Birazoku

1990’lardan başlayarak sanat dünyasını bir “çağdaş sanat” humması sardı. Birbiri ardına faaliyete geçen çağdaş sanat müzeleri, çağdaş sanat galerileri, çağdaş sanat müzayedeleri vb. aracılığıyla dev bir küresel sanat piyasası inşa edildi. Küresel metropoller arası yarışta hamle yapmaya çabalayan İstanbul da bu piyasanın merkezlerinden biri haline geldi.

Çağdaş sanatın alabildiğine örgütlü olduğu ortadadır, ama onun ne olduğu henüz bir bilmecedir. Sanatın, sanat tarihi, eleştiri ve estetik gibi evrensel kaynakları, “çağdaş sanat nedir?” sorusunu daha yeni yeni tartışmaya başlamıştır. Bu tartışmalarda çağdaş sanatın örgütlendiği ortamların incelenmesi kilit yer tutmaktadır. Ali Artun’un yazıları da bu kapsamdadır: sanat yönetiminin yükselişi; bienallerde benimsenen yönetim/işletme modelleri; tasarım ile çağdaş sanatın bağı; sanatın müzayedeleşmesi; çağdaş estetik, realizm ve şiddet; çağdaş himaye sistemleri; sanat tarihinin ve eleştirinin kaderi… Ama bütün bu konuların altındaki asıl tema ortaktır: modernizmin tasfiyesi.

İÇİNDEKİLER

Floransa Prenslerinden Dubai Şeyhlerine Mimarlık,
Koleksiyon, Sanat ve Saltanat
Çağdaş Himaye Rejimleri……………………………………………………………………………………………..7
• Floransalı Medici Hanedanı ve Rönesans Sanatı…………………………………8
• Dubaili El Maktum Hanedanı ve Zamanımız Sanatı………………………..13
• Öteki Dubai ve Rönesans………………………………………………………………………………..22
Kitsch, Pop ve Eleştirinin Anlamsızlaşması……………………………………..27
• Kitsch ve Sanat……………………………………………………………………………………………………..27
• Avangard ve Kitsch……………………………………………………………………………………………..29
• Kültürel Çalışmalar, Popüler Kültür, Popüler Sanat………………………36
• Kitsch, Popüler Kültür ve Çağdaş Sanat……………………………………………….40
• Çağdaş Görme Rejiminde “Güzel”………………………………………………………………43
• Eleştirinin Anlamsızlaşması…………………………………………………………………………..49
Tasarım Dehşeti
Sanat/Tasarım Geriliminde Çağdaş Aşama………………………………………………..59
• Çağdaş Hayat ve Tasarım Kültürü…………………………………………………………….59
• Tasarımın Kavramlaşma ve Kurumlaşma Etapları………………………….75
Sanat Yönetilebilir mi?
Sanat Yönetimi ve Bienaller………………………………………………………………………………….103
• Romantizmin Sanat Tahayyülü………………………………………………………………….104
• Modern Sanat Hayali ve Modern Yönetim Bilimi…………………………..116
• Taylorizm/Fordizm ve Post-Fordizm……………………………………………………..120
• Küresel Şirketler, Küresel Bienaller ve Sanat Yönetimi……………125
• Avangard ve Taylorizm…………………………………………………………………………………..130
Sanatın Müzayedeleştirilmesi……………………………………………………………………..135
• Sanatta Batılılaşmanın Nihayeti………………………………………………………………138
• Hayatın Finansallaşması……………………………………………………………………………….140
• Siyasetin Finansallaşması……………………………………………………………………………143
• Sanatın Finansallaşması……………………………………………………………………………….145
• “Making money is art, good business
is the best art” – Andy Warhol………………………………………………………………….147
• Koleksiyonlar/Koleksiyonerler………………………………………………………………..148
• Galeriler……………………………………………………………………………………………………………………151
• Fuarlar………………………………………………………………………………………………………………………156
• Bankalar…………………………………………………………………………………………………………………..159
• Bienaller…………………………………………………………………………………………………………………..165
• Müzeler…………………………………………………………………………………………………………………….167
• Sanatın Müzayedeleşmesi……………………………………………………………………………168
• Piyasa Oyuncusu Olarak Çağdaş Sanatçı…………………………………………..181
9/11: Yıkıntı Estetiği…………………………………………………………………………………………….193
• Jeopolitik ve Biyopolitik…………………………………………………………………………………194
• İkonoklazm…………………………………………………………………………………………………………….196
• Gösteri Olarak Savaş……………………………………………………………………………………….197
• Yıkımın Yüceliği ………………………………………………………………………………………………….198
• 9/11: Politika ve Estetik……………………………………………………………………………….201
Mimarın Şöhret Düşkünlüğü…………………………………………………………………………207
• Çağdaş “Yıldız” Mimarlığı……………………………………………………………………………..209
• Yerli Yıldızların Tasarımı ……………………………………………………………………………….211
• Emre Arolat’ın Guy Debord Reküperasyonu …………………………………….215
• Sitüasyonizmin Mimarlığı …………………………………………………………………………….219
Dizin………………………………………………………………………………………………………………………………………..223

Floransa Prenslerinden
Dubai Şeyhlerine Mimarlık,
Koleksiyon, Sanat ve Saltanat*
Çağdaş Himaye Rejimleri

Paul Klee’nin bir tablosu var: Angelus Novus. Uçan bir melek… Yalnız, meleğin yüzü geçmişe, sırtı geleceğe dönük. Geçmişten, geçmişin yıkıntılarından, bir fırtına esiyor ve onu sırtının dönük olduğu geleceğe doğru sürüklüyor. Walter Benjamin, “tarih” kavramını Klee’nin bu tablosuyla canlandırıyor. “İlerleme dediğimiz, bu fırtınadır” diyor. Ona göre, bizim birtakım hadiseler zinciri olarak gördüğümüz geçmişi, “tarih”, yekpare bir yıkıntı olarak görür. Benjamin için “tarih”, bugünde, şimdiki zamanda geçmişin izlerini aramak değil, geçmişte, geçmişin yıkıntılarında bugünün izlerini keşfetmektir. Bu nedenle Benjamin, efsanevi kitabı Pasajlar’da, Baudelaire’i ve modernizmin izlerini, 1850’lerde Haussmann’ın yerle bir ettiği Paris’in harabelerinde, pasajların yıkıntıları arasında keşfeder.

Ben de bu konuşmamda,15. ve 16. yüzyıl Floransa’sına dönerek, Medici hanedanının himayesinde uyanan modern koleksiyonculuğun, modern müzeciliğin bağrında günümüzdeki sanat tutkusunun izlerini arayacağım. Beş yüz yıl önce Floransa’da hüküm süren Medici hanedanıyla, Medici prensleriyle, günümüzde Abu Dabi ve Dubai’de hüküm süren El Nahyan ve El Maktum hanedanlarının, emirlerinin, şeyhlerinin –veya prenslerinin– koleksiyon ve müze anlayışları arasındaki benzerliklerin ve zıtlıkların izini süreceğim. Böylece, sanat dünyasında yaşamakta olduğumuz dönüşümü ve kırılmayı aydınlatmaya çalışacağım.

Floransalı Medici Hanedanı
ve Rönesans Sanatı

Mediciler aristokrat, soylu değiller. Taşralılar. Apenin Dağları eteğindeki Mugello Vadisi’nden geliyorlar. Buna rağmen zamanla sadece Floransa’da ve Toskana topraklarında değil, bütün İtalya ve Avrupa üzerinde etkin olacak bir saltanat

…