Birazoku

İnsan bedeni güçlü bir simyacı… Bozulanı düzeltiyor, toksik maddeleri bedenden uzaklaştırıyor ya da dönüştürüyor, biyoyararlanım dinamiklerini değiştirerek “azı çok ediyor”, eskiyeni yeniliyor ve biz nefes aldığımız sürece onarıyor, onarıyor, onarıyor…

Epigenetik diye de bir şey var, yani genetiğimizin “üzerine” çıkabilme potansiyelimiz… Bedenimizde gen düzeyinde öyle değişiklikler yapılıyor ki genetik potansiyelimize “hükmedebiliyoruz”, bu epigenetik değişikliklerle bazı genlerimizi “kilitleyebiliyor”, bazılarını ise “açabiliyoruz”… İhtiyaç oluşturduğumuz alanlarda bedenimizi ve zihnimizi geliştirebiliyorken, körelttiğimiz alanlarda “paslanıyoruz”…

Bedenimiz hasta olmamaya, hatta yaşlanmamaya programlı. Eskiyen, yıpranan ve artık iş görmeyen hücrelerimiz muhteşem mekanizmalar sayesinde yenisi yapılmak üzere ölüme gönderiliyor. Bedenimiz ortalama bir yılda tüm hücre ve dokularını yenileme kapasitesine sahip ve biz bu yenilenme döngüsünü akıllı adımlarla desteklersek, seneye ruhumuzu yepyeni bir bedende misafir edebiliyoruz…

Her bir hücremizde tek tek, bütün genetik şifremizi taşıyan ve açıldığında kilometreleri bulan uzunlukta olan DNA’larımızın sadece yüzde 4’ü genetik bilgiyi taşıyor, kalan yüzde 96’sının işlevinin ne olduğu halen gizemini koruyor ve bu bölüme dünyada “junk DNA / çöp DNA” deniyor. Her zerresi muhteşem ince dinamiklerle dengelenmiş insan bedeninde hiçbir zerrenin “çöp” olamayacağını belirten Dr. Elif Güveloğlu, bu bölgelerin insan genlerindeki sonsuz “yedek potansiyel” olduğunu düşünüyor ve bu sırlı DNA bölgelerinin potansiyellerini bu kitapta açıklıyor.

Patoloji, Fitoterapi, Apiterapi ve Kozmetoloji Uzmanı Dr. Elif Güveloğlu, Bedenin Simyası’nda “beden aklı” ile “tabiat aklı”nın uyumunu ortaya koyarak okuru bedenin mucizevi yenilenme süreçleri ile doğanın sunduğu olağanüstü molekülleri keşfetmeye davet ediyor…

