Birazoku

Yayımlandığı günden bugüne kuşakları etkisi altına almış Turgut Uyar şiirinin olgunluğa erdiği “Dünyanın En Güzel Arabistanı“ 57 yıl sonra yapılan bu ikinci baskısıyla yeniden okurla buluşuyor.

1950’lerden itibaren Türk şiirinin yönelmeye başladığı , sonraları “İkinci Yeni” olarak bilinecek, yepyeni bir biçim ve içerik kanalının başyapıtı kabul edilen bu kitapta gündelik yaşantının, çevreyle iletişimsizliğin üzerine toplumsal yaşam kodları, mahalle baskısı ve kurulu düzenin dayanılmaz ağırlığı çöker…

Turgut Uyar’ın konuşulmazı konuşulur kılan, çok sesli ve çok çatışkan bu “alaycı başkaldırı” şiirleri kim bilir daha kaç kuşağın kuşağın el kitabı, rehberi, kurtarıcısı olacaktır.

Bir bağırsa sesi bütün sokaklara yeter biliyorum
Beni bu işe katmayın
Ben durur şuracıkta geleni geçeni aydınlatırım
Gece böceklerini büyütür gönenirim
Bu işi sevgiyle öptüm başıma kodum

Bunları bırak dedi, polis. İşin içyüzünü anlat biliyorsan. Sokak lâmbası tıkandı baktım. Dokunsalar ağlayacaktı. Benim dedi, tıpkı böyle dedi, kendimden konuşturulmayan yerlerde sözüm yok. Bütün diyeceğim bu kadar. Ama yok yok bir türküm daha var onu da söylemek istiyorum. Sen bırakmasan da söyliyeceğim zaten.

***

İçindekiler
9 • Geyikli Gece
12 • Öteyi Beriyi
Omuzluyorum
13 • Tel Cambazının Kendi
Başına Söylediği Şiirdir
14 • Tel Cambazının Tel
Üstündeki Durumunu
Anlatır Şiirdir
15 • Kesiksiz Övgü
16 • Kan Uyku
17 • Yılgın
18 • Kaçak Yaşama Yergisi
20 • Meymenet Sokağına
Vardım
22 • Üçyüzbin
23 • Denize Gidip Dönen
Mavilerin Bire İndirgenen
Üçlüğü
24 • Güneşi Kötü O Evler
26 • Eski Kırık Bardaklar
27 • Göğe Bakma Durağı
28 • Akçaburgazlı Yekta’nın
Mahkeme Kararını
Aldığında Söylediği
Mezmurdur
33 • İki Dalga Katı Arasında
Yapacağını Şaşıran
Akçaburgazlı Yekta’nın
Söylediği Mezmurdur
35 • (Bir Kantar Memuru İçin)
İncil
44 • Büyük Kavrulmuş…
45 • Toprak Çömlek Hikâyesi
59 • Akçaburgazlı Yekta’nın
Yalnızlığına Kara Taştan
Tapınak Kurduğunda
Söylediği Mezmurdur
61 • Atlı Karınca
63 • Yeşil Badanada
Kurtulmak
66 • Ölümlü Yaşamaya
Hergünkü Çağrı
72 • Telefonda İyi Loş Oda
74 • Kanlı Oyun
75 • Büyük Ev Ablukada
77 • Yorgundum Yoktum…
78 • Kankentleri
79 • O Zaman Av Bitti
82 • Kanada Menekşeli İyi
Uzun Balkon
84 • Sigma

G E Y İ K L İ  G E C E

Halbuki korkulacak hiçbir şey yoktu ortalıkta
Her şey naylondandı o kadar
Ve ölünce beş on bin birden ölüyorduk güneşe karşı
Ama geyikli geceyi bulmadan önce
Hepimiz çocuklar gibi korkuyorduk

Geyikli geceyi hep bilmelisiniz
Yeşil ve yabanî uzak ormanlarda
Güneşin asfalt sonlarında batmasile ağırdan
Hepimizi vakitten kurtaracak

Bir yandan toprağı sürdük
Bir yandan kaybolduk
Glâdyatörlerden ve dişlilerden
Ve büyük şehirlerden
Gizleyerek yahut döğüşerek
Geyikli geceyi kurtardık

