Birazoku

“Daniel Amen’in her kitabı başka hiçbir yerde bulamayacağınız özel bilgilerle doludur. Ayrıca beyin konusunda yazılmış genel bilgilerin bir çatı altında toplanması bir bütün olarak beynin nasıl çalıştığını ve daha sağlıklı bir beyne sahip olabilmek için neler yapılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Son derece faydalı ve okuması kolay bir kitap.”

Dr. Edward Hallowell

“Bu yapıt uzun zamandır beklenen bir sentez kitaptır. Kendisini geliştirmek isteyen herkese bu kitabı okumasını şiddetle tavsiye ediyorum. Özellikle anne babalar için mutlaka okunması gereken bir yapıt. Bu kitap sağlıklı çocuklar yetiştirmek isteyen ebeveynler için çok önemli bir kaynak.”
Michael Gurian

“Bizim paylaşmak zorunda olduğumuz en önemli armağan bilgidir. Dr. Amen bu kitabında dünyanın daha iyi bir yer olmasını sağlayacak büyük bir dahi beyin yaratmanın sırlarını vermektedir.”
Dharma Singh Khalsa

“Dr. Amen zihinsel gelişim disiplinleri konusunda önde gelen bir uzmandır. Beyin fonksiyonları ile insan deneyimi arasındaki ilişkiyi anlamak yeni bir çağa daha iyi bir topluluk olarak girmek anlamına gelmektedir.”
Dr. Bart Main

“Bu kitap sizin beyninizin potansiyelini en üst derecede kullanmanıza yardımcı olacak kanıtlanmış bilgileri içermektedir. Dr. Amen yalnızca yetenekli ve başarılı bir doktor değil, aynı zamanda her bir hastasının kapasitesini en üst derecede kullanarak yaşamasını sağlayan bir akademisyendir. Bu değişim ve dönüşüm yolculuğuna yardımcı olması için aile üyelerine ve arkadaşlarınıza bu kitaptan birer tane hediye etmek onlar için en faydalı armağan olacaktır.”
Earl R. Henslin

“Dr. Amen bir kez daha çok sayıda kaynaktan önemli bilgileri toplamış ve kendine özgü tarzıyla bir onları bir potada eritmiştir. Bu yöntem klinik sorumlularına ve genel insanlara yeni bir değerlendirme ışığı olacaktır. Kitapta beyin kimyası, diyet, alıştırmalar ve sağlıklı yaşam ilkeleri çok doğru bir kombinasyonla birleştirmiştir.”
Dr. Marks Kosins

***

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ: Dahi Bir Beyine Nasıl Sahip Olursunuz? • 9

KISIM BİR

YAŞAMINIZI DEĞİŞTİRMEK İÇİN BEYİN MERKEZLİ DOKUZ İLKE

1) BEYNİNİZİN YAPTIĞINIZ HER ŞEYLE ALAKASI VARDIR‘21

2) BEYNİNİZ DOĞRU ÇALIŞTIĞINDA SİZ DE DOĞRU ÇALIŞIRSINIZ
Beyninizde bir sorun olduğunda sizin de yaşamınızda sorun vardır • 27

3) BEYNİNİZ EVRENDEKİ EN KARIŞIK MEKANİZMADIR • 46

4) ÇOK SERT BİR KAFATASINDA BARINAN BEYİN ÇOK YUMUŞAKTIR
Hasarlar yaşamınızı değiştirebilir ve kimse bunu bilmez • 53

5) YAŞAMINIZI İDARE EDEN BEYİN SİSTEMLERİNİ BİLMEK VE TEDAVİ ETMEK.
Amen Kliniği beyin sistemi testi • 65

6) TEK ÖZELLİK HERKESE UYMAZ
Birçok problem ADD (attention deficit disorder-dikkat eksildiği rahatsızlığı) endişe ve depresyon gibi tek başı­na ya da basit rahatsızlıklar değildir • 91

