Birazoku

Şeyh Abdulkadir el-Geylani’nin doğumundan vefatına; çocukluk dönemi, gençliği, ilim tahsili, hocaları, vaazları, sohbetleri, yetiştirdiği talebeleri ve hayatı anlatılmaktadır.

Menkıbeler kısmında ise; cömertl¡ği, güzel ahlakı, uzun süre aç kalması, ibadeti, sahralarda kalması, sohbet meclisleri, Vezir İbn Hubeyre’yi tenkit etmesi, tevekkülü, onun vesilesil ie tövbe edenler, oğluna vasiyeti, vecizeleri gibi konular yeralmaktadır.

Eserin devamında ise; Şeyh Abdulkadir el-Geyiani’nin Müsnedi, ayetlerle nasihatları ve kendi rivayet ettiği hadisler bulunmaktadır.

***

TAKDİM

Şüphesiz hamd yalnız Allah’adır. O’na hamd eder, O’ndan yardım ve mağfiret dileriz. Nefislerimizin şerlerinden, amellerimizin kötülüklerinden Allah’a sığınırız. Allah’ın hidayet verdiğini kimse saptıramaz. O’nun saptırdığını da kimse doğru yola iletemez. Şehadet ederim ki, Allah’tan başka hiçbir ilâh yoktur. O, bir ve tektir, O’nun ortağı yoktur. Yine şehadet ederim ki, Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) Allah’ın kulu ve Rasûlüdür.

“Ey İman edenler! Allah’tan nasıl korkmak gerekirse öyle korkun ve siz ancak Müslümanlar olarak ölünüz.” (Al-i İmran; 3/102}

“Ey insanlar! Sizi tek bir candan yaratan ve ondan da eşini var eden, her ikisinden birçok erkek ve kadın türeten Rabbinizden korkun. Kendisi adına birbirinizden dileklerde bulunduğunuz Allah’tan ve akrabalık bağlarını kesmekten de sakının. Şüphesiz Allah üzerinizde tam bir gözetleyicidir.” (en-Nisâ; 4/1)

“Ey iman edenler! Allah’tan korkun ve dosdoğru söz söyleyin. O da amellerinizi lehinize olmak üzere düzeltsin, günahlarınızı da mağfiret etsin. Kim Allah’a ve Rasûlüne itaat ederse büyük bir kurtuluşla kurtulmuş olur.” (el-Ahzâb; 33/70-71)

Bundan sonra, şüphesiz sözlerin en güzeli Allah’ın Kelam’ı, yolların en hayırlısı Muhammed Sallallahu aleyhi ve sellem’in yoludur, İşlerin en kötüsü sonradan çıkarılanlarıdır. Her sonradan çıkarılan şey bid’attir ve her bid’at sapıklıktır. Her sapıklıkta ateştedir.

Şeyh Abdulkadir el-Geylani rahimehullah kendi asrında ilmi, takvası, ahlâkı, zahidliği ve irşadı ile meşhur olmuş, lâkin sonraki dönemlerde daha çok sufiler tarafından benimsenir olmuştur. Oysaki bahsi geçen bu sufiler, Şeyh Abdulkadir’in akidesinden uzaklaşarak Cehmiyye’ye yaklaşmışlar, Selefi Salihin’in akidesinde olmayan bazı itikadlara sahip olmuşlar. Şeyhin ruhaniyetinden istimdad ederek tevhidi bozmuşlar ve şeyhin hayatı döneminde karşı çıktığı musiki gibi unsurları kabullenerek hem akidede hem de amelde tamamen farklı bir yol tutmuşlardır.

Şeyh Abdulkadir’in hayatı ve menkıbeleri hakkında bilgiler nakledeceğim bu çalışmamda, Hafız İbn Hacer el- Askalanî’nin; Gıbtatu’n-Nazır Fi Tercemeti’ş-Şeyh Abdil- kadir. Hafız İbn Receb’in; Zeylu Tabakati Hanabile, Hafız Zehebi’nin; Siyeru A’lamin-Nubela, İbnu’d-Dimyati’nin; el-Mustefad, Tadifi’nin; Kalaidu’l-Cevahir, Şatanufi’nin; Behcetu’l-Esrar, Şeblenci’nin; Nuru’l-Ebsar, Şarani’nin; Tabakat, Dr. Abdurrezzak el-Geylani’nin; Şeyh Abdulkadir, Said el-Kahtani’nin; Şeyh Abdulkadir el-Geylani adlı eserleri gibi kaynaklardan özetleyerek ve diğer kaynaklardan tarayarak verdim.

