Birazoku

Bazı yazarların kaderini belirleyen, ünü adının önüne geçen, sanatına yön veren eserleri vardır. Abbas Sayar’ın Yılkı Atı (1970) bunlardan biridir.

Oysa bu eser yayımlanmadan önce Abbas Sayar’ın yayımlanmış altı adet şiir kitabı vardı. Sayar; 1946-1970 arasında ilk gazetesi Bozlak’ta ve daha sonra da Bozok’ta sürekli şiirler, hikâyeler ve romanlar yayımlar. Yılkı Atı’nı 1961 yılında, Çelo’yu 1966-1967 yıllarında Bozok’ta tefrika eder. Bu tarihten on yıl kadar sonra, 1970’te Yılkı Atı kitap olarak yayımlanır. Bir yıl sonra eser, TRT Roman Yarışması Başarı Ödülü’nü kazanır. Bu, Abbas Sayar’ın edebî hayatında bir dönüm noktası olur. Ünü Yozgat dışına taşar. Ulusal basında çeşitli eleştirmenlerin takdir dolu yazılarıyla karşılanır. İki yıl sonra, ilk defa 1966-1967 yıllarında Bozok’ta tefrikası yayımlanan Çelo (1972) romanı ile 1973 yılı TDK Roman Ödülü’nü kazanınca yazarın edebiyat dünyasındaki romancı kimliği, daha doğrusu “köy romancısı” damgası üzerine iyice yapışır. Oysa bu nitelendirme, erken verilmiş bir hükmün ürünüdür.

Sayar’ın şair kimliği gibi hikâyeci, gazeteci kimliği de romancı kimliğinin gölgesinde kalır. Yorganımı Sıkı Sar (1976) adlı tek hikâye kitabı ile Bozok’ta tefrika edilen hikâyeleri ve binlerce gazete yazısı edebiyat dünyasında pek dikkat çekmez; kaynaklarda onun bu yönlerinden neredeyse hiç bahsedilmez.

Ramis Karabulut tarafından hazırlanan çalışmada, Abbas Sayar’ın 76 yıllık hayatı çeşitli evrelere ve kırılma noktalarına göre tasnif edilerek bir biyografi oluşturulmuş; gazetelerdeki bütün yazıları taranıp tasnif edilmiştir. Ayrıca yazarın gazeteciliği ve gazetelerde yayımladığı anıları, gezi yazıları, röportajları, baş makaleleri, fıkraları, denemeleri, aforizmaları vs. üzerine tespitler yapılmıştır. Sayar’ın romanları ve hikâyeleri yapı, içerik ve anlatım yönünden incelendi. Nihayetinde bu teferruatlı çalışma; sadece Yılkı Atı’nı kaleme almış olsaydı bile edebiyat tarihinde yine önemli ve ayrıcalıklı bir yerde konumlandıralabileceğimiz Abbas Sayar’ın 100. doğum yılına bir armağan olarak okurlara sunulmuştur.

İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR……………………………………………………………………………………..11
ÖN SÖZ………………………………………………………………………………………………..13
GİRİŞ …………………………………………………………………………………………………..17
BİRİNCİ BÖLÜM……………………………………………………………………………………21
ABBAS SAYAR’IN HAYATI VE SANATÇI KİŞİLİĞİ…………………………………………….23
1. HAYAT VE ESER ÇİZGİSİ ………………………………………………………………………….23
1.1. Aile Çevresi ve Çocukluğu………………………………………………………………23
1.2. Öğrenim Yılları……………………………………………………………………………….26
1.3. Vekil Öğretmenlik ve Memurluk………………………………………………………28
1.4. Askerlik Yılları………………………………………………………………………………..30
1.5. Evlilik, Üniversite, Matbuat Âlemi ve Beyoğlu …………………………………..31
1.6. Ticaret, Politika ve Gazetecilik…………………………………………………………39
1.7. 1970 – 1980 Döneminin Kötü Ekonomik Şartları,
Romanlar ve Ödüllerle Gelen Ün ………………………………………………………….46
1.8. Son Perde: Yeniden Evlilik, Emeklilik, Ayvalık Günleri (1988 – 1999)….48
2. MİZACI …………………………………………………………………………………………………..53
3. DÜNYA GÖRÜŞÜ, DÜŞÜNCE DÜNYASI VE DİL DİKKATİ …………………………..57
3.1. Dünya Görüşü ve Düşünce Dünyası ………………………………………………..57
3.2. Dil Dikkati………………………………………………………………………………………61
İKİNCİ BÖLÜM ……………………………………………………………………………………..63
ŞAİR ABBAS SAYAR……………………………………………………………………………………65
1.ŞİİR KİTAPLARI……………………………………………………………………………………….65
2. KİTAPLARINA GİRMEMİŞ ŞİİRLER………………………………………………………….66
3. ŞİİR DÜNYASI…………………………………………………………………………………………67
3.1. Yapı (Nazım Şekilleri)……………………………………………………………………..68
3.1.1. Türk Halk Şiiri Nazım Şekilleri…………………………………………………….68
3.1.2. Divan Şiiri Nazım Şekilleri……………………………………………………………74
3.1.3. Serbest Nazım Şekilleri ………………………………………………………………76
3.2. Muhteva (İçerik)……………………………………………………………………………..78
3.2.1. Konu / Tema………………………………………………………………………………..78
3.2.3. Düşünce (Fikir)……………………………………………………………………………103
3.2.3. Duygu (His) …………………………………………………………………………………111
3.2.3.1. İyimser (Yumuşak) Duygular …………………………………………………….111
3.2.3.2. Kötümser (Karamsar) Duygular………………………………………………..116
3.2.4. Görüntü (İmge) ……………………………………………………………………………121
3.2.5. Anlam…………………………………………………………………………………………125
3.2.5.1. Şiir Tarzı Bakımından Anlam …………………………………………………….125
3.2.5.2. Anlam Çoğaltma………………………………………………………………………130
3.2.5.3. Metinlerarası İlişkiler ……………………………………………………………….131
3.3. Ahenk Unsurları…………………………………………………………………………….137
3.3.1. Vezin (Ölçü) …………………………………………………………………………………137
3.3.2. Ses Tekrarları……………………………………………………………………………..141
3.3.3. Yansıma Kelimelerden Yararlanma………………………………………………143
3.3.4. Kelime Tekrarları ………………………………………………………………………..144
3.3.5. Mısra Tekrarları…………………………………………………………………………..146
3.3.6. Ünlemler…………………………………………………………………………………….147
3.4. Dil ve Üslup Özellikleri……………………………………………………………………148
3.4.1. Dil Özellikleri ………………………………………………………………………………148
3.4.2. Üslup Özellikleri………………………………………………………………………….160
4. ŞAİRLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME……………………………………………..170
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM………………………………………………………………………………….173
ROMANCI VE HİKÂYECİ ABBAS SAYAR……………………………………………………….175
1. ROMANLAR……………………………………………………………………………………..175
2. HİKÂYELER………………………………………………………………………………………175
3. ROMANLAR ÜZERİNE ÇÖZÜMLEMELER………………………………………….176
3.1. Yılkı Atı…………………………………………………………………………………………..176
3.1.1. Özet…………………………………………………………………………………………….177
3.1.2. Yapı……………………………………………………………………………………………..182
3.1.3. İçerik ………………………………………………………………………………………….203
3.1.4. Anlatım……………………………………………………………………………………….208
3.2. Çelo ………………………………………………………………………………………………217
3.2.1. Özet…………………………………………………………………………………………….218
3.2.2. Yapı……………………………………………………………………………………………..220
3.2.3. İçerik ………………………………………………………………………………………….251
3.2.4. Anlatım……………………………………………………………………………………….255
3.3. Can Şenliği…………………………………………………………………………………….258
3.3.2. Yapı……………………………………………………………………………………………..261
3.3.3. İçerik ………………………………………………………………………………………….270
3.3.4. Anlatım……………………………………………………………………………………….274
3.4. Dik Bayır………………………………………………………………………………………..277
3.4.1. Özet…………………………………………………………………………………………….278
3.4.2. Yapı……………………………………………………………………………………………..282
3.4.3. İçerik ………………………………………………………………………………………….298
3.4.4. Anlatım……………………………………………………………………………………….301
3.5. Tarlabaşı Salkım Saçak…………………………………………………………………..305
3.5.1. Özet…………………………………………………………………………………………….305
3.5.2. Yapı……………………………………………………………………………………………..306
3.5.3. İçerik ………………………………………………………………………………………….315
3.5.4. Anlatım……………………………………………………………………………………….318
3.6. Anılarda Yumak Yumak…………………………………………………………………..321
3.6.1. Özet…………………………………………………………………………………………….321
3.6.2. Yapı……………………………………………………………………………………………..323
3.6.3. İçerik ………………………………………………………………………………………….336
3.6.4. Anlatım……………………………………………………………………………………….340
3.7. El Eli Yur, El de Yüzü……………………………………………………………………….344
3.7.1. Özet…………………………………………………………………………………………….344
3.7.2. Yapı……………………………………………………………………………………………..346
3.7.3. İçerik ………………………………………………………………………………………….352
3.7.4. Anlatım……………………………………………………………………………………….356
4. ROMANLARIN BAZI ORTAK ÖZELLİKLERİ ………………………………………………358
4.1. Olay Örgüsü …………………………………………………………………………………..358
4.2. Kişileştirme …………………………………………………………………………………..359
4.3. Zaman ve Mekân Kurgusu ……………………………………………………………..361
4.4. Ortak Meseleler …………………………………………………………………………….362
4.5. Dil ve Üslup Üzerine Bazı Dikkatler…………………………………………………364
5. ABBAS SAYAR’IN ROMANCILIĞI ÜZERİNEBİR DEĞERLENDİRME……………364
6. HİKÂYELER ÜZERİNE ÇÖZÜMLEMELER………………………………………………..370
6.1. Yorganımı Sıkı Sar’daki Hikâyeler……………………………………………………371
6.1.1. Yorganımı Sıkı Sar ……………………………………………………………………….371
6.1.2. Emrine Şükür……………………………………………………………………………..373
6.1.3. Cami Yaptırma Derneği………………………………………………………………..375
6.1.4. Bulut Ekip Yel Biçen…………………………………………………………………….382
6.2. Tefrika Hikâyeler…………………………………………………………………………….385
6.2.1. İşte Böyle ……………………………………………………………………………………385
6.2.2. Su Kasidesi ………………………………………………………………………………..385
6.2.3. İbo’nun Hasan……………………………………………………………………………..386
6.2.4. Son İkram…………………………………………………………………………………..387
6.2.5. Sızlayan Parmak …………………………………………………………………………388
6.2.6. Hikâye…………………………………………………………………………………………388
6.2.7. Tanımıyorum (Ebedî Roman)………………………………………………………..389
6.2.8. Çeçten Bir Avuç…………………………………………………………………………..390
7. HİKÂYELERİN BAZI ORTAK ÖZELLİKLERİ VE BİR DEĞERLENDİRME………392
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM……………………………………………………………………………..395
GAZETECİ ABBAS SAYAR……………………………………………………………………………397
1. Gazeteciliği……………………………………………………………………………………….397
1.1. Bozlak …………………………………………………………………………………………..398
1.2. Bozok…………………………………………………………………………………………….403
1.3. Yazı Yazdığı Yankı ve İleri Gazeteleri…………………………………………………407
2. Gazete Yazıları ………………………………………………………………………………….407
2.1. Makaleler (Başyazılar)……………………………………………………………………408
2.2. Anılar…………………………………………………………………………………………….412
2.5. Mektuplar………………………………………………………………………………………415
2.6. Fıkralar …………………………………………………………………………………………416
2.7. Denemeler…………………………………………………………………………………….418
SONUÇ ………………………………………………………………………………………………..421
KAYNAKLAR…………………………………………………………………………………………427
EKLER…………………………………………………………………………………………………439
DİZİN…………………………………………………………………………………………………..453

