Birazoku

Tanınmış arkeolog ve kuşkucu Kenneth Feder, çoksatanlar arasına giren bu kitabında okuru en kötü şöhretli arkeolojik sahtekârlıklardan, sözdebilimsel teorilerden ve öteden beri anlatılan beylik mitlerden geçmişin gerçek bilimsel gizemlerine kadar uzanan heyecan verici, eğlenceli ve eğitici bir yolculuğa çıkarıyor. Kayıp kıta Atlantis’in akıbetinden antik uzaylı astronotlar hipotezine; Amerika’yı ilk kimin keşfettiğinden Mısır piramitlerini kimin yaptığına; Cardiff Devi’nden Piltdown Adamı’na; Torino Kefeni’nin gerçek olup olmadığından psişik arkeolojiye ve Stonehenge’in amacına kadar uzanan birçok çarpıcı örnek üzerinden insanların hayalgücünü yıllardır tutsak alan, komplo teorilerine ilham veren ve milyonlarca insanın inandığı arkeolojik iddiaları tek tek ele alıyor. Ama bu iddiaları çürütmekle kalmayıp geçmişe arkeolojik, antropolojik, eleştirel ve bilimsel bir gözle nasıl bakılması gerektiğine ilişkin bir ders de veriyor.

İster arkeoloji öğrencisi, ister tarih meraklısı olun veya sadece geçmişin gizemlerine ve çılgınca iddialara ilgi duyuyor olun, Kenneth Feder sizi geçmişe ilişkin bildiğinizi sandığınız şeyleri sorgulamaya ve mitlerin ardındaki gerçek hikâyelere daha derinlemesine nüfuz etmeye teşvik edecek ve size, geçmişe ve geçmişin kalıntılarına bakarken gerçekleri kurgulardan ayırmanıza izin verecek bilimsel bir bakış ve kavramsal araçlar kazandıracak.

İçindekiler
Teşekkür 11
Önsöz 16
1
Bilim ve Sözdebilim 21
2
Epistemoloji: Bildiklerinizi Nasıl Biliyorsunuz? 43
3
Arkeolojik bir Düzenbazlığın Anatomisi 84
4
Dawson’ın Şafak Adamı: Pıltdown’daki Düzenbazlık 114
5
Amerika’yı Kim Keşfetti? 154
6
Kızılderililerden Sonra, Kolomb’dan Önce Kim
Geldi?
186
7
Höyük Yapıcılar Miti 237
8
Kayıp Bir Kıta 280
9
Tarihöncesi E.T.: Antik Astronotlar Fantezisi 324
10
Gizemli Mısır 362
11
Titreşimler: Medyumluk ve Arkeoloji 404
12
Eski Zaman Dini, New Age Vizyonları ve
Paranormal Öngörüler
426
13
Sahici bir Geçmişin Gerçek Gizemleri 469
Kaynakça 513
Dizin 544

Önsöz

1986 yılında bu kitabın taslağını ilk kez dolaşıma sokmaya başladığımda, 2013’te sekizinci baskısı üzerinde çalışacağımı, kitabın ABD ve Kanada’nın dört bir yanında üniversite derslerinde kullanılacağını ve televizyon belgeselcilerinin beni düzenli olarak kitapta ele alınan konularla ilgili konuşmacı olmaya davet edeceklerini öngörmüş birileri olsaydı, onların çılgın olduklarını düşünürdüm. İlk etapta gönderdiğim taslağın kabul edilmediğini belirten ret mektuplarının kesin sayısını artık hatırlamıyorum bile; 16. mektuptan sonra saymayı bıraktım. Bu mektuplar, içerik olarak birbirine benzer şekilde kasvetliydi; “alışılmadık bir taslak” ürettiğim için mecazen başımı okşuyorlardı ama çok ilginç görünse de arkeologların derslerinde kullanmaya istekli olabilecekleri bir kitaba dönüşecek bir taslak değildi. Sonuçta, ret mektupları şunu vurguluyordu: Bir sömestr, arkeolojiye giriş dersinde ele alınması gereken tüm metodolojiyi kapsamak için zaten çok kısa bir süredir. Yani bana deniyordu ki aynı sömestr çerçevesinde, sahtekârlık ve mitlerin çıkmazları bir yana, insanın gerçek eski çağlarının genişliğini kapsayan bir dünya tarihöncesi araştırma dersinde bile yeterli zaman sağlanamayacaktı. Yani standart arkeoloji ve tarihöncesi derslerinde, ret mektuplarında ileri sürüdüğü üzere, öğrencilerin arkeolojik kayıtlar ve bunların incelenmesi hakkında önceden var olan yanlış anlamaların yapısökümünü içerecek kadar zamanı olmayacaktı. Kitap, antik dönemle ilgili yaygın yanlış kanıların tartışılmasına –aslında insanlığın geçmişiyle ilgili “sahtekârlıkların, mitlerin ve gizemlerin” tartışılmasına– adanmış bir ders için çok uygun görünse de ret mektubunu yazanlar ilk etapta bu tür derslerin çok fazla olamayacağı yönünde ortak bir fikre sahiplerdi.

