Birazoku

Aile Albümü’nde eski kuşaklardan ve günümüzden 80 şairin 127 şiiri yer alıyor. Bu şiirlerin ortak özelliği kişiyi eksen alan, bir anlamda vesikalık denebilecek şiirler olmaları. Kimisi çok bilinen kimisi ise biraz karanlıkta kalmış bu şiirler kendi dönemsel özellikleri ve temsil kabiliyetleriyle başka bir ışık altında yan yana getirilmiş bir edebi portreler galerisi oluşturuyorlar. Mungan’a kulak verelim:

“Bu seçki sizde kucağınıza aldığınız bir ‘aile albümü’ hissi uyandırsın istedim; kendi hayatınızdan, yaşadığınız kentlerden, oturduğunuz mahallelerden, büyüdüğünüz sokaklardan tanıdık gelecek yüzlerin, hayatların, açık ya da örtülü varlığını sezdiren hikâyelerin içinde yer aldığı, ‘tasvir edilen’ kişileri gözünüzde canlandırabileceğiniz şiirlerden oluşan ‘aile boyu’ bir albüm yapmak istedim. Farklı bir prizmayla geçmişten günümüze, dedelerden, ninelerden torunlara iz düşüren bir soy ağacı, simli bir şiir tarihi… Ömrü yıllara, zamanlara dağılmış şairler ailesinin bir albümü.”

