Birazoku

Gerçek hikâyeler kurgudan çok daha tuhaftır, Dr. Gary Small da bunu gayet iyi biliyor. Psikiyatriyle ve insan beyni üstüne çığır açıcı araştırmalarla geçen otuz yıl içinde Dr. Small pek çok şey görmüş. Şimdi ofisinin kapılarını açmaya ve kariyerinin en gizemli, ilginç ve tuhaf hastalarını anlatmaya hazır.

Bu kitap bir psikiyatristin zihnine ve onun giderek gelişim gösteren mesleki yaşamına yapılan aydınlatıcı bir yolculuk. Aynı zamanda bu branşın ve daha önce görülmemiş, tanısı koyulmamış çeşitli akıl hastalıklarının perde arkasına da bir bakış… Kitabı okurken kendinizi, bizi insan yapan şaşırtıcı tuhaflıklar üstüne düşünürken bulacaksınız.

Sıkça komik, kimi zaman trajik ve daima etkileyici Dr. Small, sizleri kariyeri içinde Boston’un kalabalık acil servis koridorlarından başlayıp ülke elitlerinin multimilyon dolarlık kayak localarına dek uzayan bir geziye çıkarıyor. Bu gezi sırasında birbirinden tuhaf gerçek karakterleri anlatırken, bir yandan da esrarengiz histerik körlükle, penisinin küçüldüğüne inanan bir adamla, gizli sürdürülen çifte hayatlarla ve ürkütücü derecede psikotik romantik arzularla baş ediyor. Akıl hocası kendi hastası olduğunda Dr. Small’un kariyeri ve kişisel hayatı tam bir döngüyü tamamlıyor ve Small’un kimsenin zihinsel araştırmanın ötesinde olmadığını anlamasını sağlıyor; kendisinin bile…

***

İÇİNDEKİLER

Önsöz…9

Teşekkür…13

1-Seksi bakış…15
2-Kafa üstü duran çıplak kız…39
3-Elimi tut lütfen…61
4-Bayılan kız öğrenciler…83
5-Bebek aşkı…102
6-Sessizliğin tedavisi…119
7-Küçülen penis…138
8-Delicesine endişeli…158
9-Gözleri tamamen kapalı…181
10-Beyin sisi…201
11-Rüyalardaki düğün…222
12-Işıklar sönerken…242
13-Bitimsiz alışveriş…262
14-.Aile bağları…282
15-Sahtekâr psikiyatrist…303

Sonsöz…326

Notlar…329

ÖNSÖZ

İNSAN NASIL ANSIZIN KONUŞMA KABİLİYETİNİ yitirecek kadar si­nirlenir? Kel kalana dek saçını yolar? Ya da sırf bayılan birini gördü diye bayılır? Bu tür sorular daima merakımı uyandır­mıştır. Bu yüzden de tıp fakültesinde uzmanlık dalı olarak psi­kiyatriyi seçmem kimseyi şaşırtmadı ve ben de bu tercihimden hiçbir zaman pişmanlık duymadım. 30 yıllık psikiyatri mes­leğim boyunca tuhaf davranışlarıyla akıllardan silinmeyecek, enteresan hastalar gördüm. Akıl bazen insanı uç noktalara gö­türebiliyor. Fakat bana, iyi bir psikiyatrın insanı o noktalardan geri döndürebileceği öğretildi.

Bu kitapta en sıradışı hastalarımı ve içlerinden çoğunun de liliğin eşiğinden dönmesine nasıl yardımcı olduğumu anlata­cağım. Bu tuhaf vakalarla ilgili duygu, düşünce ve tepkilerimi sizlerle paylaşıyorum çünkü psikiyatrist ve nörobilimci olma­nın sadece mesleki değil, aynı zamanda kişisel bir yolculuk ol­duğunun anlaşılması gerektiğine inanıyorum. Vakalarda kar şılaştığım zorlukları anlatırken, hastalarımın zihinsel sorunla­rının ardında yatan sırların çözümünde bana katılmanızı ve bu vakaları çözmenin, deneyim kazanmanın, beni nasıl daha iyi bir doktora dönüştürdüğünü gözlemlemenizi istiyorum.