7) BAKMADIKÇA NASIL BİLİRSİNİZ! • 101

8) EVET, BEYNİNİ VE YAŞAMINI DEĞİŞTİREBİLİRSİN • 111

9) MÜKEMMEL BİR BEYNİN MİTİ
Sadece çok az yardıma gereksinimimiz var • 120

KISIM İKİ

DAHİ BİR BEYİNE SAHİP OLMAK İÇİN AMEN KLİNİK PROGRAMI

10) BEYNİNİZİ KORUYUN • 131

11) DOĞRU DÜŞÜNMEK İÇİN DOĞRU BESLENİN
Beyin ilacı olarak yiyecekler • 152

12) BEYİN İDMANLARI
Zihin alıştırmaları ile beyni genç tutmak • 191

13) BEYNİNİZ İÇİN ALIŞTIRMALAR • 207

14) BEYNİNİZİN ÇALIŞMASINI DÜZELTMEK • 216

15) BEYİN SEKSİ
Sevişmek beyin için iyidir • 225

16) GERÇEKLİĞİ GELİŞTİRMEK
Algılamada beynin rolü • 246

17) BEYNE SERENAT YAPMAK
Müzikle müdahale etmek • 262

18)  BEYNİ YATIŞTIRMAK
Hücreleri öldüren stresi teskin etmek • 275

19)  BEYNİ GENÇ TUTMAK
Yaşlanma ile ilgili sorunları engellemek • 291

20) SİNİR HÜCRELERİNİ FAZLA BESLEMEK
Beyne özgü tamamlayıcılar • 315

21) DAHİ FAZLA YARDIM ALMAK
Ne zaman ve nasıl yapılacağını bilmek • 354

22) DAHA BİR BEYİN İÇİN ONBEŞ GÜN • 386

EK BÖLÜM

Niçin SPECT (single photon emission computed tomog- raphy, bilgisayarlı tomografiden çıkarılmış tek ışıklama ölçüsü): Beyin SPECT görüntüsü klinik çalışma yapan­lar ile hastalara başka yerde elde edemeyecekleri bilgile­ri anlatabilir•404

EK SÖZLÜK •420

REFERANSLAR VE DAHA İLERİ OKUMALAR • 424

***

GİRİŞ

DAHİ BİR BEYNE NASIL SAHİP OLURSUNUZ?

Zeki birinin dahiye nasıl dönüştürüleceğini ya da zor anlayan birini nasıl daha iyi hale getireceğimi öğrenmek son yirmi yıldır tutkum olmuştur. Herhan­gi bir insandan çok daha fazla, 20.000 beynin üzerin­de çalıştıktan ve tetkik ettikten sonra beynin bizim her şeyimiz olduğu ve yaptığımız her şeyi kapsadığı benim için çok kesindir. Beyniniz doğru çalışırsa siz de doğru çalışırsınız. Beyninizde sıkıntı varsa siz de yaşamınızda sıkıntı yaşarsınız. Beyin sağlığı her açı­dan kaliteli bir yaşam için gereklidir.

Beyniniz şu an olduğundan daha iyi olabilir—ve nasıl olacağını adım adım göstereceğim! Acaba siz zaten yüksek seviyede (işinizde, ilişkilerinizde, ya da kendi içinizde) görevinizi yapıyor ve bu tavrı aynen korumayı mı istiyorsunuz yoksa “Beyninizin işleyişini geliştirmek, istediğiniz yaşama sahip olmanın ilk ve en önemli adımıdır” diye düşünerek yardıma ihtiyaç du­yuyor ve bunu gözden geçirmeye mi çalışıyorsunuz?

Harika bir yer olan Kaliforniya’da Newport’da oturuyorum. Ama burası bazılarının estetik topluluğu demesiyle ve çok sayıda estetik cerrahiye ev sahipliği yapmakla ünlüdür. Birçok insanın algılamadığı şey, kırışıklan azaltmak, göğüsleri büyütmek ya da bu­runlarını yeniden yaptırmak için bir estetik cerraha gittiklerinde, işlem tamamlandıktan ve dikişler alın­dıktan sonra içlerinin hâlâ aynı kalacak olmasıdır. Değişim içerden dışa doğru olursa çok daha etkilidir. Bu kitaptaki hedefim poponuzu, göbeğinizi cildinizi sevdiğiniz ve bakımını yaptığınız kadar beyninizi de sevmenizi ve korumanızı öğretmektir. İlk bakışta ap­talca görünebilir. Fakat bir süre üzerinde düşünürse­niz, mükemmel bir anlam ifade edecektir. Kendinizin en iyi olması için, en iyi şekilde çalışan bir beyniniz olmalıdır. Amen Kliniklerinde (Nevvport Beach ve Fairfield, Kaliforniya’da; Tacoma,Washington’da; ve Reston,Virgınia’da) yapmaya çabaladığımız budur. İnsanların beyin fonksiyonlarını dengelemeye ve ya­şamlarını geliştirmeye yardım etmek için çok çalışı­yoruz. Okulda, evde, ilişkilerde ya da kendi içinizde savaşıyorsanız, Amen Klinikleri mümkün olan en iyi beyin ve yaşam fonksiyonunu elde etmenize yardım etmek için çok çalışır. Beyniniz ve yaşamınız ayrılmaz bir bütündür.

