Birazoku

İstediğiniz hayatı yaşamak, bir başkasının zaman çizelgesine göre çalışmamak, bir daha para konusunda endişelenmemek ya da başka bir hayal… Finansal özgürlüğün sizin için anlamı ne olursa olsun buna ulaşmanın yolu yatırım yapmaktan geçer.

Bu özlü ve anlaşılır kitapta Ben Carlson ve Robin Powell, mantıklı tasarruf ve doğrudan yatırım yoluyla kendinizi finansal özgürlüğe giden yola nasıl sokacağınızı gösteriyor.

Bu kitap çabucak zengin olmak değil, yavaş adımlarla zengin olmak hakkında. Uzun vadeli finansal özgürlük hedefiyle yatırım yaparak zenginlik oluşturmak disiplin, fedakârlık ve zaman gerektirir. Ancak bu mümkündür ve doğru bilgiyle donatılmışsa hemen hemen herkes bunu yapabilir.

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ: Bir Dağa Tırmanmaya Hazır Mısınız?…………………………..7
1. BÖLÜM: Neden Tasarruf Etmeniz Gerekli?………………………..17
2. BÖLÜM: Küçük Zaferlerin Gücü………………………………………..21
3. BÖLÜM: Tasarrufa Ne Zaman Başlamalısınız?…………………..27
4. BÖLÜM: Evvela Neden Yatırım Yapmalısınız? …………………..33
5. BÖLÜM: En Büyük Varlığınız…………………………………………….37
6. BÖLÜM: Ne Kadar Tasarruf Etmelisiniz? …………………………..41
7. BÖLÜM: Neye Yatırım Yapmalı? ………………………………………..47
8. BÖLÜM: Menkul Kıymetler Borsası Nasıl İş Görür? ………….51
9. BÖLÜM: Yatırımcının Yaşam Döngüsü………………………………57
10. BÖLÜM: Hisse Senedi Seçmek Düşündüğünüzden Daha
Zordur ………………………………………………………………61
11. BÖLÜM: Tek Durakta Yatırım Fonu Alışverişi ………………….65
12. BÖLÜM: Ekmediğiniz Şeyleri Biçmek………………………………69
13. BÖLÜM: Zamanla Çeşitlendirmek……………………………………73
14. BÖLÜM: Hisseler Aşağı Gidecektir…………………………………..77
15. BÖLÜM: Bilginin Faydasız Olduğu Zamanlar………………….83
16. BÖLÜM: Tasarruflarınıza Netflix Aboneliğiymiş Gibi
Davranın ……………………………………………………………85
17. BÖLÜM: Vergi Memurundan Yardım Alın ……………………….91
18. BÖLÜM: Finansal Özgürlüğe Ne Zaman Ulaşacağım? …….95
19. BÖLÜM: Nasıl Milyoner Olunur? …………………………………….99
20. BÖLÜM: Yatırıma Geç Başlarsanız Ne Olur?…………………..103
21. BÖLÜM: Bir Finans Danışmanına İhtiyacınız Var mı?…….107
22. BÖLÜM: Kişisel Finansın 20 Kuralı ……………………………….. 111
SONUÇ: İşleri Basit Tutun…………………………………………………… 117
REFERANSLAR …………………………………………………………………..123

GİRİŞ

Bir Dağa Tırmanmaya Hazır Mısınız?

BURADA HİÇ VAKİT KAYBETMEYECEĞİZ. Hemen konuya girelim: Günümüzde gençlerin çoğu, bir yanılsama altında yaşıyor.

Bu yeni bir olgu değil. Gençler böyle şeylere her zaman duyarlı olmuştur ve muhtemelen her zaman da öyle olacaklardır. Ancak açıklayacağımız gibi bu, günümüzde 20’li yaşlardaki ve 30’lu yaşların başındaki insanlar için ebeveynlerinden veya büyükanne ve büyükbabalarından çok daha ciddi sonuçlar doğuracak bir yanılsamadır.

Peki, bahsettiğimiz yanılsama nedir?

Paranın önemli olmadığı; bunun yalnızca yaşlı insanların endişelenmesi gereken bir şey olduğu; işlerin nihayetinde yoluna gireceği ve hayatın şu anda istediğiniz her ne ise ona para harcamamak için çok kısa olduğu yanılsaması.

Bizi yanlış anlamayın. Her iki yazar da gençliğin ilk heyecanını çoktan geride bırakmış olabilir ama biz de o yoldan geçtik. Gençlik kucaklanmalıdır. Hayal kurmayı göze alabilmek ve iş, para ve sorumluluklar dışındaki şeyleri düşünebilmek, genç manın lükslerinden biridir.

