Birazoku

Kadınların yaşamları boyunca çeşitli hormonal değişiklikler yaşamaları doğaldır ancak pek çok kadın hormonlardan kaynaklanan regl düzensizlikleri, şiddetli ağrı, PKOS, endometriozis, doğurganlık problemleri, uyku sorunları, akne, şişkinlik, sıcak basması gibi dertlerle mücadele ederken aradıkları cevapları bulamaz. Sorularının karşılığında hayat kalitesini artıracak öneriler sunulmasından ziyade, zaten bildikleri o gerçek “tespit” edilip geçilir: “Hormonlardandır.”

Bu lafı duyduğumuz anda ne anlama geldiğini biliriz.

Oysa bozuk değilsiniz. Kadın olmak, bir “teşhis” değil!

Yale Üniversitesi’nden kadın sağlığı uzmanı Dr. Aviva Romm, Hormonal Zekâ’da karşılaştığınız semptomların temel nedenlerini belirlemenize yardımcı oluyor ve hem hormonal hem de jinekolojik sağlığa kavuşmanız için altı haftalık bir programla size rehberlik ediyor.

Diyet ve yaşam tarzını değiştiren bütünsel bir yaklaşımı temel alan Hormonal Zekâ, hangi yiyecekleri tüketmeniz, çevresel hormon bozucuları nasıl teşhis edeceğiniz, vücudunuzun doğal detoks sistemlerini nasıl devreye sokacağınız gibi birçok konuda tavsiyeler sunarak sadece semptomları gidermenin ötesine geçiyor ve kadın sağlığını etkileyen daha derin faktörleri gözler önüne seriyor.

Dr. Aviva Romm, sizi vücudunuz ve hormonlarınızla yepyeni bir ilişki kurmaya, nihayet rahat bir nefes almaya ve teşhislerin kaderiniz olmadığını anlayacağınız bir yolculuğa davet ediyor.

***

DR. AVIVA ROMM, Yale’de eğitim görmüş, bütünleyici kadın sağlığı ve obstetri uzmanı bir aile hekimi ve aynı zamanda ebedir. Yale Bütünleyici Tıp Programı kurucu üyesi, Center for Mind-Body Medicine’da öğretim üyesi ve Botanical Medicine for Women’s Health (Kadın Sağlığı İçin Bitkisel Tedavi) dahil olmak üzere çok sayıda kitabın yazarı olan Dr. Romm, New York ve Massachusetts’te hekimlik mesleğini icra ediyor, uluslararası konferanslarda konuşmalar yapıyor ve kadın sağlığı konusunda çevrimiçi kurslar veriyor.

***

Fazla hassas, fazla dobra, fazla duygusal olduğunuzu söyleyenlere, size, “Hormonlardandır,” demiş herkese. Hormonlarınızı sahiplenin. Onlar içinizdeki rehberiniz. Onlar birer süper güç.

Doktor, şifacı, öğretmen olarak bana güvenmiş, mücadele ve iyileşme hikâyelerini benimle paylaşmış herkese. Teşekkür ederim, sizi dinliyorum her daim.

Bugünün kızları, yarının kadınlarına; sağlıkla büyüyebileceğiniz ve bedeniniz üstünde kontrol sahibi olmanıza saygı gösteren bir dünyayı miras almanız dileğiyle.

Son olarak, kızlarıma, vaftiz kızıma ve gelecekteki kız torunlarıma.

