Birazoku

Tecrübeli, yetenekli bir teknoloji yazarından blok zinciri teknolojisi ve bu teknolojinin dünyayı nasıl değiştireceğine dair rahat okunan bir rehber kitap

Blok zinciri nedir? Teknoloji uzmanlarından iş dünyası patronlarına ve filantroplara kadar herkes bunun, en az İnternet’in keşfinde olduğu kadar toplumu dönüştürecek bir teknoloji olduğuna inanıyor. Peki, blok zincirinin “Gelecekteki Her Şey” diye anılmasının sebebi ne olabilir?

Son zamanların en önemli yeniliği hakkında ustaca yazılmış, kolay okunan giriş niteliğindeki bu eserde Stephen P. Williams, kafalardaki bütün soruları cevaplıyor. Bitcoin gibi kripto paraların bu yeni teknolojinin devrim yaratan çok sayıdaki uygulamasından sadece bir tanesi olduğunu dile getiriyor.

Teknolojiye aşina olmayan okuyucular için karmaşık kavramları; sindirilebilir anekdotlar, net tanımlar ve benzetmelerle açıklıyor. “Dijital kayıt defteri” denilen bu sistemin neden hack’lenemediğini ve değiştirilemediğini; “dağıtılmış olma niteliği” sebebiyle hâkimiyet ve gücü; banka, hükûmet ve şirketler gibi merkezî birimlerin elinden alıp dünyanın herhangi bir yerinde yaşayan sıradan vatandaşların kullanımına verdiğini ve yaygın kullanımının toplumun geneli için neler vadettiğini anlatıyor.

Yakın geleceğimize doğru yapacağınız bu inanılmaz yolculukta ekonomi, siyaset ve küresel ticareti derinden etkileyecek blok zinciri sistemlerini, elinizi uzatsanız dokunacak kadar yakından tecrübe etmeye hazır mısınız?

İÇİNDEKİLER
Giriş 9
I. BLOK ZİNCİRİ DENEYİMİ 13
Blok Zinciri Nedir? 15
Blok Zincirinin İşlevi 19
Görünmez Gemiler 35
Dağıtılmış Sistemleri Kucaklamak 49
II. İŞLEYİŞİ 65
Zincirler 67
Güven OS 85
III. PARA VE YARATMA 101
Blok Zincirinin Ardındaki Kişi 103
Paranın Anlamı 109
IV. YENİLİK HEYECANI 129
Dağıtılmış Uygulama (Dapp) Yığınları 131
Perilerin Peşinde 151
Öz-Egemenlik 165
Yeni, Yeni Dünya 173
Gelecek 195
TEŞEKKÜRLER 204
EK KAYNAKLAR 206

“Yeni bir aydınlanma döneminin başlangıcı olabilecek
yeni ve önemli bir gelişme yaşanıyor Dünya’da. Özünde,
hem bireysel hem toplumsal yaşamlarımızın her alanında
merkezî modellerden merkezsizleştirilmiş modellere geçiş var.”
Purdue Üniversitesi Felsefe Bölümünden Melanie Swan’ın
Yeni Etik Teknolojiler Enstitüsü tarafından yayımlanan
“Kripto Aydınlanma: Blok Zincirler Üzerine Toplumsal Bir
Kuram” başlıklı makalesinden

GİRİŞ

2015 yılı yaz ayları… Hudson Nehri’nden yansıyan gün ışığı, gezinti yolundaki ağaçların üzerine düşüyor. Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde (KDC) ticaret yapmanın tehlikeleri üzerine bir yazı okuyorum –köle işçiler, yolsuzluk, cep telefonlarının temel bileşenlerinden olan koltan gibi az bulunur minerallere ulaşmak için sömürülen ve yok olma tehlikesi altındaki doğal alanlar. Sonra o sözcük çıkıyor karşıma: blok zinciri. Öyle görülüyor ki bu yeni teknoloji doğaya saygılı koltan madenlerini içeren bir kayıt defteri olarak kullanılabilir, diyor yazıda: “Blok zinciri, sürdürülebilir koltan madenciliğinin izini, ormanlardan cep telefonlarına dek takip edebilir.” Böylece Amerika ya da Avrupa’da cep telefonu satın alan bir kişi, örneğin, gorillerin yaşam alanlarını tehlikeye atmadığından emin olabilir.

Telefonu satın alan kendini iyi hissedecektir elbette. Peki ya koltanı çıkaran madenciler? Biraz araştırınca blok zincirinin fırsat eşitliği yaratmak için de güçlü yollar sunduğunu, böylece madencilerin katkılarının da daha iyi ortaya konabileceğini gördüm. Örneğin, artık küçük ölçekli madenler, yerel aracı simsar satın aldıktan sonra izini kaybettikleri koltanın zincir boyunca ilerleyişini izleyebilecekti. Bu şeffaflık madencilere, Kongo Demokratik Cumhuriyeti’den Çin’de telefonların üretildiği fabrikaya, oradan da şu anda oturup nehrin akışını izlediğim yere pek de uzak olmayan West Fourteenth Street’teki Apple Store’a uzanan tedarik zincirinin çeşitli aşamalarını nasıl iyileştirebileceği konusunda bazı fikirler verebilir.