İÇİNDEKİLER
Önsöz: Kucağımızdaki Albüm, Murathan Mungan

Boynumun Borcu, Metin Eloğlu
Kısa Şiir, Gülten Akın
Fotoğraf, Melih Cevdet Anday
salihat-ı nisvandan Saffet Hanımefendi’ye, Turgut Uyar
Neveser Hanım, Serdar Koçak
Eski Resimler, Ziya Osman Saba
Aile, Sabahattin Kudret Aksal
Albüm, Ali Ayçil
Fahriye Abla, Ahmet Muhip Dıranas
Gizli Sevda, Behçet Necatigil
Kitabe-i Seng-i Mezar, Orhan Veli
Abbas, Cahit Sıtkı Tarancı
mırç, Attilâ İlhan
Dayım Gül Takardı Yakasına, Ali Cengizkan
O Yaz Dayım, Suat, Ben, Coşkun Yerli
Sevgi Bağları, Turgay Fişekçi
Sahavet Hanım, Suat Taşer
Hacer Hanım’ın Hamamı, Turgut Uyar
Kamer Hanım, Salâh Birsel
Seyyar Fotoğrafçı, S. Aldanır
Tevfik Abi’nin Kendisi ve Eski Bir Fotoğrafı, Ergin Günçe
Adamın Biri, Cahit Külebi
Ahmet Efendi, Nevzat Üstün
Mehmet Bey, Oktay Rifat
Okul Fotoğrafları, Halim Yağcıoğlu
Yağmur ve Fransızca, Haydar Ergülen
ilker, Ömer Şişman
Mustafa, Gökhan Turgut
Arif’in Türküsü, Sabri Altınel
Rizeli Ali’nin Hikâyesi, Fethi Giray
Sarı Otobosun Mavini, Nabi Üçüncüoğlu
Bekçi Kâzım Türküsü, Yaşar Miraç
Alişim, Rıfat Ilgaz
Basri Dede, Ergin Günçe
Eski Mustafa, Ergin Günçe
Zavallı Etem, Melih Cevdet Anday
Oyuncakçı Kenan, Arif Damar
Kembo, Hakan Savlı
Adliye Katibi Sami Bey’in Vedası, Mustafa Köz
Kalın İstasyonu, Özdemir Asaf
Silah Arkadaşım, Fethi Giray
Hissen Yok Bu Akşamda Senin, Arif Damar
Düşümde, Ziya Osman Saba
Zıpka, Metin Altıok
Büyük Saat, Metin Altıok
Nahit Hanım, Gülten Akın
Cahide, Abdülkadir Budak
karantina’lı despina, Attilâ İlhan
İskambil, Salâh Birsel
Şiirler Şiiri, Salâh Birsel
Daktilo Kıza Caz İçin Nihavent, Cahit Koytak
Övünüyorum, Mehmet Müfit
Beniadem, Metin Eloğlu
Selim, Orhon Murat Arıburnu
Sakal Makal Yahut Aferin Oğlum Ahmet Bu Yolda Devam Et, Bedri Rahmi Eyüboğlu
ibrahim eşittir ibrahim, Tevfik Akdağ
Tekkede Bahar, Mehmet Müfit
Tanık, Ferruh Tunç
abdi abi, Uğur Aktaş
Fantiri Fitton, Metin Eloğlu
Dedikedi Gökdeleni, Numara Elli Yedi, Akgün Akova
Ne Gariptir Sevdiklerimizin Ardından Durup Dururken Anımsadıklarımız, Roni Margulies
Cenaze Kaldırıcısı Adem, Edip Cansever
Milyon Kere Ayten, Ümit Yaşar Oğuzcan
Lavinia, Özdemir Asaf
Evadoksiya, Muzaffer Tayyip Uslu
Destina, Lâle Müldür
Silenzio, Hakan Savlı
Violette Noziere, Vural Bahadır Bayrıl
Badireler ve Hanımlar, Belgin Günay
tek bacaklı nuriye, Deniz Durukan
Çorba, Cahit Irgat
Hasibe Hanım, Nevzat Üstün
Yalınız Dürdanecik, Turgut Uyar
Kör Melâhat, Salâh Birsel
Emine, Necati Cumalı
Misafir, Necati Cumalı
Kırmızı Pazar, Attilâ İlhan
Belma’nın Serüveni, Nahit Ulvi Akgün
kız kurusu, Deniz Durukan
Dalgacı Mahmut, Orhan Veli
Hasan’lı Eşik, Metin Eloğlu
Recep Doğmakla Kırk Yaşında, Ergin Günçe
Hafız Cafer Efendi, Nevzat Üstün
Amcam Şair Ben Şair, Ataol Behramoğlu
Çiçeksiz Park Akşamı, Abdülkadir Budak
Torun, Ali Cengizka
Simitçi Çocuk, Nahit Ulvi Akgün
erol’e ağıt, Can Yücel
Babam ve İstanbul, Engin Turgut
Düşünen çocuktur baba, Yasin Erol
Sinemacı, Tuna Kiremitçi
Yelek, Nuri Demirci
Kayıp Oğlunu Arayan Bir Baba İçin Şiir, İlhan Berk
Oğul, Osman Çakmakçı
Adam Çıkmaz Sülalesi, Osman Olmuş
topal saatçi, Selahattin Yolgiden
gevşek mavi kıravatlı, Tevfik Akdağ
Hırsız Hasan, Nevzat Üstün
Göç, Cahit Irgat
Esma’nın Hikâyesi, Cahit Külebi
bedriye, Metin Fındıkçı
Neşide Kadın, İbrahim Tenekeci
Bir Ana, Necati Cumalı
Koç Burcu, Ali Ayçil
Sokak Kitabesi, Ali Ayçil
Tekerleme, Oktay Rifat
Küçük Hanımlar, Nahit Ulvi Akgün
Tezgâhtar Kızlar, Refik Durbaş
seri ilanlar, kalbim, ihaleler, Hulki Aktunç
üç ayrı ölümle öldü aynı kumaştan biçilmiş üç adam, Orhan Alkaya
İbrahim, Muzaffer Kale
Mustafa, Salih Ecer
Münir Öldü, Abdülkadir Budak
Aşk Yüzünden Cinayet, Necati Cumalı
Melâhatanım, Gülten Akın
Cemile Hanıma Son Gelen Fotoğraflar Üstüne Bir Söyleşi, Ergin Günçe
benim ablam, Yıldırım Türker
Fayton, Ece Ayhan
Mega Asvas, Hulki Aktunç
Srinivasa Ramanujan, Enis Batur
Highway 80: Kamyon Sürücüleri Lokantası, Güven Turan
Özel Dedektif, Şavkar Altınel
“sarhoşluk sabahı”, Ahmet Oktay
Çocuk, Oktay Rifat
Çocuk, Oktay Rifat
Kiraz’ın Ninnisi, Enis Batur

