Birazoku

Rönesans’a kadar etkin olan mimarlık kavramı, tanrısal bir geometriyle aritmetiğin eseridir.
Kozmosu kurduğuna inanılan formların ve sayıların türevidir. Ve bu formlar ve sayılar âlemi, mitlerle, sembollerle, şifrelerle ifade edilir. Hermetiktir, enigmatiktir, büyüseldir, şiirseldir, semaidir, gizemlidir… Mimarlık bu âlemde yaratılır ve anlamdırılır. Ve işte o ilahi âlemde mimarlığın gizemi mimarlığın aklıdır.

İçindekiler

Mimarlığın Aklı
Mimarlığın Aritmetiği: Sayılar7 Müzik: Semavi, İlahi Oranlar 13
Mimarlığın Geometrisi: Formlar15
Çember/küre16
Üçgen23
Antropomorfik Matematik28
Kutsal Bir Metin Olarak Mimarlık
31 Rönesans’ın Mimarlık İncelemeleri
31
Kozmolojik Geometrinin ve
Hayalperest Mimarlığın Sonu36
Notlar
38
Fotoğraflar 40

Mimarlığın Aklı 

Rönesans’a kadar etkin olan mimarlık kavramı, tanrısal bir geometriyle aritmetiğin eseridir. Kozmosu kurduğuna inanılan formların ve sayıların türevidir. Ve bu formlar ve sayılar âlemi, mitlerle, sembollerle, şifrelerle ifade edilir. Hermetiktir, enigmatiktir, büyüseldir, şiirseldir, semaidir, gizemlidir… Mimarlık bu âlemde yaratılır ve anlamdırılır. Ve işte o ilahi âlemde mimarlığın gizemi mimarlığın aklıdır. Mimarlığın Aritmetiği:

Sayılar Her şeyden önce Bir vardır; Tanrı’dan bile önce… “Her şeyin kökü olan Tanrı, mutlak ‘bir’liktir.”1 Omnio ab uno: Bütün yaşam Bir’den türer. Bütün sayılar da Bir’den türer; gökyüzünü, evreni, kozmosu da sayılar yaratır. Pythagorasçılara göre sayılar varlığın özüdür. Kozmos aritmetikle eşbiçimlidir; evrendeki her şey sayılarla ölçülebilir.3 20. yüzyılın önde gelen mimarı Le Corbusier de, “evrenin sayılardan yapıldığını” söyler.

Mimarın aklının göstergeleri: en tepede tetractys ve evren, dünya, lir, piramit, pergel, simya…
Pythagoras’ın tetractys’inin geometrisi: çember, üçgen ve kare birliği. D. Stolcius von Stolcenberg,
Viridarium chymicum, Frankfurt, 1624.

Pythagoras’a göre Bir’den cinsel ikiliği belirleyen İki’ye, oradan mekânın boyutlarını tanımlayan Üç’e, oradan da, toprak, ateş, su ve havadan oluşan Dört temel elemente ulaşılır. Bu sayıların toplamı On’dur: 1+2+3+4=10. Ve On demek, bütün yaradılış demektir. Pythagoras bu olaya tetractys diyor: “Bir’den Dört’e ilerleyerek On’a ulaşılıyor; her şeyin anası olan On’a. Yani çokluk gene “bir”lik oluyor:

10=1. Platon’a göre tetractys aynı zamanda kozmik ruhun imgesidir.5 Yeryüzündeki ve gökyüzündeki her şeyi tanımlayan işaretlerden oluşan sayıların sembolizmiyle ilgili, aritmetiğiyle ilgili, inanılmaz derecede zengin bir edebiyat birikmiştir. Varoluş yüzyıllarca bu edebiyat sayesinde okunup anlamdırılmıştır. Bu edebiyat konusundaki çağdaş kaynaklardan önemli bir tanesi, İslam kültürü âlimlerinden Annemarie Schimmel’in 1991’de yayınlanan Sayıların Gizemi kitabıdır. Sayıların Gizemi sayısal işaretlerin semiyolojisi gibidir.

Örneğin İki, karşıtlığı oluşturur, Üç ise yeniden “bir”liğe döner: Lao-tzu’ya göre, evrenin ilkesi Tao “birliği oluşturur; birlik ikiliği, ikilik üçlüğü ve üçlük her şeyi oluşturur”.6 İyi/doğru/güzel, katı/sıvı/gaz, sabah/öğlen/akşam, geçmiş/şimdi/gelecek, gökyüzü/hava/yer… hepsi üçlükten peyda olur. Dokuz sayısıyla ilgili mitolojiler de Çin’den Meksika’ya birçok kültürde gayet yaygın ve etkilidir çünkü dokuz, üçle üçün çarpımından oluşur. Evreni oluşturan dokuz göksel kürenin sayısıdır.

…