İçindekiler
Önsöz………………………………………………………………………………………………….15
Beden aklı…………………………………………………………………………………………..19
Kendini yenileyen beden ………………………………………………………………..19
Rejenerasyon sanatı………………………………………………………………………. 20
Bedenimizdeki restorasyon……………………………………………………………. 21
Homeostaz: Hücre düzeyinde denge …………………………………………………22
Ruh-zihin-beden………………………………………………………………………………..24
Aura…………………………………………………………………………………………………… 25
Belki de göründüğünüzden daha gençsiniz!………………………………………27
Gençlik inşa etmek …………………………………………………………………………28
Fitoterapi ve Fitokozmetik: Bitkilerin gücü; şifanın ve güzelliğin
botaniği…………………………………………………………………………………………..30
Epigenetik …………………………………………………………………………………………. 33
Kanser ve epigenetik………………………………………………………………………. 35
Değişen DNA……………………………………………………………………………………..38
Genlerin temposu …………………………………………………………………………..38
DNA: Zerremizdeki sihir………………………………………………………………..39
DNA denen mucize ………………………………………………………………………. 40
Çöp DNA / Junk DNA………………………………………………………………………..42
Hermetik simya: DNA’ya verilen talimatlar! ……………………………………..45
GEN nedir? Kromozom nedir?…………………………………………………………..48
Bedenimizin renkleri…………………………………………………………………….. 49
Histonlar, genlerimizin makaraları …………………………………………………….51
Kalem-silgi proteinleri …………………………………………………………………… 52
Bütiratlar………………………………………………………………………………………..54
Mirisetin ………………………………………………………………………………………… 55
Apigenin …………………………………………………………………………………………56
Luteolin ………………………………………………………………………………………….56
Zerdeçal …………………………………………………………………………………………. 57
Kalp hastalıkları ve HDAC…………………………………………………………………58
Kalp yaşlanmasını geciktiren epigenetik besinler…………………………..58
Arının gücü: Apiterapi ……………………………………………………………………….61
Arısütü / Royal jelly ………………………………………………………………………..65
Propolis…………………………………………………………………………………………. 66
Arı poleni………………………………………………………………………………………. 70
Perga / Arı ekmeği / Bee bread ………………………………………………………. 73
Sarkopeni (kas zayıflaması) ………………………………………………………………..77
Kırkkilit otu…………………………………………………………………………………….82
Hafıza ve öğrenmede epigenetik………………………………………………………..91
Beynin simyası……………………………………………………………………………………92
Beyin, gelişimi için nelere ihtiyaç duyar?………………………………………..93
Sosyogenom………………………………………………………………………………….. 94
BDNF: Beynin simyacı molekülü……………………………………………………95
Turunç ……………………………………………………………………………………………97
Yabani zeytin yaprağı ……………………………………………………………………. 98
Beyin insülin direnci …………………………………………………………………….. 99
Nöroplastise: Nöronların eğilip bükülebilirliği ………………………………..103
Dislipidemi ve beyin sağlığı…………………………………………………………..106
Hindistancevizi yağı ……………………………………………………………………..106
Ceviz……………………………………………………………………………………………..107
Kakao ve yağı ………………………………………………………………………………..109
Zeytinyağı……………………………………………………………………………………..110
Susam ve tahin ………………………………………………………………………………111
Beyin performansı ve kan şekeri ……………………………………………………112
Zeytin yaprağı ve HDAC………………………………………………………………..114
Tip 3 diyabet ve beyin sağlığı ……………………………………………………….. 119
Peki, ne yapılabilir?……………………………………………………………………….120
Tarçın ve kan şekeri……………………………………………………………………….121
Miyelin kılıf tamiri………………………………………………………………………..122
Adaptif miyelinizasyon………………………………………………………………….124
Nane türleri ve beyin sağlığı………………………………………………………….126
Beyin süpürgesi: Karabaş bitkisi……………………………………………………128
Adaçayı ve beyin sağlığı …………………………………………………………………131
Biberiye (rosemary): Dimağ açıcı…………………………………………………… 136
Melisa (oğulotu) ve beyin sağlığı …………………………………………………..140
Demir şelasyonu / Bedenimizde ve beynimizde demir dengesi……. 143
Doğal demir şelatörleri ………………………………………………………………… 145
Sinir dokuyu koruma ……………………………………………………………………148
Tarçın, Alzheimer ve epigenetik……………………………………………………150
Epigenetik değişiklikler ve beslenme ilişkisi / Nutrigenomik……………152
DNA-yaşam tarzı uyumsuzluğu …………………………………………………… 154
Sadece beslenme mi, ya stres?………………………………………………………..155
Stres ve epigenetik………………………………………………………………………..156
Stresin genlerimizdeki parmak izi ……………………………………………….. 157
Kalori kısıtlaması: Kanıtlamış tek gençlik sırrı…………………………………159
Telomer tamiri ……………………………………………………………………………..160
Telomerler ve diyet………………………………………………………………………. 163
Antiaging etki var mı, yok mu?……………………………………………………..164
Yaşlanma teorileri…………………………………………………………………………….167
Telomer teorisi……………………………………………………………………………..167
Aşınma / Yıpranma teorisi…………………………………………………………….167
