yalnızca birkaç sözcükle özetlenebilse belki de şöyle olurdu: “Doğuştan veya kendi arzularıyla aykırı cinsellikler yaşayan insanların; toplumun ‘sapık’, tıbbın ‘hasta’, devletin ‘suçlu’ yaftalamasıyla ve akademik unutkanlıkla imtihanı.” Gayle S. Rubin, aykırı olan, yoldan çıkan ve yaftalanan tüm cinselliklere ve cinsiyetlere rengârenk bir şemsiye tutuyor. Zaten içimizde karışık olan yönelimleri ve kimlikleri bardaktan taşırırken akademisyenleri ve eylemcileri kapsayıcılığı kucaklamayı unutmamaya çağırıyor. Rubin, kuir ve LGBTİ terimlerini kullandığı gibi, bu terimlerle çizilen çerçevenin de dışına taşan veya hep akışan, belki de o çerçevede hiç temsil edilmediği için daha da saklanan, topluluk içi tartışmaları alevlendiren tüm kimlik ve hazları kapsamak maksadıyla cinsel yelpaze, cinsiyet yelpazesi ve cinsel aykırılar gibi terimler öneriyor. “Aykırılar” kuir, kink ve akışkan gibi görece yeni sözcüklerle açılmayı ve kenetlenmeyi sürdürürken, LGBTİ çerçevesi kapsayıcılık uğruna yeni harflerle, +’larla çoğalırken Cinsel Aykırılıklar, cinsellik ve cinsiyet yolculuğunun 1970’lerden 2000’lere güncesi ya da 2020’lerden 2030’lara kılavuzu gibi okunabilir.

“Kusursuz sınıflandırmalar ve geçilmez sınırlar için savaşmak yerine farklılıkları birer armağan, sapmaları birer değer addeden ve tüm temel ilkelere sağlam bir kuşkuculukla yaklaşan bir topluluk için didinelim.”