En önemli haber ise beyne kolayca etki edilebi­leceği ve değişebileceğidir. Hedeflenen stratejilerle beyninizi muhteşem bir beyne dönüştürebilirsiniz. Fakat, aktif bir şekilde beyninize yardım etmek için bir plan yapmazsanız, beyin yaşla birlikte belirgin bir şekilde daha az aktif hale gelir. Daha az beyin işlevi ve kan akışı insanlann kesin bilgileri, isimleri hatırlama­sında problem yaşamalarına neden olur, daha çabuk tükenirler, yeni bir bilgiyi öğrenmeye çabalarlar ve el­lisine, altmışına, yetmişine doğru Alzheimer hastalığı ya da felç gibi daha ciddi problemler için daha çok risk taşırlar. Birçok insanın kendi organlarının daha çok problem çıkaracağına aldırmazken ev hayvanı, ev, iş, kilo, ciltlerini dikkate almak gibi şeylere odak­lanmaları tuhaf değil mi? Bu şekilde olmak zorunda değil. Bu kitap, beyninizi sevmek, korumak ve besle­mek için rehberiniz olacaktır.

Ne demek istediğimi size göstermek için işte bu programdaki bilgiden yararlanan bazı insanlardan birkaç örnek.

47 yaşındaki Bart, iyi bir doktordur. Hastalan ve çalışanları onu seviyor ve doktorlar arasında saygı görüyor. Yıllardır çok yoğun çalışıyor ama kendisine hiç iyi bakmamış. Gün bitince kendini yorgun hissedi­yor, eşi ve çocuğu için pek enerjisi kalmıyor. Son on yılda, Bart fazladan 7.5 kilo almış ve daha önceden olduğu gibi kendine çok dikkat etmiyor. Kimse onun problemlerini farketmektedir fakat o kesinlikle kendi­sinin en iyi halinde olmadığını anlayabilirdi.

38 yaşındaki Angela’nın bir butiği var. Mutlu, enerjik ve iyi bir iş kadını. Çalışanları ona hayran ve 15 yıldır süren düzgün bir evliliği var. İlgi alanların­dan biri de 6o’lı yaşlardaki anne ve babasının hafıza sorunlarından kaynaklı sıkıntı yaşamalan ve ona da aynı şeyler olacağından korkuyor.

26 yaşındaki Marian bir acentada çalışmakta­dır. Değişen bir şekilde bazen en iyi, bazen de sorunlu bir çalışandır. Bazı zamanlar harika bir iş çıkarır ve bazı zamanlarda da huysuzluğu, kaprisi ve kararsızlı­ğıyla herkesi çileden çıkarır. Birkaç kez kovulmanın eşiğine gelmiştir ama her seferinde kendini toplamış ve bir süre yine harika bir iş çıkarmıştır.

Altmış iki yaşındaki John güneydeki bir Kalifornya üniversitesinde işletme profesörüdür. Yıllar sonra başkaları tarafından başarılı, mutlu ve eğlenceli olarak görülür. İki yıl önce evinde görünüşte önemsiz bir merdi­venden düşmeden sonra, kendinde değildir. Onun için farkı tarif etmek zordur ve başka hiç kimse bunu fark eder görünmez. İlk zamanlarda kendini sınav kağıtlarını değerlendirmede geç kalan, toplantılarda daha az ilgili ve eşine daha fazla sinirlenen biri olarak bulur.

