Birazoku

Ebeveynliğin böyle olacağını hiç düşünmemiştiniz. Kolay olmayacağını biliyordunuz tabii ama bu kadar zor olacağını da tahmin etmemiştiniz. En küçük talebinize bile itiraz ediyor; yemek yemeye, yatma saatine, aile içinde geçerli kurallara, ödev yapmaya, bilgisayar oyununu bırakmaya direniyor.

Onu bu kadar çabuk öfkelendiren şeyin ne olduğunu, nasıl bu kadar çabuk tetiklendiğini anlamaya çalışmaktan yorgun; evdeki çatışmalar karşısında bunalmış hissediyorsanız önce derin bir nefes alın ve bu kitaba bir bakın!

Dr. Jeffry Bernstein, yirmi beş yılını karşı gelen çocuklar ve aileleriyle geçiren, üç binden fazla aileye bu konuda rehberlik eden bir uzman olarak size ışığın hiç de uzakta olmadığını gösteriyor. Hazırladığı “10 Günlük Program” ile evdeki çatışmaları adım adım ilerleyerek nasıl çözeceğinizi, çocuğunuzun inatçı ve karşı gelen tavrını birlikte nasıl değiştirebileceğinizi açıklıyor.

Birbirini takip eden 10 adımla her gün biraz daha iyiye gittikçe bu programa duyduğunuz güveni pekiştirecek; sakin, kararlı ama kontrolcü olmayan bir ebeveynlik tutumu geliştirerek evinizde bambaşka hava estireceksiniz.

“Bu kitabı okuma kararı aldığınız için sizi alkışlıyorum. Sayfalar ilerledikçe kitabın çocuğunuzun karşı gelme seviyesini ciddi oranda azaltacak bir sürü güçlü strateji yüklü olduğunu fark edecek ve bunları uygulayıp çocuğunuzla ilişkinizi geliştirdikçe işlerin nasıl yoluna girdiğini göreceksiniz. Kendi davranışlarınızı değerlendirmeniz ve çocuğunuza daha yapıcı bir şekilde yaklaşmanız için size birtakım tüyolar ve egzersizler de vereceğim. Danışanlarımın çoğu bu hedeflere nasıl ulaştıysa sizin de ulaşabileceğinizi biliyorum.”

Giriş
Ebeveynliğin Böyle Olacağını
Hiç Düşünmemiştim

Ebeveyn olmanın kolay olmayacağını biliyordunuz tabii ama bu kadar zor olacağını da tahmin etmemiştiniz! Muhtemelen yorgun ve aklınızı kaçırmak üzere olduğunuz için bu kitabı okuyorsunuz. Karşı gelen bir çocuğunuz var ve delirmek üzeresiniz. En küçük talebi bile yerine getirirken inanılmaz derecede direnç gösteriyor. Huysuz, inatçı, aşırı dramatik, kaba ve fazlasıyla saygısız. Bu çocuklar sadece otoritenizi sorgulamakla kalmıyor, ciddi ciddi en az sizin kadar otorite sahibi olduklarını düşünüyorlar. Açık konuşalım: Her ebeveyn zaman zaman zor davranışlar sergileyen çocukları tarafından sınanır. Ancak karşı gelen çocuklar meseleyi bambaşka bir boyuta taşır. Muhtemelen çocuğunuzu tetikleyen şeyin ne olduğunu anlamaya çalışarak uzun saatler geçirdiniz. Bu yoğun öfke nereden geliyor? Tepesini attırıp saldırgan tavırlarına ve davranışlarına neden olan şey nedir? Karşı gelme davranışı muhtemelen öğrenmesini, okula uyumunu, başkalarıyla ilişkilerini de etkiliyor. Hatta bazen çocuğunuzun her şeyi nasıl da inkâr ettiğine bakıp hayretler içinde kalıyorsunuz. Gerçekten de sizin, öğretmenlerinin, hatta arkadaşlarının bile bu kadar haksız olduğuna mı inanıyor?

