Birazoku

Türk edebiyatının en önemli eleştirmenlerinden biri; belki de birincisidir Berna Moran. Edebiyat algımızda yön gösterici bir rol oynayan yazılarıyla, zengin fikrî altyapısıyla, tartışan ve tartışmayı açan metinleriyle bir ufuk çizgisidir.

Elinizdeki bu kitap onun eserlerine girmeyen, kimi dergi ve gazetelerde yayımlanmış makale ve röportajlarından oluşmaktadır. Moran, bu yazılarda yine aynı yetkinlikle edebiyat sorunlarını ele alır. Bazen İngiliz edebiyatına düşer yolu, bazen Türk edebiyatının rotasına odaklanır, bazen de kendi kitapları vesilesiyle eleştiri kavramının kendisini eleştirel bir okumaya tâbi tutar.

İletişim Yayınları, bu kitapla Türkiye’de edebî eleştirinin öncülerinden Berna Moran’ın “bütün eserleri”ni tamamlıyor.

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ……………………………………………………………………………………………………………………………………..7
GİRİŞ………………………………………………………………………………………………………………………………………….9
Makaleler ………………………………………………………………………………………………………………………15
HOBBES’UN SİYASİ FELSEFESİNDE İSYAN HAKKI………………………….17
SIR THOMAS BROWNE’UN
TÜRKLER İLE İLGİLİ OKUMALARI……………………………………………………………….25
DONNE’UN BEDEN VE RUH SORUNUNA
YAKLAŞIMINA İLİŞKİN BAZI NOTLAR………………………………………………………39
IRENE HİKÂYESİ VE DR. JOHNSON’IN KAYNAKLARI…………………..51
JOSEPH TRAPP’IN ABRA-MULE ADLI ESERİNİN KAYNAĞI……….57
İNGİLİZ EDEBİYATI’NDA FATİH SULTAN MEHMED
HAKKINDA PİYESLER………………………………………………………………………………………………63
ORHAN VELİ’NİN “YOL TÜRKÜLERİ”NDE
TON DEĞİŞİKLİKLERİ……………………………………………………………………………………………..79
SANAT ESERİ VE GÜZELLİK……………………………………………………………………………….89
İLK İNGİLİZ GAZETELERİNDE TÜRKİYE HABERLERİ………………105
BATI DİLLERİNE ÇEVRİLEN İLK İKİ TÜRK ŞİİRİ……………………………129
AKŞİT GÖKTÜRK’ÜN “OKUMA UĞRAŞI”……………………………………………..141
Soruşturmalar / Röportajlar…………………………………………………………….147
SORUŞTURMA: ROMANDA “TİP” OLGUSU
VE “TİP”İN İŞLEVİ ÜZERİNE • ZEYNEP KARABEY………………………………..149
TÜRK ROMANININ 10 KLASİĞİNDEN KİRALIK KONAK…………..159
“BİLİMSEL ELEŞTİRİ GİBİ BİR DEYİŞ,
YANLIŞ VE YANILTICIDIR” • MURAT BELGE…………………………………………..163
“ROMAN, KESİN KURALLARI REDDEDEN,
FARKLI ÖRNEKLERLE DOLU BİR TÜR” • SEYYİT NEZİR……………….171
BERNA MORAN, TÜRK ROMANINA
ELEŞTİREL BAKIŞ’I ANLATIYOR • DOĞAN HIZLAN…………………………….179
“ANADOLU ROMANLARINDA
EYLEM ÖĞESİ AĞIR BASAR” • MÜRŞİT BALABANLILAR……………………187
“BEN, TÜRK ROMANI ADAMI DEĞİLİM” • MUSTAFA KOÇ…………193
Dizin……………………………………………………………………………………………………………………………………..199

ÖNSÖZ

Berna Moran, Türk edebiyatının en önemli eleştirmenlerindendir. Bu nedenle onun eserlerini bir araya getirmek bu önemli eleştirmenin bilgilerinden faydalanabilmek için bir gerekliliktir. Onun eserlerine girmemiş makalelerinin yer aldığı bu kitabın hazırlanmasındaki temel amaç da budur.

Berna Moran’ın daha önce eserlerinde yer almayan on bir makalesine yer verilen bu kitaptaki makalelerin bir araya getirilmesinde Berna Moran’a Armağan Kitabı’nda (Berna Moran’a Armağan, Türk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış, Haz. Nazan Aksoy-Bülent Aksoy, İletişim Yay., İstanbul, 1997) yer alan ve Nazan Aksoy ile Bülent Aksoy tarafından hazırlanmış olan Berna Moran bibliyografyasından da yararlanılmıştır. Berna Moran’ın İngilizce olarak yayımlanan makaleleri Zeynep Çağla Akyol tarafından Türkçe’ye çevrilmiştir.

Makalelerin kitapta yer alışında tarihî sıra göz önünde bulundurulmuştur. Türkçe yazılan makalelerin imlâsı, Türk Dili Kurumu tarafından 2000 yılında yayımlanan İmlâ Kılavuzu esas alınarak güncelleştirilmiştir. Türkçe makalelerdeki İngilizce alıntıların da çevirileri dipnotta verilmiştir.

Eleştirmenin, kitaplarına girmeyen makaleleri dışında bu kitaba, biri Türk romanında tipin işlevi, diğeri Kiralık Konak hakkında olmak üzere katıldığı iki soruşturmaya ve kendisi ile yapılan dört röportaja yer verilmiştir. Bundaki amaç, bu soruşturma ve röportajların onun eleştirmen kimliği konusunda bilgi vermek açısından yararlı olacağıdır. Soruşturma ve röportajların sıralamasında da makalelerde olduğu gibi tarihler göz önünde bulundurulmuştur.

Bu kitabın hazırlanmasında emeği geçenlere, başta kitabın yayımlanmasına izin veren Tatyana Moran olmak üzere elimdeki makalelerin kitap hâline gelmesi konusundaki yardımları için Nihat Tuna’ya, Berna Moran’ın “Ben Türk Romanı Adamı Değilim” başlıklı röportajından beni haberdar eden ve bu röportajı bana ulaştıran Abdullah Uçman’a, Türkçe makalelerdeki İngilizce kısımların Türkçe’ye çevirisini yapan Zeycan Sarıhacıoğlu’na, ayrıca Ebru Aykut Türker ile Doğan Yaşat’a ve her zamanki gibi benden desteğini esirgemeyen sevgili Hami Çağdaş’a teşekkür ederim.

SEVAL ŞAHİN GÜMÜŞ

…