Ancak rüyalar, gerçekliğin katılığıyla dengelenmelidir. Para önemlidir ve şu anda ona odaklanmanızı gerektirir. Aslında, hayatınızda buna ne kadar erken odaklanırsanız gelecek yıllarda bu konuda endişelenme olasılığınız da o kadar azalır.

Pazarlama profesörü, yazar ve blog yazarı Scott Galloway bunu şöyle özetliyor:

Başarılı insanlar gençleri çoğu zaman farkında olmadan “tutkunuzu takip edin” ve “parayı düşünmeyin” gibi alçakgönüllü övünmelerle kandırırlar. Bu (çoğunlukla) zırvadır. Ekonomik güvenliğe ulaşmak sıkı çalışmayı, yeteneği ve -parayamuazzam derecede odaklanmayı gerektirir. Evet, bazı insanların dehası; odaklanma ve disiplin eksikliğinin üstesinden gelen bir tsunami olacaktır. Siz, o kişi olmayacağınızı varsayın.

Bu kitabın amacı sizi cesaretlendirmek, ilham vermek ve güçlendirmektir; sizi kaygılı hissettirmek değil. Size finansal özgürlüğe giden yola çıkmanızı sağlayacak basit kurallar göstereceğiz.

Finansal özgürlüğü, başkasının takvimine göre para için çalışmak zorunda kalmadan, şansa ya da başkalarının cömertliğine güvenmeden, istediğiniz hayatı yaşayabilmek olarak tanımliyoruz.

Bunların hiçbirinin kolay olduğunu veya disiplin ve fedakârlık gerektirmediğini iddia etmeyeceğiz. Bugünün gençlerinin önünde, ebeveynleri kadar zengin olmak istiyorlarsa tırmanmaları gereken bir dağ var.

Nedenini açıklayarak başlayacağız.

KÖTÜ HABERLER

Genel olarak bakıldığında, 20. yüzyılın başından bu yana Britanya’da doğmuş insanlar, en azından mali açıdan olağanüstü derecede şanslıydı. Ancak bazı nesiller diğerlerinden daha şanslıydı.

Evet, dünya savaşları gibi ufak bir sorun vardı ama bunlardan sağ çıktığınızı varsayarsak, savaş sonrası yıllarda yaşam standartlarında istikrarlı bir iyileşme görülmüştü. Mesela Robin’in ailesini ele alalım. Büyükanne ve büyükbabası sosyal konutların, yeni Ulusal Sağlık Hizmeti’nin ve oldukça cömert bir devlet emekli maaşının göreceli lüksünün tadını çıkarmışlardı. Baby boomer1 olarak adlandırılan bir sonraki nesildekiler, çoğu insanın kendi evinin olması ve yurt dışı tatillerin norm haline gelmesi nedeniyle daha da şanslıydılar.

Robin, tartışmasız şekilde en şanslı olan X Kuşağı’ndan geliyor. Yaşam standartları yükselmeye devam etmekle kalmamış, devlet bir güvenlik ağı sağlamanın yanı sıra okulu bırakmış olanların üniversiteye gitmesi için ücretsiz hibeler sağlamaya devam etmişti.

Ben, bazen milenyumlar olarak da adlandırılan Y Kuşağı’nın daha yaşlı üyelerinden biri ve bu grup için finansal bağımsızlığa ulaşmak daha zor olacak. 1990’ların ortalarından sonlarına kadar doğan Z kuşağı için durum daha da zor olacak.

Peki ne oldu? Neden baby boomer kuşağı finansal açıdan bu kadar, bugün iş dünyasına girenlerin çoğunun olabileceğinden daha fazla güvendeydi?

Daha düşük emekli maaşları

Belki de en önemli faktör, daha yaşlı nesillere yönelik emekli maaşının bugün olduğundan çok daha kayda değer olmasıdır. Geçmişte işyeri emeklilik planlarının çoğu tanımlanmış fayda (TF) planlarıydı; başka bir deyişle, emekliliğinizde almış olduğunuz son maaşınızın veya ortalama kariyer maaşınızın üzerinden anlaşılan bir yüzdenin size ödenmesi garanti ediliyordu.

Ancak günümüzde neredeyse tüm emeklilik maaşları tanımlanmış katkı (TK) planlarıdır; başka bir deyişle, çalışan ve işveren programa belirli bir miktar katkıda bulunmayı kabul eder, ancak emeklilik planının değeri, temeldeki yatırımların performansına bağlı olarak artıp azalabilir.