Tedarik zincirindeki ilk kişinin son duraktaki fiyatlara erişimi olsaydı nasıl bir ekonomi ortaya çıkabilirdi? Koltanı kullanan şirketin, ürüne herkesten daha yakın olan madenciden yaratıcı bilgiler alması ne kadar yararlı olurdu? En azından tüketicinin ürünü anlamasına yardım edecek önemli bir öykü anlatılabilirdi. Üstelik anlaşılan, bu da blok zincirindeki potansiyelin yalnızca ilk adımıydı.

* * *

Blok zinciri teknolojisi, ilk başta her bir dijital paranın satın alma ve harcama işlemlerini adım adım izlemeye yönelik bir Bitcoin platformu olarak geliştirildi. Yalnızca bu işlev bile bu teknolojiyi dünyayı değiştiren bir buluş yapmaya yetiyordu aslında, ama Bitcoin’in ortaya çıktığı 2008’den sonra teknologlar temeldeki blok zincirinin, hizmet ettiği kripto para birimlerinin de ötesinde, çok değerli olabileceğini fark etti.

Blok zinciri, en basit hâliyle, istediğiniz her türlü bilgiyi kaydedebileceğiniz ve bilgisayar korsanlığından etkilenmeyen kalıcı bir kayıt defteridir. Bununla birlikte, bu basit kayıt teknolojisinin her türlü yaratıcı ve son derece yeni uygulamaların kurulabileceği ideal bir platform ortaya koyduğu görüldü.

Örneğin, bir dönüm arazinin satışı kayda geçirildiğinde sonraki satışlarda arazi sahibinin kim olduğunu araştırmaya gerek kalmıyor. Satışın bir tapu kadastro kuruluşu tarafından belgelenmesi de gerekmiyor. Honduras’ta özel arazilerin tahminen yüzde sekseninin doğru düzgün bir tapusu yok ve şu anda bu uygulama Honduras’ta geliştiriliyor. Mülkiyetin blok zincirine kaydedilmesi, işgal benzeri arazi hırsızlıklarının önlenmesine ve ormanların yasa dışı ağaç kesimi ve yerleşimlerden korunmasına yardım edebilir.

Genesis City olarak adlandırılan dijital paltformda da başka tür bir gayrimenkul tipi sunuluyor: Yalnızca İnternet’te var olan dijital gayrimenkul. Sınırlı sayıda “hisse” satılıyor, tapular blok zincirine kaydediliyor ve insanlar dijital mekânı istedikleri gibi geliştirebiliyor. Bu, 1950’lerde Florida’daki bataklık alanların Kuzey Amerika’da yaşayanlara satılmasıyla aynı düzeyde bir dolandırıcılık mı? Yoksa dijital dünyada bir yeri parselleyip milyonlar tarafından ziyaret edilmeyi beklemenin bir değeri var mı? Bu platformda isterseniz bir dükkân kurabiliyorsunuz, isterseniz bir oyun, dergi ya da başka bir şey.

Blok zincirinin yararları, sadece para kazanmaya yönelik tasarıların çok ötesinde. Doğu Afrika’da Wala adlı bir şirket, önceden banka hizmeti alamayan insanlara akıllı telefonlar aracılığıyla ve blok zinciri yoluyla bu erişimi olanaklı kılıyor. Böylelikle bu insanlar ilk kez modern ekonomiye katılabiliyor. New York’ta ise Kevin Abosch adında bir sanatçı, blok zincirinin alfasayısal kodlarını kendi kanıyla kaydedip satışa sundu. Çektiği bir fotoğrafın şifresel kaydını da bir milyon dolara sattı ve fotoğraf bu satışa dâhil değildi.

Yukarıdan-aşağıya geleneksel hiyerarşi olmadan işleyecek şekilde kurulan şirketlerin sayısı artıyor. Blok zinciri merkezî olmayan mülkiyet ve denetim için kullanılıyor ve bu da birçoklarına göre daha eşitlikçi bir kapitalizmin doğuşunu müjdeliyor. Blok zinciri bir yönüyle insanları, bu teknolojiyi saldırgan bir yaratıcılıkla incelemeye itiyor.

Öte yandan, blok zinciri dünyasındaki yolculuğum boyunca keşfettiğim gibi, bu teknoloji üzerine çok laf ediliyor olsa da işleyişini gerçek anlamda kavrayabilen az. Herkesin blok zinciri üzerine derin bir teknik bilgiye sahip olması gerektiğini düşünmüyorum, ama bu teknolojinin işleyişini kavramsal olarak anlamak, toplumu dönüştürme potansiyelini hayal etmeyi de büyük oranda kolaylaştıracaktır. Ben öğrendiklerimi burada paylaşıyorum ve blok zincirinin hayatınızı nasıl dönüştürmeye başlayabileceği konusunda bir esin kaynağı sunmuş olmayı umuyorum.

I
BLOK ZİNCİRİ
DENEYİMİ

Blok Zinciri Nedir?

Blok zinciri teknolojidir. Potansiyelinin
ilk yaygın göstergesi de Bitcoin’dir.
• Marc Kenigsberg

….