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………11
Giriş
Cinsellik, Toplumsal Cinsiyet, Politika…………………………………………………………………………………………………………………………..19
Metin, zaman ve mekân……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..19
Carolinalı Nerd……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 20
Buz kesmek ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 27
Lezbiyen ve gey tarihleri…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 36
Bir meslek olarak saha çalışması………………………………………………………………………………………………………………………………………………..41
Ürkü, pornografi ve sapıklık …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 49
O zaman ve şimdi…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 52
1 Kadın Ticareti
Cinsiyetin “Ekonomi Politiği” Üzerine Notlar…………………………………………………………………………………………….. 61
Marx……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….64
Engels…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 67
Akrabalık: Maymundan “insanoğluna” dönüşürken cinselliğin rolü hakkında……………………………………… 71
“Menfur ve kıymetli mal” – Monique Wittig, Les Guérillères…………………………………………………………………………… 72
Psikanaliz ve muhalifleri……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 78
Oidipus uğursuzluğu……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 79
Akrabalık, Lacan ve Fallus…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 81
Oidipus’a yeniden bakış……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….84
Kadınlar kültürün oidipal kalıntılarından kurtulmak için birleşiyorlar……………………………………………………… 89
“Babacığım, babacığım, piç herif, seninle işim bitti” – Sylvia Plath…………………………………………………………. 90
Cinsiyetin ekonomi politiği………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 93
2 Ticaretteki Mesele
“Kadın Ticareti”ni Yeniden Düşünmek…………………………………………………………………………………………………………….. 99
Sorunsalın inşası……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………101
Sorunsalın kapsamı ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..112
Emma Goldman’in “Kadın Ticareti” makalesi………………………………………………………………………………………………………..118
3 A Woman Appeared to Me ’ye Giriş
A Woman Appeared to Me ’nin yeni basımına sonsöz…………………………………………………………………………………………..146
4 Deri Tehdidi
Politika ve Sadizm/Mazoşizm Üzerine Yorumlar ……………………………………………………………………………………149
5 Seksi Düşünmek
Cinsellik Politikasına Dair Radikal Bir Kuram için Notlar-……………………………………………………………..183
Seks savaşları…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………183
Cinsellik üzerine düşünceler…………………………………………………………………………………………………………………………………………..194
Cinsel dönüşüm…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 207
Cinsel tabakalaşma………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………210
Cinsel çatışmalar…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..218
Feminizmin sınırları……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 225
Sonuç………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 236
6 Sonsöz
“Seksi Düşünmek: Cinsellik Politikasına Dair Radikal Bir Kuram için Notlar”……………. 239
Yıkıma nasıl gelindi?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 240
Olmaz denen her şeyin olduğu zamanlarda yaşamak ………………………………………………………………………………………..245
Biz söylemiştik………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 248
7 Hamiş
“Seksi Düşünmek: Cinsellik Politikasına Dair
Radikal Bir Kuram için Notlar”……………………………………………………………………………………………………………………………..249
8 Köprünün Altından Çok Kanlar Aktı
“Seksi Düşünmek” Makalesini Yeniden Düşünmek – …………………………………………………………………………. 255
Unutturmama savaşı………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 255
Sekste değişen paradigmalar……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 258
Burukluğu konuşmak: Feminist seks savaşları……………………………………………………………………………………………………. 262
Batı Yakası savaşları: WAVPM ve Samois………………………………………………………………………………………………………………….271
Barnard’ın dirilişi…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 280
“Seksi Düşünmek” makalesini yeniden düşünmek……………………………………………………………………………………………. 282
9 The Catacombs
Bir Göt Deliği Tapınağı ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 295
Pürüzsüz seks……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 303
Ezgiler eşliğinde sikişmek………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 304
Kink kültür için çölde bir vaha………………………………………………………………………………………………………………………………………. 305
Sonun başlangıcı………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 307
Buruk son…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..310
Unutulmadı………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..313
10 Oğlanlar ve Drag King’ler
Butch, Cinsiyet ve Sınırlar Üzerine Düşünceler-……………………………………………………………………………………315
Butch nedir? Lezbiyen cinsiyetin kavranışı ve kavranamayışı……………………………………………………………………..315
Butch çeşitliliği…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 320
Butch cinsellikler………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 323
Korku sınırları bekler: Butch’lar, translar ve yıldırma politikaları……………………………………………………………..325
Bir orman gibi kardeşçesine………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 330
11 Yoldan Çıkmış, Tehlikeli ve Yanlış
Pornografi Karşıtı Politikalara Dair Bir Çözümleme …………………………………………………………………………. 333
Kraliçe çıplak!……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 334
Önermeler, varsayımlar ve tanımlar……………………………………………………………………………………………………………………………337
Pornografi ve şiddetin bir tutulması…………………………………………………………………………………………………………………………..337
Tanımlar: Pornografi nedir?………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 342
Pornonun “zararı”: İddialar, savlar ve yaratıcı nedensellik…………………………………………………………………………. 348
Araştırma ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 348
Porno “İstismar belgeseli” midir?………………………………………………………………………………………………………………………………. 350
Kadının ikincilleştirilmesinde porno merkezî rol mü oynuyor?………………………………………………………………………… 353
Pornografi karşıtlığı feminizmde niçin bu denli kabul gördü?…………………………………………………………………….. 356
Porno karşıtı politikaların maliyeti ve tehlikeleri………………………………………………………………………………………………. 358
Feminizm ve cinsel politika ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..361
12 Seks Ticareti
Judith Butler’ın Gayle Rubin ile Özel Röportajı……………………………………………………………………………………….. 363
13 Cinsel Altkültürleri Çalışmak
Kuzey Amerika Kentlerindeki Eşcinsel Toplulukların Etnografyasını
Gün Yüzüne Çıkarmak ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 401
Antropoloji ve eşcinsellik………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 401
Kentli sıkıntısı ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 403
Chicago Üniversitesi ekolü ve cinsel dünyaların keşfi…………………………………………………………………………………….. 407
Sapkınlık kavramının sökümü ………………………………………………………………………………………………………………………………………..412
Cinsel sapkınlıktan sosyal inşaya…………………………………………………………………………………………………………………………………423
Sosyolojiden antropolojiye……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 435
Mother Camp…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 437
Devralınan miraslar, çıkarılan dersler………………………………………………………………………………………………………………………446
14 Kuir Çalışmaların Jeolojisi
İşte Yine Déjà Vu …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 449
KAYNAKÇA……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………461
DİZİN………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 495