Çapraz bağlanma teorisi ……………………………………………………………….168
Nöroendokrin teori ………………………………………………………………………169
Serbest radikal teorisi……………………………………………………………………169
Yaşlanmanın fizyopatolojisi …………………………………………………………170
Oksidatif hasar ve bitkisel antioksidanlar ……………………………………..171
Genistein ……………………………………………………………………………………… 175
Yaşlanmanın dinamikleri ………………………………………………………………..177
Gen yaşlanması……………………………………………………………………………..177
DNA hasar birikimi……………………………………………………………………….178
Genomun bütünlüğü…………………………………………………………………….178
DNA tamir mekanizmaları……………………………………………………………179
Sumak …………………………………………………………………………………………..180
Epigenetik değişiklikler …………………………………………………………………… 185
Geridönüşümlü epigenetik değişiklikler………………………………………. 185
Gürültülü genetik kopyalama………………………………………………………. 185
Protein dengelerinin bozulması ……………………………………………………186
Besin öğelerinin algı yönetiminin bozulması
(Nutrient-Sensing Deregulation)………………………………………………….187
İnsülin direnci: Hastalık mı, erken yaşlanma mı?………………………… 191
Mitokondri yaşlanması …………………………………………………………………196
Mitokondri besinleri……………………………………………………………………..197
Mitohermesis………………………………………………………………………………..198
Hücresel yaşlanma………………………………………………………………………..199
Kök hücre azalması………………………………………………………………………200
Hücreler arası iletişim kopukluğu ……………………………………………….200
Menopoz…………………………………………………………………………………………. 202
Fitoöstrajenler: Şifa mı, tehlike mi?…………………………………………….. 204
Kadının bitkisi: Civanperçemi…………………………………………………….. 208
“Feminen” beslenme………………………………………………………………………… 214
Kolajen ve elastin sağlığı………………………………………………………………. 218
Elastin …………………………………………………………………………………………..222
Kök hücreler ve kök hücre yaşlanması…………………………………………….. 225
Kök hücre disfonksiyonu………………………………………………………………226
Hücresel fitness…………………………………………………………………………….230
Hücresel fitness artırıcı besin öğeleri……………………………………………230
Yaşlanma ve kanser………………………………………………………………………..231
Kök hücreleri doğal yollardan uyarmak mümkün mü?………………… 232
Kök hücreleri uyaran besinler………………………………………………………. 233
Berry grubu meyveler…………………………………………………………………… 235
Kalori kısıtlaması…………………………………………………………………………..243
Kemik iliği yaşlanması…………………………………………………………………..245
Hücre içi gençlik enerjisi: NAD molekülü ……………………………………….248
“Sihirli” hormonlar…………………………………………………………………………. 249
DHEA: Gençlik pınarı sihirli hormon………………………………………….. 253
Doku bütünlüğü……………………………………………………………………………….256
Entropi……………………………………………………………………………………………..258
Auramızdaki enerji kaçakları ve entropi……………………………………….259
Apoptoz / Hücre intiharı………………………………………………………………… 260
Otofaji………………………………………………………………………………………………263
Nar………………………………………………………………………………………………..265
Sumak …………………………………………………………………………………………..265
Bedenimizdeki yangın…………………………………………………………………….. 268
Bağışıklık sistemi …………………………………………………………………………….. 271
Enflamasyon ………………………………………………………………………………… 273
Detoks……………………………………………………………………………………………… 275
Bağırsak detoksu …………………………………………………………………………..276
Probiyotikler / Prebiyotikler …………………………………………………………276
Böbrek detoksu……………………………………………………………………………. 280
Karaciğer detoksu ………………………………………………………………………..282
Cilt detoksu…………………………………………………………………………………..283
Akciğer detoksu ve tabiat ……………………………………………………………..284
Andız kozalağı özü………………………………………………………………………..284
Murt / Mersin……………………………………………………………………………… 286
Turunç ………………………………………………………………………………………….292
Umut molekülleri …………………………………………………………………………… 300
Egzersiz ve antiaging etki………………………………………………………………… 303
Aromaterapi……………………………………………………………………………………..305
İlaç besinler………………………………………………………………………………………307
Fonksiyonel gıda kavramı……………………………………………………………….. 309
Avokado……………………………………………………………………………………….. 310
Nar………………………………………………………………………………………………… 311
Üzüm……………………………………………………………………………………………..313
Fonksiyonel sebzeler ……………………………………………………………………..315
Karnabahar…………………………………………………………………………………….317
İmza doktrini / İnsan ve tabiat şifreleri uyumu……………………………….. 319
Enerji…………………………………………………………………………………………………321
Bedeni şaşırtmak……………………………………………………………………………… 322
“İhtiyaç” oluşturmak ……………………………………………………………………….. 323
Atom ayarlarımızla oynamak……………………………………………………………324
Mutluluk…………………………………………………………………………………………..326
Kendini terk etme!……………………………………………………………………………328
Referanslar……………………………………………………………………………………….329