ÖN SÖZ

Bu çalışmaya başladığımızda Abbas Sayar’ın hayatı hakkında mevcut kaynaklarda çok sınırlı ve yer yer çelişkili bilgiler bulunduğunu fark ettik. Yazarın gazete yazıları ve yakınlarının verdiği bilgilere ulaştıkça hayatıyla ilgili bilinmeyen birçok nokta da aydınlanmış oldu. Ayrıca hayatı ve edebî kişiliği hakkında mevcut kaynaklardaki bilgilerin neredeyse tamamının Nesin Vakfı Edebiyat Yıllığı 1985 adlı kitaba, yazarın kendisi tarafından yazılan kısımdan alındığını ve bu bilgilerin sözlük ve ansiklopedilerde neredeyse aynen tekrar edildiğini gördük. Bu kaynaklarda hayatı hakkında yanlış bilgiler yanında eser adları, yayın yılları, çıkardığı gazetelerin adları ve tarihleri de tutarsızlık arz etmekte idi. Bunun üzerine bu konudaki bilgileri detaylandırma ve araştırmamızı derinleştirme gereği hissettik. Bu noktada, yazarın biyografisiyle alakalı olarak bilhassa kendi kaleminden çıkmış yazılara müracaat etmeyi daha yerinde bulduğumuzu belirtmeliyiz. Abbas Sayar’ın 76 yıllık hayatı çeşitli evrelere ve kırılma noktalarına göre tasnif edilerek bu çalışmanın biyografi kısmı oluşturuldu. Ayrıca hayat-eser çizgisinin tespiti, gazetelerdeki bütün yazılarının taranması ve tasnifini gerektirdi. Ancak bundan sonra türlere göre eser külliyatının incelenmesi aşamasına geçilebildi. Çalışmanın başlangıcında görüldü ki Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatı hakkında hazırlanan hemen hemen bütün çalışmalarda Abbas Sayar, Yılkı Atı romanı ile anılmakta; romanları üzerine birkaç yüksek lisans tezi dışında ciddi ve ayrıntılı bir monografik çalışma bulunmamaktaydı. Bunun için yazarın edebî şahsiyetini ve eserlerini bir bütün olarak inceleme gereği duyduk. Yaptığımız ön çalışmayla kaynaklarda hayatı hakkında çok az ve tutarsız bilgiler bulunduğunu; birkaç romanı dışında diğer romanları, hikâyeleri, şiirleri, anıları, gezi yazıları ve elli yıla yakın bir süre boyunca çıkardığı gazetesinde yayımladığı fikir yazılarından hiç söz edilmediğini tespit ettik. Bu durum ancak, Anadolu’nun ortasında bir

….