Kısacası TK programları, TF planlarından çok daha az cömerttir. Mevcut durumda, toplam 30 yıllık Ulusal Sigorta primi veya kredisi olan herkesin aynı zamanda temel bir emekli maaşına hak kazandığı doğrudur. Ancak göreceli olarak emekli maaşı, sadece küçük bir miktardır (2021’de haftada 179,60 £) ve gelecekte bir emekli maaşının olacağının bile garantisi yoktur.

Varlık fiyatlarında şişme

Gençlerin mali açıdan çetin bir mücadeleyle karşı karşıya kalmasının bir başka nedeni, yaşlı nesillerin durumlarının bu kadar iyi olmasıyla tamamen aynı. Basitçe söylemek gerekirse, varlık fiyatları hızla şişti.

Özellikle evler, bugün ilk kez satın alacaklar için önceki nesillere göre çok daha pahalı. Yalnızca 2010’larda Birleşik Krallık’taki emlak fiyatları %40′tan fazla artarken, çoğu küresel borsanın değeri iki katına çıktı. Neden? Büyük ölçüde parasal genişleme nedeniyle. Parasal genişleme merkez bankalarının 2007-2009 küresel mali krizine tepki olarak faiz oranlarını düşük tutmak ve ekonomiyi canlandırmak için benimsediği bir politika.

Varlık fiyatlarındaki bu şişme, emlak ve hisse senedi piyasalarına yatırım yapmış olanlara doğal olarak fayda sağladı, ancak yeni ve genç yatırımcıların bu her iki piyasaya girişini de pahalı hale getirdi.

Yavaşlayan maaş artışı

Bugün gençlerin ebeveynlerine ve büyükanne ve büyükbabalarına kıyasla mali açıdan dezavantajlı durumda olmalarının son nedeni, maaşların son yıllarda gerçek anlamda düşmüş olmasıdır.

Mali Araştırmalar Enstitüsü (Institute of Fiscal Studies) tarafından Ekim 2019’da yayınlanan bir anket, “1980’lerde doğmuş olanların 30’lu yaşlarının başına geldiklerinde, kendilerinden on yıl önce doğmuş olanlara göre daha yüksek bir gelire sahip olmadığını –ve bunun (en azından) İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana ilk defa gerçekleştiğini, ortaya çıkardı.”

O günden bu yana elbette bir de küresel salgına tanık olduk. Çözüm Vakfı’nın (Resolution Foundation) Mart 2021’de yayınladığı bir rapor, koronavirüsün bir sonucu olarak birçok gencin önümüzdeki yıllarda maaşlarında bir “yara izi” kalması riskiyle karşı karşıya olduğu konusunda uyarıda bulundu.

Geleneksel olarak insanlar kariyerlerinin başlarında daha sık iş değiştirme eğiliminde olur ve bunun sonucunda da maaşları artar. Ancak araştırmacılar, 18-24 yaş grubundakilerin yıllık ücret artışının 2019’da yüzde 12’den 2020’de yüzde 6’ya düştüğünü buldu. 25-34 yaş grubunda ise bu oran yüzde 5’ten yüzde l’e düştü. Rapor, ücretlerdeki bu kötüleşmenin, genç işçilerin zorunlu ücretsiz izinlerden ve iş kayıplarından etkilenme olasılığının daha yüksek olduğu gerçeğinin de üstüne geldiği uyarısında bulundu.

Daha düşük emekli maaşlarının, varlık fiyatlarındaki şişmenin ve durgun ücret artışının birleşik etkisi çok büyük bir etki yarattı. Sonuç olarak, gençlerin mali açıdan bağımsız olabilmeleri için muhtemelen önceki nesillere göre daha büyük fedakârlıklar yapması gerekecektir.

Ama bu kadar kötü haber yeter. Neşeli olmak için hâlâ pek çok neden var.

GÜZEL HABERLER

Miras alınan zenginlik

Bu kesinlikle herkes için geçerli olmayacak ancak birçok Y kuşağı için tasarruf, bir lütuf niteliğinde miras olarak gelecek. Hargreaves Lansdown’un Mayıs 2020’de yaptığı bir ankete göre, genç ve orta yaşlı insanların cömert bir miras bekleme olasılığı, 55 yaş üstü kişilere göre daha yüksek. 18-34 yaş grubundakilerin yaklaşık yüzde 22’si, 35-54 yaş grubundakilerin ise yüzde 23’ü “büyük” bir miras beklediklerini söyledi.