Bu kitabı yazmama ilham veren genç eczacı oğlum
Taha Faruk Kanber’e, en kadim “simyacı” olan eczacılık
bilimine gönül verdiği için saygı ve teşekkürlerimle…
Bu kadim bilim alanında bütüne fayda vermen
dileğimle canım oğlum…

İNSAN DENEN EVREN

İnsan vücudu, her biri ayrı ayrı “akıl” sahibi olan
yaklaşık 100 trilyon hücreden oluşan koskoca bir evren…
İnsan bedeninin de yerçekimi yasası gibi yasaları, gündüz
gece döngüsü gibi döngüleri, mevsimleri, toprağı, suyu,
yıldızları var… Ve bu insan denen evren, bizim şu anda
içinde yaşadığımız gezegenle uyumlu bir denge içinde;
ayla, güneşle, tüm insanlarla, hatta tüm galaksiler
ve tüm evrenle…

Önsöz

Simya, Arapça kökenli bir kelime; sihir, büyü anlamına geliyor. Simyadan doğan bilim dalı ise kimya; biyokimya ile kimyayı birleştiren de eczacılık… İnsanın her hücresinde ayrı bir “sihir” saklı aslında; karaciğer hücrelerinde ayrı bir sihir var, beyin hücrelerinde ayrı…

İnsan vücudu hasta olmamaya, hatta yaşlanmamaya programlıdır. Her organın kendini yenileme zamanı vardır. Örneğin, bize sürekli beyaz ve kırmızı kan yetiştiren kemik iliğimizin yenilenme süresi 120 gündür, yani dört ayda kemik iliği hücreleri yenilenir ve aslında bir yılda tüm bedenimiz baştan sona yeniden ve yeniden yapılır. Eskiyen, yıpranan ve artık iş görmeyen hücrelerimiz “otofaji”/ kendi kendini yeme ve “apoptoz” / hücre intiharı adlı muhteşem mekanizmalar sayesinde, yenisi yapılmak üzere ölüme gönderilir. Bu süreçler bağışıklık sistemi ve hücresel yenilenme mekanizmaları tarafından gerçekleştirilir. Bedenimizdeki bu iki sisteme iyi baktığımızda hem “içimiz” hem “dışımız” daha geç yaşlanır, daha az yıpranırız; kronik hastalıklara yakalanmadan güzel yaş alabilir ve insan vücudu denen bu “makine”yi daha uzun süre sağlıkla kullanabiliriz.

Mesela, bedenimizde “DNA tamir mekanizmaları” diye bir sistem var. Her hücremizde bulunan ve genetik şifremizi taşıyan DNA’larımız zarar gördüğünde, bu sistem sayesinde hasarlı DNA’larımız onarılır. Ve biz DNA’larımıza iyi baktığımızda Alzheimer’dan kansere kadar birçok kronik hastalığı henüz oluşmadan önleyebiliriz. İlerleyen bölümlerde bu konuyu ve DNA tamir mekanizmalarımızı destekleyen, etkinleştiren doğal takviyeleri ayrıntılı anlatacağım. DNA tamiri bedenimizde her gün binlerce kere gerçekleşir, çünkü insan vücudunda hayat “günü kurtarmaktan” ibarettir ve sürekli olarak yenilenmeyi gerektirir. Tabiatta bu DNA tamir mekanizmalarını “ateşleyen” gıdalar, baharatlar, çaylar vardır. Her gün bunlardan birkaçını düzenli olarak tükettiğimizde “günü kurtarmış” oluruz. “Beden aklı” ile “tabiat aklı”nın, insanın şifreleri ile tabiatın şifrelerinin o muhteşem uyumu diyorum ben buna…

Bilgi güçtür, bedenin kendini yenileme ve dönüştürme kabiliyetini bildiğinizde ve bunu tam kapasiteyle çalıştırmaya muktedir olduğunuzda, tek sermayeniz olan bedeninizin ve zihninizin gücünü sonuna kadar kullanabilirsiniz…

NATUROPATİK TIBBIN
7 KADİM KURALI

Önce zarar verme!
(Primum non nocere!)
Tabiatın iyileştirici güçleri vardır!
(Vis medicatrix naturae!)
Nedeni tedavi et!
(Tolle causam!)
İnsanın bütününü tedavi et!
(Tolle totum!)
Hekim öğretmendir!
(Docere!)
En iyi tedavi yolu önlemektir!
(Praevenire melius est!)
Sağlık ve esenlik ver!
(Salutem et sanitatem praebere!)

