Birazoku

Gorgias’tan Frege’ye Barthes’tan Searle’e Kurmacanın Öyküsü

“‘Kurmaca söylem’ aslında bir kırkyama ya da çoğunluğu gerçeklikten ödünç alınmış ayrışık unsurların az ya da çok benzeşik hâle getirilmiş bir karışımıdır.”
Genette

“Metni kurmaca eser kılan şey, yazarın o eser karşısında takındığı sözedimsel duruştur.”
Searle

“Beni okuyan sen, dilimi anladığından emin misin?”
Borges

“Mümkün olmayıp gerçeğebenzer olanı, mümkün olup da ikna edici olmayana yeğlemek gerekir.”
Aristoteles

“Neden her özel adın anlamın dışında bir de düzanlamının olmasını istiyoruz? Neden düşünce yeterli gelmiyor bize? [Çünkü] ondaki hakikat değeri, içinde yer aldığı doğruluk ölçüsünde önem arz ediyor bizim için.”
Frege

Kurmaca nedir? Her metin bir kurmaca mıdır? Kurmaca metin ile göndergesel metin arasındaki sınır nerede başlar, nerede biter? Algılanan, dilde kurmacaya mı dönüşür, yoksa kendi yöntemiyle algılar, olgular hâline mi gelir? Öyleyse bilimsel bulgular, bir tür kurmaca mıdır? Peki ya roman kahramanları; onlar gerçeklikten bağımsız var olabilir mi? Metaforlar bize hangi gerçekliği anlatır? Bu kitap Gorgias’tan John Searle’e uzanan bir tarihsellikte dilin epistemolojik ve ontolojik sorularını yeniden düşünmeye davet ediyor.

İçindekiler
13 Giriş
Birinci Bölüm
Kurmacanın Tekeli: Görelilik Kuramları
43 1. Gorgıas
söz kendi nesnelerini üretir
49 2. Berkeley
dünya bir rüya mıdır?
52 3. Goodman
kurmaca ve dünya yorumları
İkinci Bölüm
Kurmaca ve Gönderim
54 4. Frege
kurmaca, anlam ve düzanlam
57 5. Goodman
kurmacanın metaforik hakikati
60 6. Searle
yataylık, -mış gibi yapma ve gönderge kümeleri
66 7. Margaret Macdonald
ontolojik ayrım
69 8. Genette
kırkyama ve kapalılık
Üçüncü Bölüm
Kurmaca ve Mümkün Dünyalar
74 9. Pavel
‘uzak bir model’
77
10. Leıbnız
mümkün dünyalar kuramı
81 11. Borges
kütüphane evren
Dördüncü Bölüm
Kurmaca ve Gerçeğebenzer
88 12. Aristoteles
gerçeğebenzerin poetikası
94 13. Genette
gerçeğebenzer ve görgü kuralları
97 14. Chapelaın
kusursuz bir taklit için
101 15. Madame de la Fayette
‘pek gerçeğebenzer olmayan’ bir itiraf
111 16. Valıncour
gerçeğebenzer metin ve gerçekle iç içe geçmiş metin
115 17. Barthes
‘yeni gerçeğebenzer’
117 18. Flaubert
lüks bir barometre
Beşinci Bölüm
Kurmacanın Tehlikeleri: Hastalıklar ve Tedavisi
121 19. Platon
şairlerin ülkeden kovulması
125 20. Cervantes
don kişot; paradigma
135 21. Marıvaux
‘modern don kişot’ pharsamond
138 22. Flaubert
okur emma bovary
140 23. Shaeffer
tedavi
Altıncı Bölüm
Bir Metnin Kurmaca Konumu: Bu Konudaki
Kimliklendirme
143 24. Genette
konum hakkındaki belli bir ayırt edilemezlik
148 25. Guılleragues
geç karara bağlanmış bir durum
152 26. [Lemnoslu] Phılostratus
hep şüpheli kalmış bir durum
156 27. Perec
konum belirsizliğini iyi kullanan bir metin
159 28. Searle
Niyet Kavramı
Yedinci Bölüm
Kurmaca Önsözlerdeki Durum
164 29. Montesquıeu
birbiri ardınca gelen önsözler
170 30. Laclos
çelişkili önsözler
176 31. Rousseau
diyaloglu bir önsöz
202 32. Marıvaux
bröton tarzı dolaptaki elyazması
205 33. Dıderot
özel bir aldatmaca
226 Sözlükçe
246 Kaynakça
252 Dizin

Giriş

Sherlock Holmes’un Baker Sokağı 221B’deki evi ziyaret edilebiliyor. Viktorya dönemine ait, dört kat dolusu tümüyle gerçek, o vitrinlere gelinceye kadar elden ele gezmiş olduklarına hiç kuşku bulunmayan ve (sahiden) görebildiğim bu objelere yalnızca Sherlock’un elleri (sahiden) değmedi, orası kesin.

Baker Sokağı metrosunun çıkışında, kaidesinde de belirtildiği gibi ‘Büyük Dedektif’in heykeli var. Kimi temsil ediyor bu heykel tam olarak?

Helenist Victor Bérard, Odysseia’daki yerleri aramak için fotoğrafçısıyla birlikte bir yolculuğa çıkmıştı. Fred Boissonnas, (Dans le sillage d’Ulysse, album odyséen [Odysseus’un İzinde Odysseia Albümü] [1933], Arman Colin, 1973) adlı kitapta, Telemakhos’tan kalma bir yolu işaret eden başlığıyla neyin fotoğrafını gösteriyordu? Kaldı ki, o iki adamın gerçekten geçtiği toprakların hiçbirinden sahiden geçmemişti Telemakhos.

Sıkıcı bir cumartesi günü, Euro Disney’e gidelim Mickey ve arkadaşlarını görmek için; kiminle karşılaşacağız orada?

Théophile Gautier, Voyage en Espagne [İspanya’ya Seyahat] adlı kitabında Figarolar, Maritornelar görür her yerde. Ne anlama geliyor bu?

Bir sohbet sırasında, filanca romanın öyküsüne nüfuz edemediğinizi söylüyorsanız, tam olarak neye nüfuz etmemişsinizdir?
…