Teşekkür

**

Kucağımızdaki Albüm, s. 13-14

Bir fotoğraf makinesine sahip olmanın, makinede kullanılan negatif film bobinlerinin ve bunların banyo masraflarını karşılamanın orta halli bir ailenin bütçesini zorladığı benim çocukluğuma, yeniyetmeliğime denk düşen o yıllarda her evde birinin fotoğraf makinesi yoktu elbet, ama hemen her mahallede bir fotoğrafçı dükkânı vardı. Burada çekilen fotoğrafların alt köşesinde de süslü bir yazıyla “Foto…” diye başlayan adlar göz alıcı bir damga olarak yer alırdı. Bunlar arasında zamanın Istanbul’unda hayli ün yapmış “Foto Febüs”, “Foto Süreyya”, “Foto Sabah”, “Foto Görçek”, “Foto Sel” gibi adlar fotoğrafçılık tarihinin belleğinde ve içinde yer aldıkları öyküler, romanlar nedeniyle de edebiyat tarihinde yerini almış örneklerdir. Bilenler, hatırlayan olacaktır: 60’lı, 70’li yılların belli başlı film yıldızlarının, şarkıcılarının hayranlarına imzalı olarak dağıtmak üzere çektirdikleri fotoğrafların altında çoğunlukla “Foto Stil” yazardı. Istanbul’daki “Foto Stil” kendi başına o denli bir efsane yaratmış, günümüzün deyişiyle öyle bir “marka değeri” kazanmıştı ki Anadolu’nun pek çok kentinde bu isimle art arda fotoğrafçı dükkânları açılmaya başladı. Benim de Mardin’de, 1. Cadde üstündeki “Foto Stil”de 14 yaşındayken böyle kendimce artist pozu verdiğim, ama burnum biraz şiş çıkmış diye ardından günlerce hayıflandığım bir fotoğrafım vardır.

Önceki yılların “fotoğrafhaneleri” zamanla modern çağın gereğine uyarak daha gösterişli mekânlara taşındı ve “Stüdyo Bella”, “Stüdyo Yaşar”, “Stüdyo Taç”, “Stüdyo Erol” örneklerinde olduğu gibi ardı ardına “Stüdyo…” diye başlayan fiyakalı adlar almaya başladılar. Bu “stüdyolar” da günün popüler şarkıcılarının afişleri, plak kapakları, gazino ilanlarıyla birlikte epey tanınıp ün kazandılar.

Yeri gelmişken, Ziya Osman Saba’nın, içinde yer aldığı kitaba adını veren “Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi” (1952) ile Sevim Burak’ın Afrika Dansı’ndaki (1982) “Foto Febüs” öykülerini anmadan geçmek istemem. Başta Ayşe Kulin’in Foto Sabah Resimleri (1996) olmak üzere çeşitli yazarların kitaplarında yer alan bazı öykülerle bu listenin uzatılabileceğini de hatırlatmak isterim.

Eskiden birilerinin evine misafirliğe gittiğimizde –o zamanlar söylendiği gibi– “misafir salonu”nda ya da oturma odasında ağırlandığımız sırada, ev sahiplerine ait bir fotoğraf albümünü kucağımıza alır, sayfalarını çevirirken de arada bir sorardık: “Peki, bu kim?” Ev ahalisinden kişilerin vesikalık fotoğraflarının yanı sıra genellikle özel günlerde çekilmiş çocukluk, sünnet, okul, mezuniyet, askerlik, nişan, düğün, bayram, resmi merasim, herhangi bir tören, tatil, gezi, piknik ya da 14 Mart Tıp Balosu, 5 Nisan Hukukçular Balosu1 gibi gecelerde çekilmiş fotoğraflarının yanı sıra çoğu artık hayatta olmayan aile büyüklerinin, yakın akrabaların yer aldığı, –gene o zamanlar dendiği gibi– “aile albümlerinin” kalın sayfalarından, elimizin altından, gözlerimizin önünden nice yüzler geçerdi, zamana karışıp gitmiş nice kopuk hatıra, nice hayat parçası… Hatta orada gördüğümüz bazı fotoğraflar çoğu kez nedenini bilmediğimiz bir biçimde içimizde bir yere dokunur, yüreğimizi sızlatırdı. Ben de pek çok kişi gibi siyah-beyaz fotoğrafların insanın içine dokunan kendine özgü bir gücü, zamanı sızlatan bir sihri olduğunu düşünürüm.

…