Birazoku

Ebeveyn ve çocuk iletişimi alanında yazılmış en iyi eser Anne Baba ve Çocuk Arasında, dünyanın her yanından milyonlarca ebeveynin çocuklarıyla iletişimini güçlendirmesini sağladı. Dünyaca ünlü psikolog Dr. Haim G. Ginott’ın yazdığı bu kitap, bebeklikten ergenliğe kadarki dönemde, çocuk eğitiminin yenilikçi yöntemlerini örneklerle ve yalın bir dille anlatıyor.

Anne Baba ve Çocuk Arasında, tüm ebeveynlerin tekrar ve tekrar okuması gereken, değerini hiçbir zaman yitirmeyecek, vazgeçilmez bir başucu kitabı.

*

Tehditlere, rüşvetlere, alaylara ve cezalandırmalara başvurmadan çocuklarımızı nasıl eğiteceğimizi,
Küçük düşürmeden eleştirmeyi, yargılamadan övgüde bulunmayı ve incitmeden öfkemizi ifade etmeyi,
Çocukların duygularını, algılarını ve fikirlerini tartışmadan anlamayı öğretiyor.

Aralarında İngiltere, Kanada, İspanya, Almanya, Japonya, Avusturya ve Fransa’nın da bulunduğu birçok ülkede yayınlanan ve şimdiye kadar 30 dile çevrilen bu kitap, tüm dünyada 5 milyondan fazla satıldı.

“Umarım; bu kitap, bugünün anne babalarının istekli elleriyle buluşur. Dr. Ginott’ın kitabı bana, pek az kişinin farkında olduğu bir şeyi, nasıl etkili bir anne baba olacağımızı kesin bir şekilde öğretti.”

—Janet Brody, New York Times

“Bu kitap, kuvvetle tavsiye ettiğim, duygusal bakımdan zeki anne baba olmaya öncülük eden bir rehberdir.”

—Daniel Goleman, çok satan Duygusal Zeka‘nın yazarı

“Anne baba olma ve çocukların duygusal dünyası üzerine şimdiye kadar yazılmış en önemli kitap. Her ebeveynin okuması gerekir. Siz ve çocuklarınızın sonsuza kadar minettar kalacaksınız.”

—Dr. John M. Gottman, Duygusal Bakımdan Zeki bir Çocuk Yetiştirmek adlı kitabın yazarı

*

Önsöz

Günümüzde çocuk yetiştirmek zor bir uğraş. Anne ve babalar işten omuzları çökmüş olarak dönüyor ve çocuklarıyla pek az konuşabiliyor. Araştırmalar geçen yıllarla anne, baba ve çocuk arasında anlamlı konuşma oranının azaldığını gösteriyor. Bu durumda çocuklar onlarla en çok konuşan kişiden, televizyon ve bilgisayardan hayatla ilgili malumatı derleyip toparlıyor. Bu da elbette başka sorunlar getiriyor beraberinde: Anne ve babadan uzaklaşan çocuk ahlaki bir kılavuzluktan da nasiplenemiyor. Pop kültürün gel geç doğruları çocuk ve gençlerde bir süre sonra bir köksüzlük hissine dönüşüyor. Ait olmak ve tutunmak konusunda zorluk çeken çocuklar, genç yaşlarına değdiklerinde, kendilerini nihilizmin zindanına hapsediyor. “Okusak ne olacak? Çalışsak ne olacak?” tarzı yok sayıcı tutumlar, şiddetin kolaylıkla bir dil haline gelmesi, uyuşturucu ve intihar salgını gibi belirtilerle kendisini ifade eden nihilizm, ülkemizin genç kuşaklarını tehdit ediyor. Anne baba, çocuk karşısında güçsüzleşiyor. Sınır koyamayan ebeveynler sonunda çocuk diktatörlüğünde teslim bayrağını çekiyor. Astığı astık, kestiği kestik çocuk ve genç, değer ve norm tanımaksızın büyüyor.

Hayır, felaket tellalı değilim ama pek çok aile çocuklarıyla iyi ve nitelikli bir iletişim kuramadığı için onları bir uçurumun kenarına bırakıyor. O çocuk ve gençlerden pek çoğunu dinlemiş bir ruh hekimi olarak yazıyorum bu satırları ve iyi anne babalığın koruyucu değerini hatırlatmak istiyorum. Sinir bilimlerindeki en heyecan verici gelişmelerden birisi, yaşantıların biyolojiyi değiştirebildiğinin gösterilmesi. Anne ve baba, çocuğun sinyallerine cevap verdiklerinde pek çok önemli biyolojik sürece de katılmış olurlar. Ona cevap vermekle, onunla ilişki kurmak ve oyun oynamakla, anne ve baba çocuklarının sinir sisteminin, aşırı stres yaşamayacak şekilde olgunlaşmasını sağlar. Böylece beynin ön bölgesinde prefrontal korteks adlı bölge eksiksiz gelişir ve çocuk onun ileriki hayatında sosyal olarak davranmasına yardımcı olarak şekilde bilgiyi zihninde tutmayı, duygular üzerine düşünmeyi, dürtüleri sınırlamayı öğrenir.