Vakaları -eğitimimin ilk aşamalarından başlayıp sonraki 30 yılı içerecek şekilde- kronolojik sırayla aktardım. Aktarım­larım sırasında birkaç dinamiğin üstünde durdum, özellikle de bedenin zihnin dengesini bozması kadar, zihnin de bedeni hastalandırışı dinamiğine eğildim. Hastalarımla çalışırken, psikolojik sorunların hem fiziksel hem de zihinsel açıklamala­rından yola çıkarak ve sorunları konuşma terapisiyle, ilaç teda­visiyle veya her iki yöntemle tedavi ederek, çeşitli yaklaşımlar kullandım (ki bu eklektik psikiyatrist stil diye tanımlanır).

Son yıllarda kariyerimi hafıza kaybı ve Alzheimer hasta­lığını anlama ve önleme üstüne de odakladım. Hastalarıma anılarını koruma konusunda yardımcı olurken, birçoğunun unutmak istediği anıları olduğu dikkatimi çekti. Bu anıların ardında ise çözümlenmemiş psikolojik sorunlar, çatışmalı iliş­kiler, kimi zaman da kişinin gerçeklikten kaçmasına neden olan aşılamamış engeller yatıyordu. Dolayısıyla hafıza zorluğu çeken kişilerin zihinsel çatışmalarının üstesinden gelmelerine yardımcı olmak, onların sağlığı açısından, en az anılarını koru­mak kadar önemliydi.

Hayatlarını zorlaştıran zihinsel sorunları olanlar da dâhil, ne çok insanın psikiyatriden hâlâ korktuğunu ve tedaviden kaçtığını görmek beni şaşırtıyor. Görünüşe bakılırsa insanları uzak tutan şey çoğu zaman “deli doktoruna gitmekle damga­lanmak ve bir sorunu olduğunu kabullenmek fikri olabiliyor. Kısmen medyanın da yarattığı, psikiyatri hakkında yersiz bir karamsarlık yüzünden, pek çok kişi gereksinim duyulan yar­dımı almaktan kaçıyor. Psikiyatristler bazen hastaları iyileşti­ren değil, onların zihnini ele geçiren, didik didik irdeleyen akıl dedektifleri olarak görülüyorlar. Ben bu kitapla bu tür yanlış algıları ortadan kaldırmayı ve zihinsel hastalık tedavisini gize­minden arındırmayı ümit ediyorum.

ABD’de her yıl tahmini dört yetişkinden biri -yaklaşık alt­mış milyon insan- zihinsel bir hastalık yaşıyor. Halkın yanlış algısına karşın, psikiyatrik müdahalelerle psikozun, depresyo­nun ve kaygının belirtilerinin azaltıldığı ve sıkça da yok edil­diği ortaya konmuş durumda. Ancak pek çok insanın yardıma erişimi yok ve tedaviyle iyileşebilecek olanlar da genelde uz­man aramaya girişmiyor.

Kitaptaki olayları kendi deneyimledigim gibi, birinci tekil şahıs ağzından anlattım. Kitabın ortak yazarı ve eşim GigiVorgan anlatımı, okuyucuların olayları ve onların ardında yatan bilimi daha iyi kavramasını sağlayacak biçimde şekillendirme­me yardımcı olarak, kitabın yazımında önemli bir rol oynadı.

Bu kitapta betimlenen insanlar ve durumlar, gerçekhastaları ve onların duygusal mücadelelerini temel alıyor. Ayrıntılarsa benim vaka tarihçelerimden ve canlı anılardan geliştirildi. An­cak meslektaşlarımın, hastaların ve ailelerinin gizliliğini ko­rumak için, özel bilgilerin çoğu değiştirildi. Deneyimlerimin yaşandığı şekliyle okuyucuda gerçeklik hissi uyandırabilmesi için, vakalar olabildiğince doğru biçimde yeniden yaratıldı. İlgili kişilerin mahremiyetini korumak için bazı diyaloglar, mekânlar ve durumlar değiştirildi veya kurgulandı, bazı hasta­ların özellikleri de diğerlerine aktarıldı. Buna rağmen herhan­gi bir benzerlik varsa kasıtlı değildir.