Beden aklı

İnsan vücudunun yaratımında her hücrede, bize daha doğuştan bahşedilmiş muhteşem bir matematik var ki ben buna “beden aklı” diyorum… Bedenimizdeki yaralar iyileşmeye, mikroplar öldürülmeye, kanser hücreleri etkisiz hale getirilmeye programlıdır. Her hücremizde genetik şifremizi muhafaza eden DNA adlı yapı her gün onarılır, yenilenir ve tehlikeli genetik değişimlere karşı birçok basamakta önlem alınır. Bedenimize yabancı bir madde girdiğinde –bu, gözle görünmeyen mikroorganizmalardan toz parçacıklarına kadar canlı ya da cansız birçok madde için geçerli– “çöpçü hücreler” tarafından anında dokularımızdan uzaklaştırılır. Bir yerimiz kesildiğinde, dikiş atılma imkânı olmasa bile yara dudakları 24 saat içinde birleşmeye başlar, doku hasarı yeni hücre üretimiyle doldurulur ve hücre üremesi, tam da durması gerektiği yerde ve zamanda durur. Buna “reepitelizasyon” denir, yani “yeniden deri oluşturma”, aslında bir tür “yeniden yaratım”. Tüm bedenimiz her an yeniden oluşturulur ve yaşarken de tekrar tekrar yeniden yaratılırız…

Kendini yenileyen beden

İnsan bedenindeki hücrelerin kendini yenileme potansiyeli var, hem de neredeyse her hücrenin… Eskiden “yenilenmez” diye bilinen hücre ve dokuların bile artık kendi kendini yenileme potansiyeli olduğunu gösteren bilimsel veriler birikmeye başladı… Bedenimizin yaklaşık yüzde 95’i her yıl kendini yeniler, evet, eğer bu bir yılı “verimli” geçirebilir ve bu yenilenme kapasitesini “onarıma” çevirmeyi başarabilirseniz, önümüzdeki birkaç yılda ruhunuzu yepyeni bir bedende misafir edebilirsiniz…

Her gün bedenimizde milyonlarca hücre ölür ve yenileri oluşur. Bu süreç her gün tekrarlanır. Her dokunun yenilenme süresi, organ ve dokuların embriyolojik kökenine göre değişir ama her organda bir şekilde oluşur; cilt kendini ortalama 1 ayda, karaciğer 6 haftada yeniler; iskelet sistemi ile kemikler en az 3 ayda, kemik iliği ve dolayısıyla onun yansıması olan damarlarımızdaki kan ise 4 ayda bir yenilenir. Yenilenmez diye bilinen beyin dokusunda bile her sene “değişim, dönüşüm, yenilenme” gerçekleşir. Ölen nöron hücreleri bazı özel koşullar dışında yenilenemese bile, beynin destek dokusu yaklaşık bir yıl içinde kendini yeniler. Üstelik nörobilimde “bebek nöronlar” diye bir kavram ortaya çıktı, ki bu çok umut vaat eden bir keşif.

Rejenerasyon sanatı

Rejenerasyon, Latince “regeneratio” kökünden türetilmiştir. Latince “regeneratio” kelimesi, “re-” (yeniden) ve “generare” (doğurmak, üretmek) kelimelerinin birleşiminden oluşur ve yeniden doğuş, yenilenme anlamına gelir. Ben rejenerasyonu bir sanat olarak niteliyorum. Bu sanat, bedenimize doğuştan bahşedilmiştir. Rejenerasyon, doğduğumuz andan itibaren sahip olduğumuz bedensel bir yetidir; biz bozmayalım yeter! İnsan bedeni güçlü bir simyacı gibidir; bozulanı düzeltir, toksik maddeleri bedenden uzaklaştırır veya dönüştürür, eksileni yerine koyar, eksik olan bir elementin bağırsaktan emilimini yani biyoyararlanımını artırarak “azı çok eder”, eskiyeni yeniler ve onarır, onarır, onarır…