Erken yaşantılar beynin biyokimyasını değiştirebilir. Bebek ağladığında hemen yanında beliren bir anne ile önce çayını kahvesini bitirdikten sonra onun yanına giden anne veya bebeğinden olumlu olarak söz eden anne ile ondan bir “baş ağrısı” diye yakınan anne, çocuklarının gelişimine çok farklı etki eder. Orada olmayan, ihmalkâr, saldırgan anne ve babaların çocuklarının duygusal gelişimlerinde bir tutukluk olabileceğini biliyoruz. Evet, bu çocuklar normal bir biçimde gelişebilir ve zekâ bakımından da üstün yetenekler gösterebilirler ama duygusal açıdan kötürüm kalırlar.

Anne ve babanın bebeklerle kurduğu iletişim yeni sinir hücrelerinin, yeni sinir yollarının, yeni budaklanmaların oluşmasını sağlar. Yineleyici yaşantılarla öğrenme olur. Bebek, ilişki kurdukça yakın ilişkilerinde diğer insanlardan ne beklemesi gerektiğini öğrenir. İnsanlar duygu ve ihtiyaçlarına cevap veriyor mu yoksa anları saklaması mı daha doğru olur?

Bana duygularımı düzenlemek konusunda yardım mı edecekler yoksa beni hayal kırıklığına mı uğratacaklar? İnsan olarak temel psikolojik örgütlenmemiz, hayatın ilk ay ve yıllarındaki yaygın deneyimlerle şekillenir.

Modern hayat bize ilişkinin değil işin bir öncelik olduğunu telkin ediyor. Oysa çocukların anne babalarıyla çok yakın ilişkiye ihtiyaçları var. Başkalarının duygularını fark edip ona cevap verebilmek zaman ister. Duygulara yer ve imkân verecek bir zihinsel uzaya gereksinimi vardır. İlişkilere öncelik tanıyan bir arzuya ihtiyaç duyar. Bu da hedef yönelimli toplum için bir meydan okumadır. Bu toplum bize, “duygulara dikkat kesilip de yavaşlama, aman hız kesme, hedefleri erteleme” diyor.

Hayatlarımız giderek daha rekabetçi esaslara göre tanzim ediliyor, insanlara rehberlik edecek değerler belirsizleşiyor ve giderek bir şüphe ve maddecilik çağında yaşar hale geliyoruz. Giderek daha fazla anne, çocuklarını anaokuluna veriyor veya bakıcıların yardımıyla büyütüyor. Anne ve babaların çok uzaklarda ve hep meşgul olduğu evlerin yalnız çocukları, duygularını yerli yerince düzenlemeyi öğrenemeden büyüyor. Bu yüzden gönümüzde gençler arasında depresyon, antisosyal edimler, intihar davranışı ve madde kullanımının yaygınlaştığını görüyoruz. Erken dönemlerinde anlamlı bir bağlanma ilişkisi geliştirememiş kişiler, başka insanlarla özdeşim kuramıyor. Bu kişiler başka insanların gerçek duyguları olabileceğini fark edemiyor ve bazen ölçüsüz saldırganlık gösterebiliyorlar.

İyi anne ve babalar çocuklarını dinler, onlara dikkat eder, onların davranışlarını biçimlendirir. Bedensel, duygusal veya zihinsel temas yoluyla çocuklarında iyi duyguların oluşmasını sağlar. Bir dokunuş, bir gülümseyiş, duygu ve düşüncüleri kelimelere dökme tarzı çocuğun iç dünyasında yankılanır.

Antidepresana harcanan para dünyada her yıl milyarlarca dolar tutuyor. Oysa sorunu kaynağında çözmek mümkün. Her bebeğe ihtiyaç duyduğu ilgi ve dikkati vererek pek çok ruhsal sorunu önlenebilir.

Haim Ginnott’un Arzu Tüfekçi’nin pırıl pırıl Türkçesi ile dilimize kazandırılan bu kitabı, anne ve babalara çocuklarıyla nasıl iletişim kurmaları gerektiğini anlatıyor. Her anne baba için bir başucu kitabı olması gereken bu eser ABD’de uzun yıllardır en çok satan kitaplar arasında yer alıyor. Dilimize kazandırılması, çocuk ve ebeveynleri arasındaki iletişim sağlığı alanına büyük bir katkıda bulunuyor. Bu kitaptan öğreneceğimiz çok şey var. Bu kitabı çocuksu bir neşe ile dilimize kazandıran çevirmen ve yayınevine teşekkür borçluyuz. Bu kitapla birlikte ülkemizde anne ve babaların “çocuğumuza nasıl davranacağımızı bilemedik” tarzı yakınmaları da böylece geçerliliğini yitiriyor. Okumayı da bilmiyor değildiniz ya, sevgili anne babalar!

Doç. Dr. Kemal Sayar

…