Bu kitabın sizleri hem eğlendireceğini hem de psikiyatri­den korkanların korkularını yenmelerini ve ihtiyaç varsa yar­dım almalarını sağlayacağını umuyorum.

Dr Gary SmalL
Los Angeles, California

TEŞEKKÜR

BU KİTABIN YAZIMINDA bize esin kaynağı olan hastalara ve akıl hocalarına, ayrıca enerjisi ve bilgisiyle katkılar sağlayan, Rac- hel Champeau, Dr MicheJa Gunn, Dr Jeff Gandin, Melinda Gandin, Diş Hekimi Robert Gandin, Dr Jonathan Hiatt, Ph.D. Shiriey Impellizeri, Don Siegel ve Dr, Ph.D, Lawrance Warick de dâhil, tüm dost ve meslektaşlarımıza teşekkür etmek isteriz.

Uzun süredir editörümüz ve dostumuz olan Mary Ellen O’Neill ile sevgili dostumuz ve edebiyat mümessilimiz Sandra Dikstra’nın desteği ve katkısı olmadan bu kitap mümkün ola­mazdı. Ayrıca çocuklarımız Rachel ve Harry’e, anne babaları­mız Dr Max ve Gertrude Small’a, Rose Vorgan ve Fred Weiss’a da sevgi ve teşvikleri için teşekkür etmek istiyoruz.

Dr Gary Small
Gigi Vorgan

Bu kitap yalnızca bilgi kaynağı olarak yazılmıştır. Kitapta yer alan bilgiler hiçbir şekilde okuyucunun tıbbi danışmanının öneri, karar ve yargılarının yerini alacak şekilde değerlendirilmemelidir.

Basım tarihi itibarıyla kitabın içerdiği bilgilerin hatasızlığını garanti­lemek için her türlü çaba gösterilmiştir. Yazar ve yayıma burada yer alan bilgilerin kullanımı veya uygulamasından doğabilecek her türlü olumsuz etkinin sorumluluğundan açıkça muaftır.

Kitapta tartışılan kişilerden bazılarının isimleri ve belirleyici özellik­leri bu kişilerin kimliğini koruma amacıyla değiştirilmiştir.

BİRİNCİ BÖLÜM

SEKSİ BAKIŞ
1979 Kışı

BOSTON’UN EN HAREKETLİ psikiyatri kliniğinin kısaca “APES” (maymunlar) adını verdiğimiz Akut Psikiyatri Servisi bek­leme salonunda, kalabalığı güçlükle yararak ilerledim. Bu servis, önde gelen üniversite hastanelerinden Harvard Tıp Fakültesi’nin acil servisine giden koridorun hemen aşağısındaydı. Psikiyatri bölümünün genç asistan doktorlarından olu­şan grubumuzun servise APES adını vermesinin nedeni, ser­visin ormanı andıran atmosferiydi. Binbir sorunlu insan kendi isteğiyle ya da polisin ve acil servis çalışanlarının yardımıyla biteviye buraya gelirdi.

Ben o sırada 27 yaşındaydım, tıp fakültesini ve bir yıllık dâhiliye stajımı bitirmiş, doğduğum yer Los Angeles’tan ayrı­larak Boston’a gelmiştim. Gelmeden altı ay önce arabamı ve sa­hip olduğum her şeyi satmış, elimde üç koli, sırtımda çantamla soluğu Cambridge’deki tek odalı, bomboş dairemde almıştım. Taşınma ve yeni bir eğitim programına başlama konusunda tedirgin ama psikiyatri kariyerime başlayacağım için de heye­canlıydım. Her ne kadar bir Phi Beta Kappa olsam ve okulu onur derecesiyle bitirsem de Harvard’a gideceğime inanmak­ta zorlanıyordum. Gerçi içten içe, beni alıyorsa ne kadar iyi bir okul olabilir ki, diye düşünmüyor da değildim.