TEŞEKKÜR

Bu kitap epeydir demleniyordu. Burada bir araya getirilen makaleler son kırk yılın ürünleri… Her bir makale ilk yayımlandığında zaten teşekkür bölümü içerdiği için, bu yazdığım satırlar bu seçkinin hazırlanma sürecinde yardımcı olan ve gerek iş gerek özel yaşamımda kalıcı etki bırakan kişilere ve kurumlara teşekkür amacı taşıyor. Dergi hakemlerinden birinin geçenlerde dikkat çektiği gibi, değişik bir kariyerim oldu. İş yaşamımın çoğunda Richard Walker’ın (California Üniversitesi Berkeley, Coğrafya bölümü) “lümpen profesorya”1 dediği gezici akademik işgücünün bir parçasıydım. Uçlarda olmaya romantik yaklaşılır genelde; ama ben zorluklarına karşı hep bir gözüm açık uyudum.

Fevkalade bir arkadaş ve meslektaş ağı, bir dizi gayriresmî çalışma grubu ve daha da aykırı bazı akademik enstitüler benden desteğini hiç esirgemedi. Bu kitap, onlara minnetimi dile getirmem için renkli bir fırsat sunuyor. Çok sayıda dâhi düşünür ve titiz bilim insanının rahle-i tedrisatından geçtiğim için son derece şanslıyım. Ben Michigan’da öğrenciyken beni en çok etkileyen hocalar Richard Bailey, Alton (Pete) Becker, Kent Flannery, Raymond Kelly, Marshall Sahlins, Charles Tilly ve Henry Wright’tı. Entelektüel alışkanlıklarımın ve hassasiyetlerimin oluşumunda her birinin benzersiz katkıları oldu. Michigan’a öğretim üyesi olarak geri döndüğümden beri Tomoko Masuzawa ve Tom Trautmann meslektaşlarım olarak aynı şekilde katkıda bulundular. Çalışmalarımda onların çalışmalarının izleri çok derindir. Gillian Feeley-Harnik’e, David Halperin’e, Erik Mueggler’a, Abigail Stewart’a ve Valerie Traub’a cömertlikleri, bilginlikleri ve çalışmalarıma yoğun ilgilerinden ötürü ne kadar teşekkür etsem az. Beni sıcak bir şekilde aralarına kabul eden küçük bir yazarlar grubu var –ki kendileri hâlâ eserleri üzerinde çalışıyorlar– onlara da beni destekledikleri için minnettarım: Rebecca Hardin, Nadine Naber, Julia Paley, Damani Partridge, Elizabeth (Liz) Roberts ve Miriam Ticktin. Alışıldık üniversite öğretiminin ve fakülte yapılarının kıyısında köşesinde çalışmalarını yürüten güzide akademik programlar ve mekânlar da var. Akademik yaşamın rutinlerinin dışına çıkarak nefes aldıran bu oluşumlar, yeni bilimsel ve sanatsal girişimleri besliyor. Bu oluşumlardan birkaçı benim sıra dışı kariyerimde ilerlememde pay sahibidir. Bunlardan ilki, 1975’ten 1978’e kadar araştırma görevlisi olarak dahil olduğum Michigan Society of Fellows’dur. Araştırma görevlileri üç yıllığına seçilirdi ve bu süre zarfında ders vermeleri yasak olup diledikleri araştırmaya veya yaratıcı projeye tamamıyla odaklanmaları için ortam sağlanırdı. Buradaki araştırma görevlisi pozisyonumun bana getirdiği özgürlük ve cömert burs imkânı, aykırı projeler için fon bulmanın pek olası olmadığı zamanlarda eşcinsel deri fetişistleri üzerine bir tez yazmama vesile oldu. 1970’lerin başındaki ekonomik durgunlukta baş aşağı giden Dow Jones Endeksi’ne paralel olarak Fellows’un sağladığı fonlar da kısıtlandı.

