Birazoku

John Rawls’un Bir Adalet Teorisi başlıklı ünlü eseri 1971 yılında yayımlandığında, adalet hakkında yapılagelen çağdaş felsefe, siyaset ve hukuk tartışmalarının çehresini değiştirdi. Aldığı övgüler ve eleştirilerle daha sonraki girişimler için bir esin kaynağı hâline geldi ve alanda bir sıçrama tahtası teşkil etti. Bugün Batı dünyasının birlikte yaşama kültürünü, çatışmaları yönetme stratejilerini, kurumlarını üzerine inşa ettiği ilkeleri ve hayata geçirdiği temel siyasaları, bu tartışmayı ana hatlarıyla kavramadan anlamak epey güç.

Bu kitap bu esaslı tartışmanın ‘çözünürlüğü yüksek ve kolay okunabilen bir haritasını’ sunuyor. Okuru John Rawls, Amartya Sen, Martha Nussbaum, Milton Friedman, Robert Nozick, Will Kymlicka, Nancy Fraser, G. A. Cohen, Susan Moller Okin gibi isimlerle aynı masada oturmaya, adaletin doğası, insanca ve hakça yaşamanın anlamı, adil bir dünyanın olanağı hakkında yapılagelen bu uzun soluklu söyleşiye bizzat katılmaya çağırıyor.

Siyaset felsefesinin en temel konularını kolay yoldan öğrenmek isteyenler için bulunmaz bir kılavuz olan bu kitap, adalet teorilerinin temel kavramlarını ortaya koyuyor; istendik sonuçlarını ve uygulamada yol açtığı beklenmedik sorunları parlak ama yalın bir anlatımla gözler önüne seriyor.

İÇİNDEKİLER

Önsöz 11
1
Adalete Giriş 14
1. Adalet 14
2. Çatışan Değerler 16
3. Adaletin Pratikte Önemi 18
4. Adalet, Sosyal Bilimler ve Siyasalar 20
5. Kitabın Düzeni 22
2
İdeal Teori ve Kurumlara Uygulanabilirlik 26
3
John Rawls’un Hakkaniyet Olarak Adalet Teorisi 48
1. Temel Sezgisel Fikirler 52
2. Temel Yapı 55
3. Başlangıç Durumu 58
4. İki İlke 68
5. İkinci İlke 69
6. Fark İlkesinin Gerekçelendirilişi 82
7. Özgürlük İlkesi 85
8. Sonuç 91
4
Yapabilirlik Yaklaşımı 92
1. Tercihlerin Karşılanması, Reel Gelir ve Temel Mallar 93
2. Yapabilirlikler ve İşleyişler 96
3. Dizinleme Sorunu 99
4. Hakkaniyet Olarak Adalet ve Yapabilirlik Yaklaşımı 108
5
Liberteryen Adalet 112
1. Friedman ve Özgürlük 114
2. Nozick ve Yetkilenme 124
3. Sonuç 136
6
Adalet ve Gruplar 137
1. Kymlicka ve Gruplara Göre Farklılaşan Hakların
Liberal Teorisi
138
2. Margalit ve Halbertal’ın Kişilik Merkezli Argümanı 150
3. Sonuç 155
7
Pozitif Ayrımcılık, Fırsat Eşitliği ve Cinsiyetçi
İşbölümü
156
1. Pozitif Ayrımcılık 162
2. Fırsat Eşitliği 166
3. Cinsiyetçi İşbölümü 170
4. Sonuç 181
8
Kişisel Adalet, Siyasal Adalet ve Liberal Feminizm 182
1. Feminizm, Yeniden Dağıtım ve Tanınma 195
2. Sonuç 202
9
Sonuç 203
İleri Okumalar 216
Kaynakça 219
Dizin 222

Önsöz

Adalet her toplumsal düzenin temel erdemlerinden biridir. Toplumsal örgütlenmenin devamlılığı için şart olan yükümlülüklerin ve bu yükümlülüklerden elde edilecek mal ve hizmetlerin dağıtılması bakımından büyük bir önem taşır, çünkü başkalarından kötü muamele görmememiz ve başkalarının gördüğü kötü muameleden fayda sağlamamamız gerekir. Adalet hakkında yapılan çağdaş siyaset tartışmaları çoğunlukla kişisel çıkar ve kılı kırk yaran teknik ayrıntılar etrafında dönüyormuş gibi görünse de, insanların çoğu adil bir toplum düzeninde yaşamak ister. Elinizdeki kitap, bir toplum düzeninin adil olmasının ne anlama geldiğini ele alıyor.

Burada bu konuyu eksiksiz biçimde ele aldığım iddiasında değilim, çağdaş siyaset literatürünün genel bir tablosunu sunmaya da kalkışmadım. Bunun yerine, alanda hâkim olan temel teorileri ve sorunları ayrıntılarıyla tartışmayı tercih ettim. Bunun üç sebebi var. Birincisi, okurun bu literatürün genel bir tablosundan ziyade önemli teorisyenlerin aldıkları belirli konumları ve tartışmanın bu konumlardan hareketlen nasıl ilerletildiğini görmesi, konuya ilişkin daha berrak bir fikir edinmesini kolaylaştıracaktır diye düşünüyorum. İkincisi, bu kitabın kolay okunabilen birkaç temel kitap ve makaleye odaklanmasını sağladım ki onlarla birlikte de [bir giriş kitabı gibi] okunabilsin. En iyi giriş kitabı bile aslının yerini tutamaz. Üçüncüsü, bu kitap kendi ayaklarının üzerinde duran bir eser olsa da tartıştığı sınırlı literatüre bir alternatif olarak değil, onun ötesine uzanan daha engin literatüre bir davet olarak görülsün istiyorum. Kitabın sonun…