Tıklım tıkı; bekleme salonunda bilekleri kanlı sargı be­ziyle sarılı ve iki acil servis elemanının eşlik ettiği bir kadına çarpmamayı son anda başararak ilerlemeye çalıştım, nihayet kahve odasına vardım. Burada birkaç psikiyatri çalışanı hasta bakmaya ara vermiş, dinleniyordu. Bu hararetli ortamın içine fırlatılmış olmak nedense aramızda ani bir bağ oluşturmuştu. Şartlarla başa çıkma mekanizmamızın başındaysa mizah ge­liyordu. Birbirimizi hem şaşırtmak hem de zekâmızla etkile­mek için durmadan şakalar yapıyor, korkunç birtakım hasta hikâyeleri anlatıyorduk.

Psikiyatri ihtisasının ilk yılında, acil servis ve yatarak teda­vi birimlerinde rotasyon yapmamız gerekiyordu. Tıbbi amaç­lı bu eğitim tecrübelerine ek olarak, en az üç tane uzun süreli “ayakta tedavi gören psikiyatri vakası” almamız bekleniyordu. Böylece sonunda kitapların arasından sıyrılıp klinik tecrübe girdabının içine atlamıştım. Bir yandan da çok sayıda gerçek insanla ve onların son derece gerçek acılarıyla ilgileniyordum. Tüm bunlar bana boğucu, ürkütücü ve çoğu zaman da heye­can verici geliyordu. İşin yoğunluğu karşısında enerjiyle dolsam da genelde aşırı yorgun düşüyor, ancak iş bittiğinde rahat bir nefes alıyordum.

Günlerden Cumartesiydi, sabah istediğim kadar uyuyabi­lecektim ama yüzüme vuran güneş ışığı beni erkenden uyan­dırdı. Daireme henüz perde taktırmamıştım. Kız arkadaşım Susan uyuyordu. Isınmak için ona sokuldum. Zayıf gün ışığı odayı ısıtmada pek etkili değildi. Boston’da Ocak hiç de gözde aylarımdan biri değildi. Susan yanımda olmasa o sırada çoktan elektrikli ısıtıcıma yanaşmış, Lastik Adam Michelin misali ko­caman parkam ve yün beremle Jung ve Freud okuyor olurdum. Onun yerine battaniyeyi kafama çektim ve kendimi, Ocak ayında havanın otuz derece olmasını nedense herkesin hâla şaşkınlıkla karşıladığı Los Angeles’ta hayal ettim. Oturduğum dairenin bina görevlisini kaloriferi yakması için defalarca ara­manın işe yaramadığını bildiğim için yerimden kıpırdama­dım. Ta ki Cambridge Hastanesi, Yoğun Bakım Ünitesinde hemşirelik yapan Susan uyanıp sabah vardiyası olduğunu, git­mesi gerektiğini söyleyene kadar…

Hafta sonları bazen ev hasreti çekiyordum. O gün de otu­rup çalışmaya başlamak yerine, dışarı çıkıp yakındaki kafeden kahve ve çörek almaya karar verdim. Hem orada Mike Pierce’e rastlayabilirdim.

Mike bir önceki yıl ihtisasını tamamladıktan sonra yarı zamanlı özel işinde çalışmaya başlamıştı. Zamanının kalanında ise hastanede uzman doktor olarak çalışıyor, asistan doktorla­ra gözetmenlik yapıyordu. Mike benden sadece üç yıl öndeydi ama 10 yıl fazla deneyim ve bilgi sahibi gibiydi. Alaycı espri anlayışıyla bana Amerikalı komedyen George Carlin’i anımsa­tırdı ve esprilerini bize bir şeyler öğretmek, ortamdan eksik ol­mayan gerilimle başetmemizi sağlamak için kullanırdı. Mike evliydi ve iki küçük çocuğu vardı. Uzman doktor olduğu halde onunla iyi dost olmuştuk. Kendisi Cumartesi sabahları genel­de BackBay’deki muayenehanesinde hasta bakardı, bu yüzden de arada bir erken saatte buluşup kahve içer, hoş beş ederdik.

Kafede Mike’ı kuyruğa girmiş, Boston Globe’un spor sayfa­sını okurken buldum ve hemen araya kaynadım. “Cumartesi sabahı ikizleri bırakıp mı geldin? Eminim Janey pek memnun olmuştur.”…