Mali Araştırmalar Enstitüsü’nün Temmuz 2020’de hazırladığı bir rapor, 1980’lerde doğan insanların dörtte birinin 300.000 £ veya daha fazla mirasa sahip olacağını, on kişiden birinin ise en az 530.000 £ alacağını iddia etti.

Ancak hayatta hiçbir şeyin çantada keklik olmadığını unutmayın. Geleceğin ne getireceğini kimse bilemez ve mirasınızın büyük bir kısmı ebeveynlerinizden birinin veya her ikisinin tıbbi masraflarına veya bakımlarına harcanabilir. Çok uzun süre yaşayabileceklerini, dolayısıyla siz emekli olana kadar mirasınızı alamayabileceğinizi de unutmayın.

Daha fazla tasarruf edip, daha az harcamak

Mirastaki bu artışın yanı sıra bir başka umut ışığı da gerçeğin, gençlerin çoğunun pervasız müsrifler olduğu yönündeki basmakalıp görüşten çok farklı olmasıdır. Yabancı ve Koloni Yatırım Vakfı (Foreign & Colonial Investment Trust) tarafından yapılan bir anket, 18-35 yaş arası kişilerin %68′inin 2021’de, yemek ve kahve için dışarı daha az çıkmak gibi, gereksiz harcamaları kesmeyi içeren stratejilerle 2020′ye kıyasla daha fazla tasarruf yapmayı planladığını ortaya çıkardı. Y kuşağındaki on kişiden altısı, borç para almaktansa sosyal etkinlikleri kaçırmayı tercih ettiklerini söyledi.

Yatırım yapmak için iyi bir zaman

Ancak pek çok kişinin bu yüzyılın ortasında patlayacağını tahmin ettiği emeklilik saatli bombasının, korkulduğu kadar şiddetli olmayabileceğinin üçüncü ve son bir nedeni daha var. Özetle, yatırımcı olmak için daha iyi bir zaman olamayacağı muhtemelen söylenebilir.

Burada piyasa zamanlamasından bahsetmiyoruz. Borsaların yükselip düşmeyeceğini bilmiyoruz. Piyasa getirilerinin önümüzdeki birkaç on yılda geçmişte olduğundan daha yüksek olacağını da söylemiyoruz; aslında daha da düşük olabileceklerini gösteren kanıtlar var.

Hayır, demek istediğimiz şu ki, yeni teknoloji sayesinde kişisel mali durumunuzu kontrol altında tutmak hiç bu kadar kolay olmamıştı. Dakikalar içinde küresel olarak çeşitlendirilmiş bir yatırım portföyü oluşturmanıza olanak tanıyan çok çeşitli çevrimiçi hizmetler bulunmaktadır. Ayrıca tasarruflarınızı ve yatırımlarınızı otomatikleştirerek paranın sizin düşünmenize bile gerek kalmadan hesabınızdan çıkmasını sağlayabilirsiniz.

Daha da önemlisi, yatırım maliyeti hiç bu kadar düşük olmamıştı. Sektör, son yıllarda harç ve ücretlerin düşürülmesi yönünde büyük bir baskı altına girdi ve bu baskı giderek artıyor. Çoğu yatırımcı hâlâ çok fazla para ödüyor, ancak eğer bu konuda akıllı olursanız süregelen toplam maliyetlerinizi yüzde birin yarısından daha azına düşürebilirsiniz. Onlarca yıllık yatırım boyunca bu, size bir servet kazandırır.

Kısacası önceki nesiller, Y kuşağının sahip olmadığı önemli mali avantajlara sahipti. Ancak diğer taraftan, gençler artık ebeveynlerinin veya büyükanne ve büyükbabalarının kendi yaşlarında yapabileceklerinden çok daha kolay, ucuz ve verimli yatırımlar yapabiliyor. Bu kitap, size, bunu nasıl yapacağınızı gösterecek.

ASLA YETERİNCE ŞÜPHECİ OLAMAZSINIZ

Başlamadan önce son bir nokta: lütfen bu kitabı yeni başlayan birinin zihniyle okuyun. Para ve yatırım konusunda sahip olabileceğiniz önyargılı fikirleri bir kenara bırakmaya çalışın, bazı görüş ve düşüncelerinizin yanlış olabileceği ve değiştirilmesi gerekebileceği ihtimaline açık olun.

İnsanlar çok sosyal hayvanlardır. Başkalarının ne yaptığına çok dikkat ederiz. Tanıdığımız biri bir emlak alışverişi ya da Bitcoin üzerinden bir vurgun yapmış gibi göründüğünde, onun başarısını tekrarlamaya çalışmak cazip gelir. Ancak arkadaşınızın veya meslektaşınızın bir yatırım dehası olmaması muhtemel olup sadece şansı yaver gitmiş ve doğru zamanda alım yapmıştır. Bunları kopyalamaya ve kendi paranızla yanlış zamanda yatırım yapmaya karar verebilirsiniz.