***

İÇİNDEKİLER

Ne Diyeceğiniz Size Kalmış: Bu Kitaptaki Cinsiyet ve Dil 13

GİRİŞ 15

Sen Bozuk Değilsin

BİRİNCİ KISIM

kendini tanı 31

Hormonal Zekâ’yı Anlayalım

1. GİZLİ HORMON EPİDEMİSİ 33

2. DÖNGÜLERİNİZİN DİLİ 55

3. ALTINCI YAŞAMSAL BULGUNUZ 73

4. SEMPTOMLARINIZ NE ANLATIYOR? 111 (Onları Dinlemeniz Neden Önemli?)

5. SENİN ŞİFAN SENDE 143

İKİNCİ KISIM

dengeyi bul 157

Hormonal Zekâ Planı

6. BESLENME 159

Hormon Sağlığı İçin Beslenme

7. HAYATTA KALMA MODUNDAN ÇIK 215

Stres-Hormon İlişkisi

8. TAM ZAMANI 249

Hormonlarını Senkronize Etmek İçin Vücut Saatini Sıfırla

9. İÇİNİZDEKİ DÜNYA 285

Bağırsak-Hormon İlişkisi

10. BİZİM GEZEGENİMİZ, SİZİN BEDENİNİZ 319

Detoksifikasyon-Hormon İlişkisi

11. HÜCRESEL ONARIMI CANLANDIRIN 371

Yumurtalıklarınızı Gençleştirin

ÜÇÜNCÜ KISIM

kişiselleştirin 393

Hormonal Zekâ İleri Düzey Doğal Protokoller

12. REGL VE PMS İçin İleri Protokol 397

13. POLİKİSTİK OVER SENDROMU (PKOS) İçin İleri Protokol 421

14. ENDOMETRİOZİS İçin İleri Protokol 429

15. DOĞURGANLIK İçin İleri Protokol 437

16. MİYOMLAR (RAHİM FİBROİDLERİ) İçin İleri Protokol 447

17. “ALT TAKIMLAR”: CİNSEL VE VAJİNAL SAĞLIK 453

İçin İleri Protokol

18. PERİMENOPOZ İçin İleri Protokol 469

Yazarın Notu.

Hormon Bilgeliği 485

DÖRDÜNCÜ KISIM

hormonal zekâ mutfağı 493

TARİFLER 507

Bitkilere ve Takviyelere Dair Hızlı Başvuru Kılavuzu 555

Teşekkür 563

Lügat-ı Kadın 565

Kaynakça 567

***

NE DİYECEĞİNİZ SİZE KALMIŞ

Bu Kitaptaki Cinsiyet ve Dil

Amacım bu kitabın, hormonları ya da jinekolojik sorunlarıyla ilgili yardıma ihtiyacı olan herkesi kapsaması. Kitabın odak noktası, “kadın tesisatı”yla doğmuş ve/veya bunlara sahip olanların sağlık sorunları. Kadın/kadınlar kelimelerini kullansam da o kısımları lütfen kitabı okurken kendinizi yakın hissettiğiniz kelimelerle değiştirin.

İmtiyazımın farkında olduğumu da belirtmek istiyorum. Sistematik ırkçılığın bir kadının sağlığı üstündeki etkisinden yaşadıklarıma dayanarak söz edemem fakat bu kitapta ele aldığım çoğu durumun siyah, yerli ve beyaz olmayan kadınları nasıl etkilediği konusunda kabul edilemez farklılıklar olduğunu belirtmek istiyorum.

Sağlık bilgilerini yorumlamamıza ve sağlık uzmanlarıyla neden bahsettiğimizi bilerek konuşabilmemize olanak tanıyan bir ortak dilimiz olsun diye tıbben tanımlanmış anatomik terimleri kullandım. Ancak bu terimlerin birçoğunun erkekler için ve erkekler tarafından adlandırıldığını (örneğin vajina kılıç “kın”ı anlamına geliyor) ve bu dilin kadınların bedenlerinin farklılıklarının silinmesinde rol oynadığını söylemeden geçemeyeceğim. Günlük yaşantımda vulva yerine Sanskritçe bir terim olan yoni’yi kullanıyorum çünkü kutsal dişiyi çağrıştırıyor, kitapta kimi zaman bu terime de yer verdim.