Bart, Angela, Marian ve John’un birbirleriyle ve milyonlarca diğer insanlarla ortak nesi var? Onlar en iyi olmak için kendi beyin fonksiyonlarını mükem­melliğe eriştirmeye ihtiyaçları olan başarılı ve yetkili kişilerdir. Bart aşırı çalışan, stresli, kötü beslenmiş ve yorgun bir beyne sahip; Angela’nın erken bunama ris­ki taşıyan bir beyni var; Marian’nı düzensiz faaliyet karışıklığına sahip bir beyni var; ve John bir düşme sonucu beynini incitmiş. Hepsinin beyinleri işlevsel, ama Mükemmel bir sağlıkla yaşamak için ayarlanma­ya, dengelenmeye ve düzgün bir şekilde beslenmeye ihtiyaçları var. Bu rejim olmaksızın hepsi güç fark edil­mesine rağmen onlann yeteneklerini ve niteliklerini yok edecek bir beyin kalite kaybı riski altındadırlar.

İşte Bart, Angela, Marian, John ve hepimiz için aklımızda tutulması gereken temel ilkeler ;

– Beyninizin yaptığınız her şeyle alakası vardır. Na­sıl düşündüğünüz, nasıl hissettiğiniz, nasıl hare­ket ettiğiniz ve başka insanlarla nasıl geçindiğiniz beyninizin an be an fonksiyonlarından faydalana­rak olmak zorundadır.

– Beyniniz doğru çalıştığında, siz de etkili, düşünce­li, yaratıcı ve enerjik olmaya eğilimli olursunuz.

– Beyniniz sorun yaşadığında, depresyon, endişe, iş performansı, düşüncesizce hareket etme, Öfke, sabit­lik, hafiza ve ilişkilerde sorunlar yaşayabilirsiniz.

– Beyninizin görev yapamaması güç fark edilse bile başarıya giderken yolunuza çıkıyor olabilir.

– Sadece beyninizin çok fazla kaynağı var. Yaşam boyu kötü kullanım ve ihmalkarlık (sigara içmek, aşın alkol ya da kafein, zararlı ilaç, beyin hasarları, aşın stres) eklenir ve sağlıklı akılsal fonksiyonlarının yıllarını azaltır.

– Doğru bir planla zararı tersine çevirebilir, mükem­melliğe erişebilir ve bunun sonucunda yaşamınızı geliştirebilirsiniz.

– Siz (ve beyniniz) şimdi iyi durumda olsa bile doğ­ru davranarak daha iyi olabilir!

İyi bir beyni deha yapmak kendi beyninizde fonksiyonları mükemmele eriştirmek ve anlamak için pratik bir rehberdir, böylece mümkün olduğunca en iyi kişi olabilirsiniz. Ayrıca size sevdiklerinizin ve çocuklarınızın beyinlerini nasıl geliştireceğini de öğre­tecektir. Maalesef, düşündüğümüz arkadaşlar, eşler, aileler gibi, örneğin insanların ikinci derecede olan şeyleri yemeleri için teşvik etmek gibi yaptığımız bir­çok şey gerçekten beyin fonksiyonu için zararlıdır.

Bu kitap iki kısımdan oluşur. Kısım Bir’de, be­yinle ilgili temel bir ilk okuma niçin beyni bakıp ye­tiştirmenin ve sevmenin gerekli olduğunu ve nasıl tüm yaptıklarınızla yakından alakası olduğunu açık­layacaktır. Amen Kliniği’nin dokuz temel ilkelesi ana hatlanyla anlatılmıştır. (Birden dokuza kadar). Kısım İki zeki bir beyni dahi yapmak için hazırlanan Amen klinik programını içerir. Bu pratik stratejiler ve alıştır­malar binlerce insanın gerçek yaşam deneyimine da­yalıdır. Ayrıca size, John’un önemsiz beyin hasarı ve Marian’ın duygusal beyin fırtınaları örneklerindeki gibi beyin sorunları daha ayrıntılı bir değerlendirme ve tedavi gerektirirse, ne zaman ve nasıl profesyonel bir yardım alacağınızı öğretecektir. Bu kitaptaki en önemli ders sizin için, bağrınıza bastığınız bir çocuğa ya da toruna olan bakım, saygı ve sevgi gibi beyninize de nasıl bakacağınızı, sayacağınızı ve de seveceğinizi öğrenmektir. Beyniniz için bu derin bakım duygusu­nu geliştirdiğinizde, uzun süre sevgide, işte ve tüm yaptıklarınızda etkili olmasına yardım etmek amacıy­la daha fazla koruyacak ve bakacaksınız.

SORUN

İnsanların çoğu beyinleri için bakımın iyi bir sağlığın gereği olduğunu kabul etmezler. Yukarıda anlatılmış temel beyin prensiplerini muhtemelen çoktan kabul…