Birazoku

Nihal Atsız’ın Türk tarihinin kaynaklarını incelerken gösterdiği titizlik okuyucunun malumudur. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanan Türk Ansiklopedisi için yazdığı maddelerde edebiyat, tarih, din ve askerlik tarihimizin mühim simalarını ele almaktadır. Okuyucu bu eserde, Oğuzhan’dan Edirneli Nazmi’ye, Gelibolulu Mustafa Âli’den Barbaros Hayreddin Paşa’ya uzanan bir tarihi bütünlük şuurunun izlerini bulacaktır.

İÇİNDEKİLER
Ahmet Efendi …………………………………………………………………………….. 9
Âli, Mustafa …………………………………………………………………………….. 10
Gülşenî ……………………………………………………………………………………. 12
Hafîd Efendi …………………………………………………………………………….. 15
Handân Vâlide Sultan………………………………………………………………… 19
Hayreddin Paşa…………………………………………………………………………. 20
Hızır Bey Çelebi………………………………………………………………………… 73
Işbara Han ……………………………………………………………………………….. 76
Işbara Kağan…………………………………………………………………………….. 77
Ivaz Mehmed Paşa …………………………………………………………………….. 80
brahim nal Bey ……………………………………………………………………….. 82
İçen Kağan……………………………………………………………………………….. 87
İçing Katun………………………………………………………………………………. 88
İl Bilge Katun……………………………………………………………………………. 91
İlteriş Kutluğ Kağan ………………………………………………………………….. 92
İlyas Reis …………………………………………………………………………………. 94
İshak Hocası veyâ Ahmed Rızâî ………………………………………………….. 95
İshak Paşa………………………………………………………………………………… 98
İshak Reis ………………………………………………………………………………. 100
İskender Reis ………………………………………………………………………….. 103
stemi Kağan…………………………………………………………………………… 104
Kağan…………………………………………………………………………………….. 108
Kapağan Kağan……………………………………………………………………….. 111
Karabaş Veli……………………………………………………………………………. 114
Kara Han ……………………………………………………………………………….. 116
Kara Kağan …………………………………………………………………………….. 118
Kayı……………………………………………………………………………………….. 122
Kefeli (Kefevî) Hüseyin Efendi………………………………………………….. 126
Hüseyin Efendi……………………………………………………………………….. 127
Kemalpaşaoğlu Şemseddin Ahmed ……………………………………………. 128
Kubilay Kağan…………………………………………………………………………. 139
Kutlamış Beğ ………………………………………………………………………….. 141
Kutlug Bilge Kül Kağan ……………………………………………………………. 146
Mâhfîrûz Hatîce Vâlide Sultan ………………………………………………….. 147
Mete …………………………………………………………………………………….. 149
Nazmî …………………………………………………………………………………… 158
Oğuz Han ………………………………………………………………………………. 160
Ötüken…………………………………………………………………………………… 162

Ahmet Efendi
Müneccimbaşı (1631-1702)

Bilgin. Aslında Karamanlı olup, Selânik’te yerleşmiş olan Lûtfullah adında bir çulhanın oğludur. 1654-1655 yıllarında stanbul’a gelerek okumaya başlamış, medrese bilgilerinden başka, tıb ve astronomi öğrenmiştir. 1667’de, hocası Mehmet Efendi’nin yerine müneccimbaşı olmuş, bilgisi ve zekâsının kuvvetiyle Mehmet IV.’nün yakınları arasına girmiştir. Süleyman II.’nin tahta çıkması üzerine Mısır’a sürülmüş, 1691’de Hacca giderek Mekke Mevlevihanesi şeyhi olmuştur. 1700’de yeniden Müneccimbaşılığa çağrılmışsa da, yaşlandığını ileri sürerek özür dilemiş ve az sonra ölmüştür. Din, tıp, matematik, astronomi, ahlâk ve musiki konularında eserleri ile ayrıca bir (Türkçe, Arapça, Farsça) “mürettep divanı” da bulunan Ahmet Efendi, en çok Cami‘ü’d-Düvel adlı Arapça târihiyle ün kazanmıştır. Bu eser 1672 yılına kadar gelmekte ve slâm dünyasından başka, kısaca Avrupa târihini de anlatmaktadır. Eserin başında târih ve amacı hakkında bilgi verilmiş ve kullandığı kaynaklar gösterilmiştir. Câmi‘ü’d-Düvel, Sahâifü’l-Ahbâr fî Vekayii’l-Âsâr adı altında Nevşehirli brahim Paşa tarafından Nedim’in başkanlık ettiği bir heyete tercüme ettirilmişse de çevirmede özetlemek amacı güdüldüğünden önemli yerler bırakılmış ve bu suretle kitabın kaynak olmak değeri azalmıştır.

….