Burs programı yeniden yapılandırıldı; araştırma görevlilerinin bir nevi kendi maliyetlerini karşılamaları için üniversite bölümlerinde birkaç ders vermeleri şart koşuldu. Akademisyenlerin üzerindeki yükümlülük artmıştı, Fellows yola çıktığı zamanki vizyonundan biraz taviz vermişti; ama sonuç olarak ayakta kaldı ve gelişimini sürdürdü. Ne olursa olsun, yapılan değişiklikler, kıymeti her zaman bilinmeyen veya ölçülemeyen akademik kurumlara ekonomik sıkıntıların nasıl etki edebileceği hakkında uyarıcı bir ders niteliğindeydi. 1993’te Avustralya Ulusal Üniversitesi (ANU) Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Merkezi’ne konuk öğretim üyesi olarak davet edilme şerefine nail oldum. Konuk hocaların sorumlulukları fazla sayılmazdı; hep birlikte çay içer, kendi aramızda veya ANU’daki muazzam fakülte üyeleriyle fikir alışverişinde bulunurduk. Bu ziyaret beni entelektüel ve profesyonel anlamda ihya etti.

Etkinlikler düzenlenmesi için ev sahipliği yapan ve benim de konuşmacılar arasında olmamı mümkün kılan John Ballard, Graeme Clarke ve Jill Julius Matthews’a şükranlarımı sunarım. Sosyal Bilimler Araştırma Konseyi, Ford Vakfı’ndan gelen fonlarla 1995’te Cinsellik Araştırmaları Burs Programı’nı (SRFP) başlattı. SRFP, on yıl boyunca doktora ve doktora sonrası seviyesinde toplumsal ve davranışsal cinsellik araştırmalarında daha önce eşi görülmemiş bir altın çağ yaşanmasına vesile oldu. Bildiğim kadarıyla ABD’de cinselliğin akademik olarak çalışılmasına bunun kadar büyük ve sürekli bir desteği, daha önce yalnızca ilk Kinsey çalışmalarını fonlayan Rockefeller Vakfı vermişti. Böylesine yenilikçi bir programı desteklemiş olduğu için Ford Vakfı’nı alkışlıyor ve kendimi hem 1999-2001’de doktora öncesi araştırma görevlisi olarak hem de 2005- 2006’da araştırma danışmanı olarak bu programa katılımımdan ötürü muazzam şanslı addediyorum. Diane di Mauro’ya programı muhteşem yürüttüğü için ve cinsellik üzerine aktif çalışan birçok sosyal bilimciyle tanışmama vesile olduğu için minnettarım. SRFP, Kinsey Enstitüsü ve Kütüphanesi’nin uğrak yerimiz olmasını sağladı. 20. yüzyılın ikinci yarısındaki cinsellik çalışmalarında en ilham verici kişilerden biri olan John Gagnon ile kıymetli vakitler geçirmemi de SRFP’ye borçluyum. 2001’de Norman Freehling Konuk Profesörü unvanıyla Michigan Üniversitesi Beşeri Bilimler Enstitüsü’ne davet edildim. Gayet keyifli bir deneyimdi; en heyecan veren yanı da Avrupa ve Amerika menşeli ırk kuramları hakkında klasik metinleri Tom Trautmann’la birlikte okuma fırsatına erişmiş olmamdı. Mary Price ve Eliza Woodford da bu ziyaretimi daha üretken ve hatırlanır kılan kişilerdir. 2006-2007’de, Davranış Bilimleri İleri Çalışmalar Merkezi’nde (CASBS) öğretim üyesiydim. Stanford Üniversitesi yerleşkesini tepeden gören pastoral güzellikte bir mekândı. CASBS, dile kolay elli yıldır sosyal bilimcilere kendi alanlarında çalışmaları, entelektüel olarak kendilerini geliştirmeleri ve yeni alanlara açılmaları için olanak tanıyordu. Capcanlı disiplinlerarası aktarımlar, bu merkezde geçirdiğim zamanı lisansüstü eğitimimden bu yana yaşadığım en yoğun öğrenme deneyimim olarak anmama sebep oluyor.