Nereye bakarsanız bakın (gazeteler, yatırım dergileri, finans web siteleri veya sosyal medya), nasıl yatırım yapılacağına dair pek çok uzman görüşü varmış gibi görünüyor. Argümanlar çoğunlukla tamamen akla yatkındır. Ancak birileri cevapları biliyor gibi göründüğünde her zaman dikkatli olun. Kendinize şunu sorun:

Bu “uzmanlar” neden bunları söylüyor?

Gerçekten göründükleri kadar akıllılar mı?

Bana dürüst olarak yardım etmeye mi çalışıyorlar, yoksa ticari bir amaçları mı var?

Verdikleri tavsiyeler gerçekten iyi tavsiyeler mi? Söyledikleri veri ve kanıtlarla destekleniyor mu?

EN İYİLERDEN ÖĞRENİN

O halde gurulardan kaçınmak en iyisidir. Ancak dikkat etmenizi önerdiğimiz bir yatırım uzmanı var.

Warren Buffett, dünyanın en başarılı ve en saygın yatırımcısı olarak tanınmaktadır. Buffett yıllar boyunca hem röportajlarda hem de özellikle şirketi Berkshire Hathaway’in hissedarlarına yazdığı yıllık mektuplarda yatırımcılara zengin bilgi ve içgörü aktarmıştır.

Bu kitap, büyük ölçüde Buffett’ın yatırımcıları (özellikle genç yatırımcılar) yapmalarına teşvik ettiği şeylere dayanıyor. Kitap ilerledikçe size pek çok pratik ayrıntı vereceğiz, ancak bölümleri okurken şu altı temel prensibi aklınızda tutmaya çalışın:

1.İyi alışkanlıklar geliştirin

Diyet yapmada doğru olan şey, yatırım yapmak için de geçerlidir: İşe başlarken nihai hedefe odaklanmaktan ziyade iyi alışkanlıklar geliştirmeye odaklanmak en iyisidir. Buffett, “En büyük hata,” der, “tasarruf etme alışkanlığını doğru şekilde öğrenmemektir.” Özellikle “harcadıktan sonra kalanı biriktirmeyin, bunun yerine tasarruftan sonra kalan parayı harcayın.”

2.Uzun vadeli düşünün

Çabuk zengin olmayı boş verin, yavaş yavaş zengin olmaya çalışın ki bu çok daha gerçekçidir. Buffett’ın bir zamanlar renkli bir şekilde açıkladığı gibi: “Yetenek veya çaba ne kadar büyük olursa olsun, bazı şeyler zaman alır. Dokuz kadını hamile bırakarak bir ayda çocuk sahibi olamazsınız.”

3.Piyasa tahminlerini göz ardı edin

Buffett’in borsa tahminlerini küçümsemesi, uzun vadeli bakış açısıyla ayrılmaz ikilidir. Kısa vadede piyasaların nereye gideceğini kimse bilemez. Bir keresinde, “Hisse senedi tahmincilerinin tek değeri, falcıların iyi görünmesini sağlamaktır,” demişti.

4.Alçakgönüllü olun

Yatırımcıların Warren Buffett’tan öğrenebilecekleri bir diğer önemli ders de muhtemelen sizin tahmin ettiğinizden daha az şey bildikleridir. “Yatırım yaparken çoğu insan için önemli olan ne kadar bildikleri değil, bilmediklerini ne kadar gerçekçi tanimladıklarıdır,” der.

5.Basit tutun

Buffett, “Kolay şeyleri zorlaştırmaktan hoşlanan bir tür sapkın insan özelliği var gibi görünüyor,” der. Başarılı yatırım, birçok yatırım uzmanının göründüğünden çok daha basittir. Buffett’ın bir zamanlar belirttiği gibi, “Çok fazla şeyi yanlış yapmadığınız sürece, yalnızca çok az şeyi doğru yapmanız yeterlidir.”

6.Sakin olun

Warren Buffett’ın yatırımcılara öğrettiği son ve belki de en önemli ders, etrafınızdakiler aşırı endişeli veya heyecanlıyken sakin kalmanız gerektiğidir. Kendinizin en büyük düşmanı olmayın. Buffett’ın kendi sözlerini kullanırsak, “Bir yatırımcı için en önemli nitelik, zekâ değil mizaçtır.”

….