Eminim ki sayısız strateji denediniz ama olmadı. Tükenmiş ve çaresiz bir durumdasınız. Bir çözüme ve normal bir aile hayatına hasret kaldınız. Eğer bunlar size tanıdık geliyorsa doğru yerdesiniz. Son yirmi beş yılda, karşı gelen çocuklarla baş etmeye çalışan iki binden fazla aile ile çalıştım. Bu süre içinde karşı gelen çocuklara ve onlarla birlikteyken diken üstünde hisseden ailelerine yardım edecek birçok değerli bilgi edindim. Ayrıca üç yetişkin çocuk babası olarak ben de ebeveynlik konusunda çok şey öğrendim. Bu kitabı okuma kararı aldığınız için sizi alkışlıyorum. Sayfalar ilerledikçe kitabın çocuğunuzun karşı gelme seviyesini ciddi oranda azaltacak bir sürü güçlü strateji yüklü olduğunu göreceksiniz. Çocukların neden karşı geldiğini, karşı gelmenin aile için ne kadar yıkıcı bir şey olduğunu öğrenecek, karşı gelme davranışlarını nasıl adım adım azaltıp çocuğunuzla ilişkinizi geliştireceğinizi göreceksiniz.

Kendi davranışlarınızı değerlendirmeniz ve çocuğunuza daha yapıcı bir şekilde cevap vermeniz için size birtakım tüyolar ve egzersizler de vereceğim. Danışanlarımın çoğu bu hedeflere nasıl ulaştıysa aynı şekilde sizin de ulaşabileceğinizi biliyorum. Lütfen şuna dikkat edin: On günlük programım esas olarak dört ila on sekiz yaş arası çocuklar için tasarlanmıştır. Bu kitabın ilk baskısından itibaren hem küçük çocuk sahibi okuyucularımdan hem de bu on günlük programdan fayda sağlamış yetişkin çocukları olan ebeveynlerden geri bildirim aldım. Dahası, tam olarak karşı gelme davranışı sergilemese de “sadece inatçı” çocukların ebeveynleri de bu kitabın anne babalıkla ilgili daha genel endişeleri için değerli bir kaynak olduğunu belirttiler. Yani bu kitapta “çocuk” kelimesini bütün yaş grupları için kullanıyor olacağım. Çocuk danışmanı ve ebeveyn koçu olarak kullandığım birçok örnek bu kitapta karşınıza çıkacak. Elbette gizlilik ilkesi kapsamında bütün özel isimler ve tanımlayıcı bilgiler değiştirilmiş olarak.

Karşı Gelen Çocuklar Öfkeli, Zor ve Karmaşıktır

Karşı gelen çocuklar hayatın farklı alanlarında çeşitli şekillerde zorluk yaşarlar, ancak hepsinde birkaç özellik ortaktır: Hepsi çabuk sinirlenirler, aşırı derecede dramatiklerdir ve neredeyse her zaman söylenen şeyi yapmamak için direnirler. Bu çocuklarda gördüğüm en büyük sorun yetişkin otoritesini kabule yönelik isteksizlikleridir. Neyin adil olduğuna dair çarpık bir görüşleri vardır ve ebeveynleri kendilerini değersiz hissetmelerine neden olacak şekilde tepki verdiğinde taşkın ve isyankâr bir hale gelirler. Bu çocuklar akranlarının da “tuhaf” ya da “yanlış” olarak tanımlayabileceği şekilde davranırlar. Kısacası, ilişkiler onlar için zorlayıcı olabilir. Sıklıkla «Bana haksızlık yapıyorsun!” ya da “Niye hep beni cezalandırıyorsun?” gibi çıkışları olur. En sert tepkileri çoğunlukla evde gösterirken, okulda da öğretmenleri “Bu ders çok sıkıcı ve aptalca,” ya da “Sınavlarınız hiç adil değil,” gibi ifadelerle karşılaşabilirler.