Paula Fass, Dolores Hayden, Alison Isenberg, Peter Marris ve Stephen Mintz gibi isimlerle tanışmış olmamın çalışmalarıma belirgin bir katkı sunduğunu söyleyebilirim. CASBS ekibi muhteşemdi; özellikle de merkezin direktörü Claude Steele’in, hizmetler direktörü Linda Jack’in, konaklama ve toplantı koordinatörü Christy Duignan’ın, başkan Susan Beach’in emeklerini unutamam. Olağanüstü bir kütüphanesi vardı; oradan da Tricia Soto ve kütüphane asistanı Jason Gonzales’e teşekkür borçluyum. Ravi Shivana’nın teknik desteği müstesnaydı. Tıpkı 1970’lerin ekonomik durgunluğuna maruz kalan Michigan Fellows gibi CASBS de finansal risklerle karşı karşıya ve geleceği belirsiz. Tüm dileğim bu merkezin ayakta kalması ve kendine has teşvik edici entelektüel kültürünün ülkenin şu an içine battığı 2008 ekonomik krizinden sağ salim çıkmasıdır. Kütüphanelere ve arşivlere tutkuyla bağlıyım; bunlardan bazıları çalışmalarımın türlü aşamalarında çok işime yaradı. İlk önce Ed Weber’in homofil ve eşcinsel harekete dair eşi benzeri olmayan belgeleri bir araya getirdiği ve şimdi Julie Herrada’nın geliştirmeyi ve yönetmeyi sürdürdüğü Michigan’daki Labadie Koleksiyonu vardı. Aynı şekilde eşsiz olan Kinsey Kütüphanesi’ne gittiğimde, bana oradaki hazineleri ilk gösteren Paul Gebhard’tı. Daha sonraki gidişlerimde ise Katherine Johnson-Roehr, Jennifer Yamashiro ve Liana Zhou rehberlik etti.

San Francisco LGBT Topluluğu da kıymeti az bilinen bir hazine – ki orayı çekip çeviren de işine âşık bir dizi arşivcidir: Paula Jablons, Willie Walker, Kim Klausner ve Rebekah Kim. Susan Goldstein, San Francisco Halk Kütüphanesi’nin Tarih Odası’nda mevcut olan önemli kaynaklara erişmemde yardımcı oldu. Rick Storer, Deri Müzesi ve Arşivleri’ni kusursuz idare ediyor; aynı zamanda oradaki henüz çoğunun kapağı bile açılmamış neşriyata göz kulak oluyor. Michigan Üniversitesi’ndeki Bentley Tarih Kütüphanesi’nin şahane ekibine de teşekkürlerimi sunarım. Kimi bilgi türleri mimlenmiştir; bunlarda ilerleme kaydedebilmenin anahtarı yalnızca akademisyenlerin, kütüphanelerin ve arşivlerin değil, aynı zamanda kaynak ediniminde ön saflarda bulunan koleksiyoncuların ve sahafların elindedir. Nadir kitapları satanlar ve koleksiyonlarında bulunduranlar, yeni keşfedilen alanlar söz konusu olduğunda “ilkel bilgi birikiminin” isimsiz kahramanlarıdır. Yeni yeni soruşturulan ya da hâlâ yüz kızartıcı sayılan alanlara büyük enstitü kütüphaneleri kulak kabartmadan evvel birincil kaynakları ilk toplayanlar genelde onlardır. Labadie ve Kinsey gibi bir elin parmaklarını geçmeyen mekânları saymazsak, özelde LGBT ve kuire2 dair kaynakların, genelde cinsel içerikli materyalin uğradığı akıbet genelde böyledir.

Sahafların ve koleksiyoncuların bilgisi de çoğu zaman engindir. Bazısı bana sırf kaynak önermekle kalmadı, aynı zamanda başka yerde bulunamayacak bilgiler kazandırarak eğitimime ciddi katkıda bulundu. Hayatımdaki ilk nadir lezbiyen kitap alışverişimi Ed Drucker’dan yapmıştım. Elysian Fields Booksellers isminde eşcinsel bir sahaf dükkânı vardı. Orayı sonradan Bob Manners’ın Books Bohemian isimli dükkânı izledi. C. J. Scheiner, erotik sanatlar ve cinsellik bilimlerine ilişkin metinleri edinebildiğim ilk sahaflardan biriydi. Öyle katalogları vardı ki sanırsınız cinsellik alanında lisansüstü okuma listesi… 1980’lerin başında onun devasa koleksiyonunu çok kısa bir süreliğine ziyaret etme ayrıcalığına sahip oldum. Joseph Vasta’nın erotik yayıncılıktaki engin bilgisinden de yararlandım. Cinsellik bilimleri koleksiyonumun büyük kısmı, cinsel kaynakça konusundaki ansiklopedik becerisini paylaşmakta olağanüstü cömert olan Ivan Stormgart’tan geldi. Todd Pratum ise sağcı okültizm3 ve 19. yüzyılın ırksal sınıflandırması hakkındaki koleksiyonumu geliştirmemde bana yardımcı oldu. David Sachs, o bana açıklayana kadar çalışmalarımla alakasını benim bile bilemediğim her türlü yazılı kaynağı bana getiren kişiydi. Hepsinden önce, bir zamanlar sağ cenahta elden ele dolaşan cinsiyet eğitimi içerikli kitapçıktan haberdar olmamı sağlayan odur. Sachs ve P. Scott Brown, şehir planlaması ve arazi kullanımı hakkında hükümet raporlarını bana ulaştıran kişilerdir – ki bu evraklar zamanla önemli bir kütüphane haline geldi.