Şeyh Abdulkadir rahimehullah hakkında uydurulan hurafe ve şirk içeren menkıbelerden sarf-ı nazar ederek, nakil ve muhteva bakımından doğruluğuna ihtimal bulunan menkıbeleri naklettim. Uyarılması gereken bazı önemli noktalarda notlar düştüm. Benden önce ilim ehlinin naklederken uyarı yapmadıkları, tartışmaya açık olan ve benim de üzerinde durmadığım bazı menkıbeler de bu kitabımda nakledilmiştir. Bu sebeple okuyucuların bu kitapta nakledilen olayların mutlak doğrulardan ibaret olduğunu düşünmemelerini, Allah’ın Kitabını ve Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’in sünnetini her konuda olduğu gibi bu kitapta nakledilenler hakkında da ölçü edinmelerini tavsiye ederim.

Allah Azze ve Celle’den bu çalışmamı hem kendim hem de okuyucular için hayırlı kılmasını dilerim.

Seyfullah Erdoğmuş

*

ABDULKADİR EL-GEYLANİ

İSMİ VE NESEBİ:

Abdulkadir b. Ebi Salih Musa Cengidost b. Ebi Abdillah b. Yahya ez-Zahid b. Muhammed b. Davud b. Musa b. Abdillah b. Musa b. el-Cevn b. Abdillah el-Mahz b. el-Hasen el-Musenna b. el-Hasen b. Ali b. Ebi Talib radıyallahu anh.(1)

Bazı insanlar nesebinin Ali radıyallahu anh’e ulaştığını inkâr etmişlerdir.(2) Ancak bu nispeti ispat eden çoğunluğun delilleri kuvvetlidir.(3)

Anne tarafından nesebi: Ümmü’l-Hayr Emetu’l-Cebbar Fatıma bt. Es-Seyyid Abdullah es-Savmaî ez-Zahid b. el- İmam Ebi Cemaliddin Muhammed b. Mahmud b. Ebi’l-Ata Abdullah b. Kemaluddin İsa b. Ebi Alaiddin Muhammed el- Cevad b. Ali Rıza b. Musa el-Kazım b. Cafer es-Sadık b. el- Huseyn b. Ali b. Ebi Talib radıyallahu anhum.(4)

KÜNYESİ VE LÂKABI:

Siyer ve Teracüm kitapları onun künyesinin Ebu Muhammed, nisbetinin el-Ceylani veya el-Ceylî olduğunda neredeyse ittifak etmişlerdir.(5)

Kendisine verilen lâkaplara gelince, es-Sem’anî;

“Asrında hanbeliler imamı ve şeyhi” demiş, İbn Receb de ondan nakletmiştir.(6) Zehebi de: “Şeyhülislam” demiştir.(7)

DOĞUMU:

Şeyh Abdulkadir el-Geylani Taberistan beldelerinden Ceylan veya Geylan’da hicri 471 yılında doğmuştur.(8) 470 yılında doğduğu da söylenmiştir.(9) Yine bazıları 490 veya 491 senesinde doğduğunu zikrederler.(10)

Şeyh Abdulkadir el-Geylani’ye doğum tarihi sorulduğu zaman şöyle demiştir: “Bunun hakikatini bilmiyorum. Lâkin et-Temimî (yani Ebu’l-Fadl Abdulvahid et-Temimi)’nin vefat ettiği yıl olan 488 yılında Bağdat’a gittiğimde 18 yaşımda idim.”(11)

ÇOCUKLUK DÖNEMİ;

Şeyh Abdulkadir, babasının son evladı idi. Yetim olarak yaşadı. Doğumundan kısa bir süre sonra babası vefat etmişti. Bu yüzden anne tarafından dedesi Seyyid Abdullah es-Savmaî’nin yanında kaldı. Cîlan’da bulunduğu sıralarda kendisine İbnu’s-Savmai (es-Savmaî’nin oğlu) derlerdi. Şeyh Abdulkadir’in bir tane kardeşi vardı. Şeyh Abdulkadir

—-

1.    Siyeru A’lami’n-Nubela (20/439) Şatanufi Behcetu’l-Esrar (s.88) Sıddık Hasen Han et-Tacu’l-Mukellel (s.166) Devletu’z-Zengiyye (3/4) Zirikli A’lam (4/47)
2.    İbn Receb Zeylu Tabakati Hanabile (1/290)
3.    Şatanufi Behcetu’l-Esrar (s.88) Said el-Kahtani Şeyh Abdulkadir el-Ceylani (s.28)
4.    Abdurrazzak el-Geylani: Şeyh Abdulkadir el-Geylani (s.90-91)
5.    Ibnu’l-Esir el-Kamil (11/923) Said el-Kahtani Şeyh Abdulkadir el- Ceylani (s.28)
6.    lbn Receb Zeyl (1/290)
7.    Siyeru A’lami’n-Nubela (20/439)
8.    Siyeru A’lami’n-Nubela (20/439)
9.    Eş-Şatanufi Behcetu’l-Esrar (s.88) Zehebi el-İber (4/175)
10.    İbn Receb Zeyl (1/290) Abdurrazzak el-Geylani Şeyh Abdulkadir el-Geylani (s.86)
11.    Şatanufi Behcetu’l-Esrar (s.88) İbn Hacer el-Askalani Gıbtatu’n- Nazir (s.19)