Arkadaşlarının payına ise “Aptalın tekisin”ler düşer veya “Beni neden oyuna almıyorsun!” Programımın en önemli noktalarından biri, çocuğunuzu yepyeni bir şekilde anlamayı öğrenmektir. Muhtemelen çocuğunuzun zor ve sorunlu davranışlarına karşı aklınıza gelen her şeyi denediniz. Bu yöntemler, görmezden gelmek, mola verdirmek, ödül tabloları ve çıkartmalar (hepsi çöpü boylamıştır) olabilir. Yani disiplin şeklinize göre çok sert ya da çok yumuşak kaçmış olabilirsiniz. Bunların hiçbiri işe yaramadı çünkü karşı gelen bir çocuk hayal kırıklığını yönetecek ve hatalarından ders çıkaracak seviyede duygusal olgunluğa sahip değildir. Farklı bir yaklaşıma ihtiyacınız var. Çocuğunuzu gerçekten anladığınızda ve söylediklerini kişisel algılamayı bıraktığınızda her şey çok daha iyi olacak.

Karşı gelen çocuklar her zaman bir şeylere karşı çıkmazlar. Bu da ebeveynler için kafa karıştırıcı olabilir. Bu çocuklar sabırları tükenmeden önce tatlı ve uyumlu olabilirler. Ama sonra bir anda çok basit bir şeyden etkilenip karşı gelmeye başlayabilirler. Ebeveynlerin karşı gelen çocukları nedeniyle yaşadığı kalıcı duygusal gerginlik yorucu ve bunaltıcıdır. En çıldırtıcı nokta ise bu çocukların bazen okulda, akranları arasında hatta spor sahalarında çok uyumlu davranmasıdır. Herkes onun ne kadar da “uyumlu” bir çocuk olduğu hakkında övgüler yağdırır.

Uyarı Notu

Eğer çocuğunuzun insanlara veya hayvanlara karşı fiziksel saldırganlık eğilimi varsa, mülke zarar veriyorsa veya yasalara uymama problemi varsa bu alanda eğitimli bir ruh sağlığı uzmanına başvurmanızı tavsiye ederim. Bu belirtiler yönetilebilir bir davranış sorunundan çok, bir davranış bozukluğunun göstergesidir. Davranış bozukluğuna sahip çocuklar fiziksel olarak güçlü ve zalim olabilirler; hatta ekstrem vakalarda silah bile kullanabilirler. Yangın çıkararak mülke zarar verme, kaçıp geceyi dışarıda geçirme gibi açık kural ihlalleri yapabilirler. Böyle durumlarda, bahsedeceğimiz stratejiler faydalı olsa bile, davranış bozukluğuna sahip bir çocuk, benim bu kitapta sunabileceğimden daha fazla dikkate ihtiyaç duyacaktır. Çocuğunuzda depresyon ve anksiyete gibi psikolojik sorunları işaret eden göstergeler varsa yine aynı şekilde bir ruh sağlığı uzmanına başvurmanızı öneririm. Ciddi duygusal stresin var olduğu durumlarda terapisinin yanı sıra ilaç tedavisi de uygun görülebilir. Bu kitaptaki stratejiler de bütüncü olarak kullanılan diğer müdahale veya yaklaşımları tamamlayıcı nitelikte olacaktır.

Yalnız Değilsiniz 

Karşı gelen bir çocuğun ebeveyni olarak bu kitabı seçtiniz çünkü hayatınızda tekrar denge ve aklıselim hakim olsun istiyorsunuz. Belki de kendinizi “Ebeveynlik güzel anlarla dolu bir şey değil miydi?” diye düşünürken yakaladınız. “Neden diğer aileler için her şey çok daha kolay gibi?” Ne kadar derinden incindiğinizi, hayal kırıklığına uğradığınızı ve kafanızın karıştığını anlayabiliyorum. Çocuğunuzu anlamaya çalışırken çok şey yaşadınız, böyle şeyler düşünmekte de haklısınız. Ama unutmayın: Karşı gelen bir çocuğu yönetme mücadelesinde yalnız değilsiniz. Dışarıdan bakıldığında mükemmel görünen ailelerde de emin olun ki sizin gibi şeyler yaşanıyor.