San Francisco’daki Bolerium sayesinde eşcinsellik kitaplarını, sol/anarşist metinleri ve eşcinselliği ele alan sağcı literatürü eksiksiz takip edebiliyorum. Gerard Koskovich’in ise on parmağında on marifet: Koleksiyoncu, olağanüstü bir sahaf ve aynı zamanda bir akademisyen, küratör, editör ve hoca. İşte bu saydığım insanlar, sırf benim kendi kütüphanemin değil sayısız üniversitedeki özel koleksiyonların oluşumunda pay sahibidir. Bu kitaba birçok yetenekli editör emek verdi: Diana Downing, Linnea Due, Lynn Eden, Liz Highleyman ve David Lobenstine. Jill Matthews tatil günlerinde üşenmedi, bu kitaptaki bazı bölümleri gözden geçirdi. Carole Vance, kitap bitmeye yakın bazı kısımları hakkında detaylı yorumlarını benden esirgemeyerek kahraman unvanını kesinlikle hak etti. Duke University Press’ten harika editörüm Tim Elfenbein ile çalışmak benim için keyifti. Duke’taki son okumacıların titizliğini gerçekten takdir ettim. Fred Kameny’nin bu kitabı tamamlamak için taşın altına elini koymasını da aynı şekilde takdir ediyorum. Bu kitabın bugün elinizde olmasını biraz da Ken Wissoker’ın azmi ve hepimizi ileri taşıyan şevkine borçluyuz. Kitapları aynı zamanda fiziksel nesneler olarak gören bir zihniyete sahibim ve Amy Ruth Buchanan’ın zarif tasarımını gayet beğendim.

Melinda Chateauvert, Susan Freeman, Sally Miller Gearhart, Rebecca Jordan-Young, Gerard Koskovich, Rostom Mesli ve Carole Vance kitaba son dakikada yetişen alıntıları ve olgusal ayrıntıları temin ettiler. Sora Counts, yirmi yıl içinde oraya buraya savrulmuş dosyalarımı bir araya getirmemde ve yazılarımı ehlileştirmemde bana yardımcı oldu: Kayıp klasörlerin, kupürlerin ve kuytu köşelerde kalmış kitapçıkların bulunması ondan sorulur. Moonyean kütüphanemi bir düzene sokarak kitap sayısı arttıkça içinde kaybolup gitmem ihtimalini ortadan kaldırdı. Andrew McBride bu eserin hazırlanma sürecinde yeri doldurulamaz bir araştırma asistanıydı: Metne ve kaynakçaya son şeklini veren, metindeki alıntıları, referansları en ince ayrıntısına kadar kontrol eden odur. Linda Alperstein, Neal Powers, Lana Sandahl ve Erda Sanders da ruhen ve bedenen sağlıcakla kalmam için bu süreçte yanımda oldular. Birçok eski dost ve tanıdık hep yanımda olduğu için bir nevi kutsanmış gibiyim diyebilirim. Bu insanların kimi üniversite günlerimden, çoğu ise yüksek lisans ve doktoradan. Diğerlerine ise sonraki çalışmalarım esnasında rastgeldim.

