Birazoku

Filozof, psikanalist ve dilbilimci Luce Irigaray bu kitabında dil ve söylem bağlamında Antik Yunan ustalarından günümüze dek kadının unutuluşunu ele alıyor. Başlangıçta hakikate ilham veren dişi iken, ‘usta’ bunu gizli tutar. Böylece dilin evi, bir tür mezara dönüşür. Beslendiği Tanrıçayı, doğayı, kadını unutan erkeğin oluşturduğu ‘bilgelik’ söylemi, insanlığın sürgün edilişi hâline gelir.

Erkek dille yeni bir ev kurar. Ama orada kim ikamet edecek? Kelimeler, hakikatleri ve gizemleri onları terk etmiştir. Dil artık şeyleri tek yönlü olarak sahiplenmenin, ‘erkek, elde eder’ düşüncesinden hareketle onlar üzerinde hâkimiyet kurmanın bir aracından başka bir şey değildir. Erkek, kamusal alanın efendisi hâline gelir ve yeni bir dünya yaratır; yani Batı’yı.

Batı kültürü neden Yunanistan’la başlamak zorunda? Yunanlarla başlayacak olan nedir? Acaba sürgünü, yolculuğu, evden uzaklaşmayı ifade eden, erkeğin ortaya çıkışı olabilir mi? Bu bütün kültürler için geçerli midir? Bilmek kendinden uzaklaşmayı mı gerektirir?
Tüm bu sorularla beraber bu kitap, okuru, Batı geleneği ve Antik Yunan düşüncesine yeni bir açıdan bakmaya, kendiyle yakınlık kurmaya davet ediyor.

İçindekiler
Çevirenlerin Önsözü 11
Teşekkür 13
1
Giriş: Aramızdakinin Ekstazı 15
1. Kadının Unutuluşu 16
2. Ötede Tutulan Aramızdaki 19
3. Aynının Kapanışı 22
4. Açılma’dan Nasıl Kaçılır? 25
5. Hem Açık Hem Kapalı Dünya 29
6. İlişkideki Bir Varlık Olarak İnsan Öznesi 31
2
O zaman hâlâ yaşam vardı 35
1. Doğal Gelişimi Kontrol Etmenin İmkânsızlığı 35
2. Kendi Dili Tarafından Kuşatılmışlık 41
3. Kadınların, Gizemin, Hayretin Çekildiği Bir Dünya 47
4. Mantıksal İkilik Doğal İkiliğin Yerini Alır 52
3
Meydana Gelişi Önemsenmeyen, Yaratılmış Bir
Varlık
59
1. Farklı İki [Şeyden] Meydana Gelen Erkek, Karşıtlara
Meydan Okuyor
59
2. Sınır ve Sınırlanmamış Arasındaki Nöbetleşme 65
3. Çoğulluk, [Dişi] O da Birdir 71
4. Ne Hayvan Ne Tanrı, Ama Henüz Erkek de Değil 77
4
Erkeğin Başıboşluğu 84
1. Tensel Kaynağından Koparılmış Bir Oluş 84
2. Paramparça Olmuş Erkek Kendini Öbür Dünyada
Düşünür
90
3. Usta-Öğrenci İlişkisinin Kutsanmış Niteliği 96
4. Anlaşılamayan Bir Kökenin Unutuluşu 102
5
Mit ve Tarih Arasında: Antıgone’nin Trajedisi 108
1. Antigone’nin Trajik Kaderini Paylaşmak 109
2. Hayat ve Kozmik Düzen İçin Saygı 113
3. Kuşak Düzeni İçin Saygı 119
4. Cinsel Oluş Farkı İçin Saygı 123
5. Aşılamayan Bir Trajedi 126
6
Dönüş 129
1. Batılı Erkek Ne İçin Geçmişe Özlem Duyar? 131
2. Erilde Öz-duygulanım 136
3. Dişide Öz-duygulanım 141
4. Öz-Duygulanım İki Olmayı Gerektirir 145
Dizin 148

Çevirenlerin Önsözü

Bu kitabı çevirmek üzere elimize aldığımızda yazarın diğer kitaplarından böylesine farklı bir üslupla karşılaşmak doğrusu başlangıçta bizi şaşırttı ve bir hayli zorladı. Bazı teknik sorunlarla karşı karşıya kaldık. Ham metnin neredeyse yarısı Fransızca, yarısı da İngilizceydi. Bunun yanı sıra farklı olan tek şey dil değildi; metinde kullanılan retorik de tam manasıyla bir bölümden diğerine farklılık gösteriyordu. Yine de kitapta öne sürülen savın, İngilizce ve Fransızca bölümlerde bütünüyle tutarlılığını koruduğunu da eklememiz gerekir.

Hint-Avrupa dil ailesine mensup olan Fransızca ve İngilizce gibi, felsefi terminolojide baskın olan Latince ve Yunanca dillerinde de eril ve dişi olmak üzere iki hatta bazen nötrü (cinssiz) de kapsamak suretiyle üç tür isim grubu vardır. Bu bakımdan İngilizce ve Fransızca, metinde özellikle vurgulanan dişilik savını somutlaştırmayı mümkün kılan bir yapı arz eder. Fransızcada hem ismin aldığı artikel (ön ek) hem de zamirlerin yardımıyla eril ve dişi ayrımını açıkça görebiliyoruz. İngilizcede ise Fransızcadaki gibi artikeller ve zamirler olmasa da, ‘o’ zamirinin dişi mi, eril mi yoksa nötr mü olduğunu belirtmek için he/she/it ve ‘onun’ derken hangi cinsi işaret ettiğimizi göstermek için his/her/its ayrımları vardır. Biz metni Türkçeleştirirken bu problemi, özgün metinde kullanılan zamirin hangi cins olduğuna bağlı olarak gereken yerlerde o zamiri (dişi) o /(eril) o / (nötr) o şeklinde belirtmeyi uygun gördük. Ayrıca bazı yerlerde dipnotlarla bu noktaya dikkat çektik. Her iki dilde mevcut olan dil bilgisi unsuru yazarın metinde vurguladığı gibi Batı Felsefesi geleneğinin oluşumunda…

Giriş
Aramızdakinin Ekstazı

Bugün aramızdaki ile ilgili bir şeyi anlamak için muhtemelen, Sokrates-öncesi düşünürlerin dünyasına dönmemiz gerekiyor.

Böyle bir dünyaya giriş, bir yol gösterici, bir usta aracılığıyla olur. Usta, çırağını tıpkı bir oğul gibi hakikate, Batı mantığının hakikatine yönlendirir.

Usta öğretisine genellikle ‘Ben derim ki’ sözcükleriyle başlar. Bu usta, demek ki, hakikati kendi konuşmasıyla garanti altına aldığını ve çırağın ‘der ki’ ya da ‘dedi ki’ şeklinde tartışarak, aynı söylemi tekrarlaması gerektiğini düşünür. Böylece hakikat, kalıtımsal ve hiyerarşik yolla, tıpkı bir babadan oğula geçtiği gibi, erkekler arasında ustadan çırağa geçer.
…