Hayatınızı Değiştirecek On Gün Sizi Bekliyor

Bu on günlük program, siz ve çocuğunuz için gelecek güzel şeylerin başlangıcıdır. Ancak… Kalıcı bir sonuç elde etmek için kitapta özetlenen strateji ve ilkeleri on günden sonra da kullanmalısınız. Sizin de çocuğunuzun da buradaki adımlara alışması kesinlikle bir günden fazla zaman alacaktır. O yüzden sabırlı olmalı ve ilerlemeye devam etmelisiniz. Programım on adıma ayrılmıştır ve her gün bir bölüm formatında sunulmaktadır. Her adımda güçlü bir karşı gelme davranışını azaltıcı stratejiyi öğreneceksiniz. 10 günlük plan sizin için faydalı olacaktır. Sadece, ilk direnç belirtilerini gördüğünüzde pes etmemeye çalışın. Dirençle ve bazı aksiliklerle karşılaştığınızda iyimser olmak ve büyük resme odaklanmak için çaba sarf edin ve bu stratejileri kullanmaya devam edin. Böylece istediğiniz sonuçlara ulaşacaksınız.

Konfor Alanınızdan Çıkın

Kitapta yapmanızı istediğim şeyin kolay olmayacağının farkındayım. Planımın her gününde sizi, çocuğunuza alışkın olmadığınız şekillerde karşılık vermeye davet edeceğim. Sizden eski düşünme stilinizi bırakmanızı ve aşırı tepki vermekten kaçınmanızı istiyorum. Önerilerimin çoğunun güç ve kontrolden vazgeçmenizi gerektirdiğini düşünseniz de sizi temin ederim ki öyle değil. Bu programı tamamladığınızda, düşündüğünüzden daha fazla kontrol kazandığınızı göreceksiniz.

Bu Kitaptan En İyi Şekilde Nasıl Yararlanabilirsiniz?

Bu kitabı gerçekten on günde bitiremeyecek olsanız da bölümlerin her birini art arda okumanızı tavsiye ederim. En iyisi, sabah o günün planını okumak ve gün boyunca bu stratejileri kullanmaktır. Çok fazla strateji olduğu için hepsini hemen uygulayamayabilirsiniz. O sıralar üzerinde çalıştığınız strateji(ler) de ustalaştıkça üstüne yeni stratejiler eklemeye devam edin. Eğer kitabı on günde okuyup bitirmeye karar verdiyseniz, öğrendiğiniz becerileri güçlendirmek ya da yeni şeyler denemek için istediğiniz zaman kitaba geri dönebileceğinizi unutmayın. Önerilen stratejileri daha iyi kavramak için her bir adıma bir günden daha uzun bir süre ayırmak istiyorsanız o da olur. Asıl amaç, bütün programı bitirmek, uygulamak ve gerektiğinde gözden geçirmek olmalıdır. Lütfen yeni yaklaşıma alışmak için kendinize ve çocuğunuza zaman tanıyın. Değişime sadık kalmak çok önemlidir.

Birlikte çalıştığım ailelerin çoğunda, on gün içinde çocukların karşı gelme davranışlarında gözle görülür bir azalma oldu. Hatta ilk dört günden sonra çocuklarının ciddi bir şekilde daha az karşı geldiğini söylediler! Yine de on günü tamamlamanızı şiddetle tavsiye ederim. Mümkün olduğunca çok beceri edinip uygulayarak en etkili ve kalıcı sonucu elde edeceksiniz. Her şeyden önce, bunun devam etmekte olan bir süreç olduğunu unutmamalı ve stratejileri uzun vadede kullanmaya devam etmelisiniz. Önümüzdeki on gün sadece bir başlangıç. Kendinizde ve çocuğunuzda gördüğünüz olumlu değişimleri not almanızı öneririm. Bu notların resmi ya da özenli olmasına gerek yok. Olumlu atılımlarınızı ve çocuğunuzla kazandığınız zaferleri not alın yeter. Bu önemli yolculukta size iyi şanslar dilerim.

…