Geride bıraktığım yıllarda şayet Henry Abelove, Allan Bérubé, Sally Binford, Wendy Brown, Judith Butler, Lawrence Cohen, Lynn Eden, John D’Emilio, Ellen DuBois, Lisa Duggan, Jeffrey Escoffier, Estelle Freedman, Eric Garber, Barbara Grier, David Halperin, Susan Harding, Amber Hollibaugh, Isabel Hull, Nan Hunter, Jonathan Ned Katz, Liz Kennedy, Gerard Koskovich, Ellen Lewin, Donald Lopez, Jay Marston, Jill Matthews, Joan Nestle, Esther Newton, Rayna Rapp, Lisa Rofel, Eric Rofes, Mary Ryan, Erda Sanders, Ruth Schoenbach, Tobin Seibers, Larry Shields, Victoria Sork, Judith Stacey, Susan Stryker, Daniel Tsang, Carole Vance ve Martha Vicinus ile sohbet imkânım olmasaydı bugün düşündüğüm gibi düşünemezdim, bugün bildiklerimi bilemezdim. Kimileri yaşamımla ve yapabildiklerimle o kadar iç içe ki çalışmalarıma ve sağlığıma ne şekilde katkıda bulunduklarını tek tek saymam bile oldukça güç. Carole Vance hem arkadaşım hem meslektaşım hem de omuz omuza mücadele ettiğim dostumdur. Sayısız konuda fikir teatisi yaptık, birçok cehennemin içinden birlikte sağ çıktık. Ta öğrenci günlerimden bu yana tanırım Lynn Eden’i, Isabel Hull’ı, Victoria Sork’u. Yakın arkadaş ve değerli meslektaştan da fazlası, ailemdir onlar. Ebeveynlerim artık hayatta olmadığı için bu kitabın çıkışını maalesef göremediler. Babam sürekli okurdu, onu elinde kitap olmadan görmüşlüğüm pek yoktur. Evde çok kapsamlı bir kitaplığı vardı, o kitaplarla günlerim güzel geçerdi. Kaynak kitaplarına olan aşkı bana da bulaşmıştı.

“Doğrusu neymiş?” gibisinden bir oyun oynardık. Bir tane ansiklopedik bilgi üzerine hararetli bir tartışmaya girer, kim daha haklıymış diye görmek için bir sözlük veya ansiklopedinin sayfalarında soluğu alırdık. Sınır tanımayan merakı ve öğrenmekten aldığı şiddetli zevk, benim akademisyen olmamda kuşkusuz en büyük sebeptir. Annem kendi keskin zekâsını pratik meselelere saklardı; ama babamdan aşağı kalır yanı yoktu. Doğru soruları sorma yeteneği ve yanlış cevapları tespit etme içgüdüsüyle bilgiyi koklardı. Elinde sınırlı veri olsa da olaylardaki örüntüleri bir bakışta görürdü. Tam bir planlama dehasıydı, en ufak detaylara delice düşkündü ve her konuda mükemmeliyetçiydi. Babam beni entelektüel yaptıysa annem de beni dikkatli ve derinlikli kılmıştır. Her ne kadar çalışmalarımın içeriği onları huzursuz etse de, bazen ne diyeceklerini bilemeseler de, beni yetiştirmeleri, bana örnek olmaları, karşılıksız sevgileri ve hep arkamda durmaları çalışmalarımı hayata geçirmemi sağladı. Hepsinden önemlisi, en iyi arkadaşım ve sevgilim Jay Marston… Dile kolay, yirmi beş yılı devirmişiz. Jay bana destek, motivasyon, huzur ve bir amaç verdi. Uzun iş seyahatlerime, yazarkenki stresli hallerime, kariyerime eşlik eden kaygı durum bozukluklarına metanet, aşk ve mizahla katlandı. Bu hayatı onunla yürümek her günden ayrı bir keyif almamı sağlıyor. Bu kitap Jay’e armağan…

Giriş
Cinsellik, Toplumsal Cinsiyet, Politika

İnsanlar tarihlerini kendileri yaparlar, ama onu serbestçe kendi seçtikleri parçaları bir araya getirerek değil, dolaysızca önlerinde buldukları, geçmişten devreden verili koşullarda yaparlar.

– KARL MARX, Louis Bonaparte’ın On Sekiz Brumaire’i, 18521

Metin, zaman ve mekân 

Metinler belli tarihsel anlarda ve belirli olasılık ihtimallerinin ufukta belirmesiyle üretilir. Konuşmalardan, sorulardan, varsayımlardan, politik ortamlardan, eldeki verilerden ve kuramsal kaynaklardan ibaret bir dağarcığın parçasıdırlar. Bu söylemsel yığınlar zamanla –kâh kum saatinin taneleri gibi kâh ani darbelerle– şekil değiştirir. Yeni oluşumlar bilinir hale geldikten sonra, önceki manzarayı neyin düşünülebileceğine ve neyin önemli göründüğüne dair kendine özgü siluetiyle akla getirmek zorlaşır.