Evet kimsesizdik ama umudumuz vardı
Üç ev görsek bir şehir sanıyorduk
Üç güvercin görsek Meksika geliyordu aklımıza
Caddelerde gezmekten hoşlanıyorduk akşamları
Kadınların kocalarını aramasını seviyorduk
Sonra şarap içiyorduk kırmızı yahut beyaz
Bilir bilmez geyikli gece yüzünden

“Geyikli gecenin arkası ağaç
Ayağının suya değdiği yerde bir gökyüzü
Çatal boynuzlarında soğuk ayışığı”
ister istemez aşkları hatırlatır
Eskiden güzel kadınlar ve aşklar olmuş
Şimdi de var biliyorum
Bir seviniyorum düşündükçe bilseniz
Da€larda geyikli gecelerin en güzeli
Hiçbir şey umurumda değil diyorum
Aşktan ve umuttan başka
Bir anda üç kadeh ve üç yeni şarkı
Belleğimde tüylü tüylü geyikli gece duruyor

Biliyorum gemiler götüremez
Neonlar ve teoriler ısıtamaz yanını yöresini
Örneğin Manastırda oturur içerdik iki kişi
Ya da yatakta sevişirdik bir kadın bir erkek
Öpüşlerimiz gitgide ısınırdı
Koltuk altlarımız gitgide tatlı gelirdi
Geyikli gecenin karanlığında

Aldatıldı€ımız önemli değildi yoksa
Herkesin unuttu€unu biz hatırlamasak
Gümüş semaverleri ve eski şeyleri
Salt yadsımak için sevmiyorduk
Kötüydük de ondan mı diyeceksiniz
Ne iyiydik ne kötüydük
Durumumuz başta ve sonda ayrı ayrıysa
Başta ve sonda ayrı olduğumuzdandı

Ama ne varsa geyikli gecede idi
Bir bilseniz avuçlarınız terlerdi heyecandan
Bir bakıyorduk akşam oluyordu kaldırımlarda
Kesme avizelerde ve çıplak kadın omuzlarında
Büyük otellerin önünde garipsiyorduk
Çaresizliğimiz böylesine kolaydı işte
Hüznümüzü büyük şeylerden sanırsanız yanılırsınız
Örneğin üç bardak şarap içsek kurtulurduk
Yahut bir adam bıçaklasak
Yahut sokaklara tükürsek
Ama en iyisi çeker giderdik
Gider geyikli gecede uyurduk

“Geyiğin gözleri pırıl pırıl gecede
imdat ateşleri gibi ürkek telâşlı
Sultan hançerleri gibi ayışığında
Bir yanında üstüste üstüste kayalar
Öbür yanında ben”
Ama siz zavallısınız ben de zavallıyım
Eskimiş şeylerle avunamıyoruz
Domino taşları ve soğuk ikindiler
Çiçekli elbiseleriyle yabancı kalabalık
Gölgemiz tortop ayakucumuzda
Sevinsek de sonunu biliyoruz
Borçları kefilleri ve bonoları unutuyorum
ikramiyeler bensiz çekiliyor dünyada
Daha ilk oturumda suçsuz çıkıyorum
Oturup esmer bir kadını kendim için yıkıyorum
iyice kurulamıyorum saçlarını
Bir bardak şarabı kendim için içiyorum
“Halbuki geyikli gece ormanda
Keskin mavi ve hışırtılı
Geyikli geceye geçiyorum”

Uzanıp kendi yanaklarımdan öpüyorum.

ÖTEYİ  BERİYİ OMUZLUYORUM

Ağaçlar sol yanımdaydı, tralalla
Deniz yüz mil ötede, tralalla
Şehirler çarpa çarpa büyüyordu.
Eskiden hiçbir şey bilmezdim, tralalla
Bir kadın iki kadın elli iki kadın
Bir beyaz iki beyaz elli iki beyaz
Bir iyi bir güzeldi gökyüzünde
Gökyüzünde tralalla
Duramaz oldum durduğum yerde
Bir kaşıntı bir kaşıntı tralalla
Karanlığımı yitirdim.

*Yayın Notu: Dünyanın En Güzel Arabistanı kitabı Büyük Saat’ten ayrı olarak 57 yıl sonra yeniden yayına hazırlarken, 1959 yılında Açık Oturum Yayınları’nca yapılmış ilk baskısı temel alınmıştır. Yazarın bu baskıdaki yazım tercihleri olduğu gibi korunmuştur.