Ama o sıralar Mayfield Publishing’de editör olan Jan Beatty’ye başvurduğumda her şey değişti. Jan’ı başka bir kitabımdan tanıyordum ve Mayfield’ın ilgileneceğini hiç düşünmediğim hâlde, Sahtekârlıklar kitabıma şans vermek isteyebilecek küçük bir yayıncının adını önerebileceğini umarak taslağını ona ilettim; aslında Mayfield’ın taslakla ilgileneceği hiç aklıma gelmemişti. Jan taslağı baştan sona okudu, beni aradı ve şaşırtıcı bir şekilde, başkalarına göndermeden önce Mayfield’ın değerlendirmesi için incelemeye göndermeyi teklif etti. O zamanlar onun ve Mayfield ekibinin bunu sadece bana iyilik olsun diye yaptığını sanmıştım. Yanılmışım. Jan, başarılı antropoloji metinlerine imza atmada harika bir geçmişi olan müthiş bir editördü ve Sahtekârlıklar kitabında diğerlerinin görmediği potansiyeli görmüştü. Mayfield yayınevi kitabı yayımladı ve McGraw-Hill de Mayfield’ı satın aldığında kitabı yayımlamaya devam etti. Bu kitabın 20 yıldan fazla bir süredir basılıyor olması ve sekizinci baskısına girecek olması, başarısının doğrudan bir yansımasıdır; ve bu da Jan’ın vizyonunun mümkün kıldığı bir başarıdır. Jan medyum falan olmalı. Şaka yapıyorum. Desteği için ona sonsuza kadar minnettarım.

Sekizinci Basımda Neler Var?

Sanırım insanlığın geçmişi hakkında sürekli meşgul olan saçmalık satıcılarına da handiyse müteşekkir olmalıyım. Yani hemen hemen. İnsanların eski çağları hakkında arkeolojik verilerle hiçbir şekilde desteklenmeyen yeni senaryolar uydurmaya yönelik özenli çabaları olmasaydı Sahtekârlıklar kitabımı sürekli güncellemem gerekmezdi; öğrenciler kitabın eski, kullanılmış baskılarına güvenebileceklerdi; telif haklarım da “puf” diye öyle kalacaktı. İşte kayıp kıtalar, eski astronotlar, seyyah Keltler, felaket tellalı Mayalar ve diğer  her şey hakkında genellikle insanüstü ögeleri içeren abartılı hikâyeler anlatanlara büyük bir teşekkürle haykırıyorum: Sizler olmasaydınız bunu yapamazdım! Ya da en azından buna ihtiyacım olmayacaktı.

Sahtekârlıklar kitabımın bu sekizinci baskısında pek çok yeni malzeme var ve artık güncel olmayan bazı şeyleri de kitaptan çıkardım. Kitabın tüm bölümler güncellendi. En önemli somut eklemelerden bazıları ise şunlar:

● Birinci Bölüm: Öğrencilerime iddia edilen 2012 Maya kıyametiyle ilgili yönelttiğim yeni bir anket sorusunun cevaplarını dâhil ediyorum. Ayrıca Nazilerin arkeolojiyi kötüye kullanması hakkında daha fazla ayrıntı ekledim.

● İkinci Bölüm: Occam’ın Usturası’na dair tartışmamda bunu ilkeyi Avrupa’daki derinlere gömülmüş taş aletler hakkında 17. yüzyılda yapılmış açıklamaya da uyguluyorum.

● Dördüncü Bölüm: Her baskıda yapmam gerektiği gibi, insanın evriminin kanıtlarına ilişkin tartışmamı yine güncelledim.

● Beşinci Bölüm: Yeni Dünya’nın ilk yerleşimcilerinin arkeolojisine ağırlık veren bölümlerde kapsamlı ve önemli değişiklikler yaptım. Bu bölümde ilk Amerikalıların moleküler arkeolojisi hakkında yeni şeyler var ve Manis ile Debra L. Friedkin arkeolojik bölgelerine odaklanan, Clovis öncesine ilişkin büyük ölçüde genişletilmiş ve gözden geçirilmiş edilmiş bir altbölüm yer alıyor.