Zamana direnen metinler, yeni tarihsel bağlamlarda, değişen kaygılarla yeni anlamlar kazanır. Ancak metinler yeni koşullarda okunduklarında, onları vakti zamanında oluşturan meseleler genelde unutulur zira eski manzaralarının kenarı köşesi zamanla aşınarak tanınmaz olmuştur. Bir konuyu araştırmak için kütüphaneye gittiğimizde karşımıza bir anda koca bir literatür çıkar. Tüm bu önümüze serilen metinlerin aynı zamansal düzleme oturduğunu sanırız.2 Oysa bilgi belli koşullar altında özel anlarda birikir katman katman. Metinleri üretildiği zamana göre anlamak önemlidir. Böylece eserlerin birbiriyle ilişkisindeki zamansal boyutu ve şu an iştigal ettiğimiz diyaloglarla o dönemki eserleri var eden diyaloglar arasındaki farkı düşünebilmiş oluruz. Yerbilimine takıntı düzeyinde bir ilgim var, metinlerimdeki benzetmeleri de yerbilimleri terimlerinden ödünç alırım. Örneğin fosiller… Matrislerinden çıkarılan fosilleri bir zamanlar yaşamış o varlığın niteliklerini anlamak ve diğer yaşam formları ile soybilimsel ilişkisini değerlendirmek için inceleriz. Fosil matrisini incelemek, bize organizmanın bir zamanlar içinde yaşadığı ortamı da öğretir. Benzer biçimde, metinlere de her iki bakış açısıyla yaklaşılabilir. Bir metnin niteliklerini, ondan önce veya sonra gelen diğer metinlerle soybilimsel ilişkisini anlayabiliriz; ama aynı zamanda metnin içinde oluştuğu matrisin nitelikleri de bize metin hakkında bir şeyler öğretebilir.

Bu kitapta bir araya getirilen tüm okumalar, geçtiğimiz kırk yılda ilgilendiğim bir dizi konuyu işliyor: toplumsal cinsiyet, cinsellik, iktidar, politika, kurumlar ve Charles Tilly’nin deyişiyle “dayanıklı eşitsizlikler”.3 Ben daha ziyade bu konuların belli zamanlarda, mekânlarda, kültürel bağlamlarda nasıl konumlandırıldığıyla ve onlardan doğan bilginin nasıl toplandığı, muhafaza edildiği ve aktarıldığı (veya aktarılmadığı) ile ilgileniyorum. Bu makaleler kuramsal olarak birbiriyle bağlantılı görüşlerden tutarlı bir hat istihsal ediyor, ama aynı zamanda gayet kendine özgü koşulların eseridirler. Matrisleri bir değil. Hulasa, bu seçkiyi hazırlıyor olmam, beni makalelerin zamanında neden yazıldığı, onlara şeklini kazandıran koşullar ve onlara musallat olan temalar konusunda düşünmeye zorladı.

Carolinalı Nerd 

1968’de bir dalgaya kapılmıştım; ama ne dalganın ne de kendi hattımı bu dalganın çizdiğinin farkındaydım.4 Çeşitli entelektüel, siyasal ve kişisel tutkuların peşindeydim. Geriye dönüp baktığımda iyice net gördüm ki benim şahsi ilgi alanım sandığım şeyler büyük toplumsal tıkanmalarla ve tektonik devinimlerle ilgiliymiş. Bazen içinde bulunduğumuz zaman ve mekâna öyle gömülürüz ki dış etmenleri fark etmek güçleşir. Ann Arbor, Michigan’da yeni filizlenen kadın kurtuluşu hareketine katıldığım yıl da 1968’dir. Eh tabii bu da yaşamımı sayısız yönden değiştirdi. Bazı büyük çaplı toplumsal ayaklanmalara katıldığımın o sırada farkında olmamamın yanı sıra, kaza, tesadüf ve şansın etkisinden de haberdar değildim.

…