Bu prensip, sağlıkta olduğu gibi güzellikte de geçerlidir. Cildimiz her 28 günde bir yenilenir, baştan yapılır. Bu döngü, biz yaşadıkça devam eder ve her ay yeni bir cilt bahşeder bedenimizdeki “rejenerasyon sanatı” bize… Bu yenilenme sürecini akıllı adımlarla, bilimi ve doğayı kullanarak taçlandırdığımızda giderek daha güzel, daha yeni ve daha genç bir cilde ve bedene sahip olmak bilimsel olarak hiç de imkânsız değil…

Bedenimizdeki restorasyon

“Restore etmek” ifadesi, “yeniden yapılandırmak, geri getirmek, orijinal hale geri çevirmek” anlamına gelir. Aslında, insan bedeni her gün birçok restoratif süreçten geçer. Bu süreçler arasında uyku sırasında enerji depolama, DNA tamir mekanizmalarının devreye girmesi, doku düzeyinde büyüme ve onarımlar, yeni tırnak ve saç çıkışı ile kesik cilt alanında yara dudaklarının kendiliğinden kavuşması gibi hayati işlevler yer alır. Bu mekanizmalar, bedenimizin sürekli olarak kendini yenileyip onardığı bir döngünün parçasıdır. Hücre içi düzeyde de hücreler arası alanda da her an işleyen doğal antioksidan savunma mekanizmaları, gen düzeyinde ise hücre çekirdeklerinde telomeraz geni aktivasyonu ve DNA tamiri gibi yenilenmeler, her an hiç ara vermeden gerçekleşir bedenimizde… Bunlar sadece birkaç örnek; kitabı okudukça, bedenimizin her hücresinde her gün çok daha fazlasının gerçekleştiğini göreceksiniz…

Homeostaz: Hücre düzeyinde denge

Kâinattaki “denge” yasası bedenimizde de geçerlidir ve bedenimiz her hücrede, her dokuda dengeyi sağlamak için hiç durmadan çalışır: hücre içi ve dışı arasındaki mineral dengesi, şeker ve tuz dengesi, asitlik dengesi, hormonal denge vs… Bir yerimiz kesilip kanadığı zaman anında o bölgedeki kan damarları büzüşüp kan kaybını dengelemeye çalışırken, kandaki trombosit hücreleri havayla temas ettiği an bir örtücü kabuk haline dönüşür ve yaralanma alanına doğal bir yara bandı, örtücü bariyer oluşturur. Aynı bölgede yara dudaklarında kök hücre stimülasyonu ile yeni hücreler üretilmeye başlandığında ve yara dudakları birbirine birleştiğinde, hücre çoğalması tam o noktada durur. Vücuttaki tüm hücreler bir şekilde doğrudan veya dolaylı olarak birbirinden haberdardır. Yaralanma nedeniyle ölen veya hasar gören hücreler, etraf için tehlike oluşturduklarından derhal ortamdan uzaklaştırılırlar; bunu da acil bir sinyal sistemiyle yaralanma alanına gelen makrofajlar yani “çöpçü hücreler” yapar. Bu makrofajlar, büyük gövdelerinde eritici enzimler ve küçük keseler içeren temizlik hücreleridir, ölü hücreleri lizozom adı verilen bu keseciklerinin içinde imha ederler.

Homeostaz, hayati fonksiyonları “aynı”, yani belirli hayati aralıklarda sabit tutabilme yetisidir. Kandaki sodyumun, potasyumun, kalsiyumun, magnezyumun, demirin, aslında her şeyin sabit bir değer aralığı vardır ve dengededir, bu aralığın ne altına iner ne de üzerine çıkar. Beden hücre düzeyinde bunun için büyük bir efor eder, çünkü bu metabolik bir efordur ve bu aralıkların altına veya üzerine çıkıldığında metabolik bir sorun var demektir. Örneğin, kandaki asit-alkali dengesinin 7,36-7,44 gibi dar bir aralıkta sabit tutulması gerekir, ne asit tarafa kayması iyidir ne de son zamanlarda pek “moda” olduğu gibi alkali tarafa kayması; beden aklı bunu sabit bir “ince ayarda” tam ortada tutar…