● Altıncı Bölüm: Tarihsel bilimlerin hipotezleri bir “kanıtların yakınsaması” yoluyla nasıl sınanabileceğine dair genel bir bağlam içerisinde, Kolomb öncesi insanların Yeni Dünya’ya yaptıkları ziyarete dair kanıtları sunuşumu sınırlamak ve daha kısa ve öz hâle getirmek için çaba gösterdim. (Sherman ve Grobman 2000). Ağırlık noktam, belirli iddiaların son derece ayrıntılı bir şekilde çürütülmesi yerine, tarihçilerin ve arkeologların bunları nasıl değerlendirebileceğine daha sıkı bir şekilde odaklanmaya doğru kaydı.

● Sekizinci Bölüm: Platon’un Atlantis tasviri ile Minos Giriti’nin gerçek arkeolojik kayıtları arasında istatistiksel bir karşılaştırma ekledim. İkisinin tamamen birbirine benzemediği ortaya çıktı. Peki, doğrusunu kim biliyordu?

● Dokuzuncu Bölüm: Antik uzaylılar konusunda araştırmacılar Cartman, Marsh, McCormick ve Broflovski’nin bilgilendirici bakış açılarına yer verdim.

● Onuncu Bölüm: Mısır piramitlerinin yapımı hakkındaki tartışmamı genişlettim ve Mısır mezar lanetleri hakkında Sık Sorulan Sorular kısmı ekledim; lanet vardı ama Tut’un mezarında yoktu.

● On Birinci Bölüm: Connecticut’taki eski bir sabuntaşı taşocağında 2011’de yaptığım saha okuluma odaklanarak, arkeologların siteleri gerçekte nasıl bulup kazdıklarıyla ilgili bölümü güncelledim. Bunu yaparken gerçek uzaktan algılama teknolojisinin psişik arkeolojiden ne kadar daha havalı olduğunu tartıştım. Bu teknolojinin psişik güce göre de belirgin bir avantajı vardır: Gerçekten işe yaramaktadır.

● On İkinci Bölüm: Bu bakış açılarının destekçileri her zaman işbaşında olduğu için Sahtekârlıklar kitabımın her baskısında yaptığım gibi, bilimsel yaratılışçılık ve akıllı tasarım ve bunların ABD’de fen eğitimi üzerindeki etkileri hakkındaki tartışmamı önemli ölçüde güncellemek zorunda kaldım.

● On Üçüncü Bölüm: Maya Uygarlığı ve özellikle Maya kıyametiyle ilgili bölümü yeniden düzenledim ve yeniledim. Eğer bu olay hakikaten 21 Aralık 2012’de gerçekleşmiş olsaydı, zaten bunu okumuyor olurdunuz, dolayısıyla tüm bu yeni şeylerin eklenmesi anlamsız olurdu.

Sahtekârlıklar Kitabının Özel Yönleri

● Bu Önsözün ardından Hızlı Başlangıç Kılavuzu yer alıyor. Bazen yeni yazılımlarla birlikte alabileceğiniz hızlı başlangıç kılavuzları gibi Sahtekârlıklar kitabı için Hızlı Başlangıç Kılavuzu da bu durumda genel olarak bilim adına ileri sürülen iddiaların nasıl değerlendirileceğine ve özel olarak insanlığın geçmişine ilişkin çalışmalara ilişkin kısa bir özet sunuyor.

●Her bölümün sonunda bir Sıkça Sorulan Sorular bölümü bulunuyor. Bu sorular, özellikle o bölümde ele alınan konular ve tartışmalarla ilgili olarak öğrencilerimin yıllar içinde bana yönelttiği soruların bir örneğini temsil etmektedir.

● Her bölümde Eleştirel Düşünme Alıştırmaları da sunulmaktadır. Bunlarda okuyucuyu, her bölümün merkezinde yer alan somut arkeolojik örneklerde ortaya çıkan genel konulara bilimsel yöntemi ve bilimsel akıl yürütmeyi uygulamaya davet etmeye çalışıyorum. Sorulan soruları cevaplarken veya belirli bir alıştırmayı gerçekleştirirken, okuyucu, bölümün en önemli mesajlarını sentezleyebilmeli ve uygulayabilmelidir.

● Video Yardımcı Kılavuzu Sahtekârlıklar web sitesinde bulunabilir.

Bu kılavuzun iki amacı var:  (1) okurları bu kitabın her bölümünde ele alınan konulara dair faydalı video belgesellerine yönlendirmek ve (2) üniversite derslerinde bu kitaba eşlik edecek görsel-işitsel malzemeler arayan hocalara yardımcı olmak.

….