Allostaz da homeostaz mekanizmasına çok benzer ve değişimler altında yaşama kabiliyetini sürdürebilmek anlamına gelir. Sterling ve Eyer bunu 1988’de “Biyolojik süreçlerin ayar noktalarının sınırlarını genişletmek gibi düşünün” şeklinde tarif etmiştir. Örneğin, bir enfeksiyon sırasında, vücut mikrobik bir saldırı altındayken, beyindeki “termo-regülasyon” yani ısı ayarlama merkezi, vücut ısısında “yeniden ayarlama” yapar ve vücut ısısını öyle bir seviyeye getirir ki, çoğu mikrop bu sıcaklıkta yaşamını sürdüremez. Böylece, vücut mikrobik istiladan korunmuş olur; yani yüksek ısı, fiziksel bir “antibiyotik” görevi görmüş olur.

Daha sonra Mc Ewen 1998’de allostaz konseptini fiziksel ve psikolojik stres durumuna uyarlamış, stresin nöroendokrin sistemde oluşturduğu değişiklikleri incelemiştir, yani nörolojik ve hormonal sistem değişikliklerini. Örneğin, yoğun ve ani bir fiziksel stres durumunda “sempatik sinir sistemi” diye adlandırılan bir nörolojik zincir sistem devreye girer ve “savaş veya kaç” düğmesine basar. Bu duruma enerji yetiştirebilmek için de beynin “orkestra şefi” sayılan hipotalamus bölümünden başlayıp hipofiz bezine, oradan da böbreküstü bezinin daha fazla miktarda adrenalin ve kortizon salgılamasına kadar giden bir “içsel enerji artışı sistemi” aktivasyonu gerçekleşir. Çok özel, çok yoğun stres durumlarında bir insan bu hormonların etkisiyle hiç kaldıramayacağı bir ağırlığı kaldırabilir veya kapasitesinden çok daha hızlı koşabilir çünkü vücuduna içsel doğal bir “doping” yüklenmiştir; oysa kasları aynı kaslardır, kalbi de aynı kalp…

Ruh-zihin-beden

18. yüzyıl filozoflarından James Allen, “Bedeninizi yenilemek istiyorsanız zihninizi güzelleştirin!” der. “Kin, kıskançlık, hayal kırıklığı ve umutsuzluk düşünceleri bedensel sağlığı ve zarafeti kötü etkiler. Görüntüyü bozan çizgilerin asıl nedeni, aptallık, ihtiras ve kendini beğenmişliktir. Sağlıklı bir beden, mutlu ve huzurlu bir yüz ifadesiyle olur ki o da ancak neşe, iyi niyet ve huzur düşüncelerinin akıl tarafından özgürce kabul edilmesiyle gerçekleşir” diyecek kadar da net bir dil kullanır. Yıllarca hasta görmüş bir hekim olarak tecrübelerime dayanarak diyorum ki, evet, James Allen doğru söylüyor…

Düşünce ve akıl, aynı gerçeklik değildir. Akıl düşüncenin üzerindedir, akıl düşünceye hükmedebilir ve düşüncelerimizin üzerine çıkabildiğimiz zaman büyülü “simya” başlar bedenimizde… Düşüncelerden ibaret olduğumuzu kabul ettiğimiz an düşüncelerimizin esiri oluruz ve biz düşüncelerimize değil, düşüncelerimiz bize hükmetmeye başlar, ki en tehlikeli ve en yaygın düşünce de yaşlanmanın, daha doğrusu yıpranarak yaş almanın kaçınılmaz olduğu fikridir. Yaşlanmayla mücadelede bu düşünceyle mücadele de yatar. Aslında, mücadele kelimesi “mücadele edilmesi gereken her şeyi çoğaltma” tehlikesi barındırdığından, bu ifade yerine “güzel yaş alma” ifadesini kullanmak bilinçaltının “ifade edilen şeyi çoğaltma” gücünü göz ardı etmemek açısından çok daha doğru olacaktır.

…