Üreme organları (konuyla alakalı değilse) ve cinsel organlar gibi terimleri kullanmaktan genelde kaçındım çünkü bu organlara sahip herkes üremek istemez ve kimileri de vücudunun bu kısımları olmasa da hayli cinsel olabilir. Amacım, kadın sağlığına hepimizin kendini bütün ve güvende hissettiği yeni ve kapsayıcı bir yaklaşım- 14 Hormonal Zekâ la ışık tutmaya yardımcı olmak; sağlıklı kalmak için ihtiyacımız olan her şeyi tartışmak da buna dahil.

Bu sözler ve hikâyelerle bağ kurabilmenizi içtenlikle umuyorum; sürçülisan edecek olursam tüm sorumluluğu üstleniyorum ve sabrınız için teşekkür ediyorum.

Giriş

SEN BOZUK DEĞİLSİN

“Değiştiremeyeceğim şeyleri kabullenmiyorum artık. Kabullenemediğim şeyleri değiştiriyorum.”

Angela Y. Davis

Kramplarla, ruh halindeki ayarı bozuk değişimlerle, ağırlaşan memelerle ve şişkinlikle boğuşmayacağınızı bilerek reglinizi dört gözle bekleseydiniz –ya da hiç olmazsa regl olmaktan artık nefret etmeseydiniz– harika olmaz mıydı? Endometriozis ağrısı yüzünden sırf o günü atlatabilmek için Motrin1, Advil ya da daha güçlü bir şey içmeniz gerekmeyeceğini bilerek uyanabilseydiniz? Regl sancısını, akneyi, endometriozisi ya da polikistik over sendromu belirtilerini (PKOS) bastırmak için “hap” içmek zorunda olmamak ne muhteşem olmaz mıydı? Ya doğurganlık tedavilerine tonla para döküp aylar süren fiziksel ve zihinsel strese katlanmadan, kendinizi hazır hissettiğiniz an, kolayca hamile kalabileceğinizi ya da doğurganlık tedavilerini nasıl daha etkili bir hale getirebileceğinizi bilseydiniz? Peki ya hepimiz ateş basmalarıyla, vajinal kurulukla, uyku sorunlarıyla baş etmek için hormon replasman tedavisine (HRT) ya da miyomlardan ötürü histerektomiye gerek duymadan, sağlıklı bir menopozu iple çekebileceğimizi bilseydik? Her sabah kendimizi enerjik, zinde, bedenimize güvenli ve hatta (belki de) bir miktar seksi hissederek, yeni güne hazır halde uyanabilseydik?

Muhtemelen internette cevaplar aradınız, hatta belki de beslenme düzeninizi değiştirdiniz, vitamin takviyesi aldınız, yoga yaptınız ya da bir akupunktur uzmanıyla, natüropatla, terapistle, sağlık koçuyla ya da bunların hepsiyle görüştünüz. Bravo! Fakat ortalıktaki seçenek ve “uzman” rehberliği keşmekeşi içinden seçim yapmak bunaltıcıdır, hatta kaygı uyandırır. Genelde birbiriyle çelişen çok fazla bilgi var; kime ve neye güveneceğini bilmek de zor. İşe yaramamış çeşitli yaklaşımları denemeye bir sürü zaman ve para harcamış olabilirsiniz. İnsanın pes ederek, “S*kerler,” diyesi ve Motrin’e uzanası geliyor!

Kadınlara özel yepyeni tıbba hoş geldiniz! Sizi derin bir oh çekmeye davet ediyorum çünkü tüm bu saydıklarım mümkün. Ben Dr. Aviva Romm. Bu kitabın amacı sizin için tüm bunları değiştirmek; klinik olarak kanıtlandığı için güvenebileceğiniz ve hormonal, jinekolojik, genel sağlığınızı geri kazanmanıza yardımcı olacak pratik, uygulanabilir, bütçe dostu bilgiler paylaşmak. Artık yolculuğunuza beni de dahil ettiniz ve kadın sağlığı konusunda uzmanlaşmış bir ebe ve Yale’de eğitim almış bir tıp doktoru olarak (evet, ikisi birden!) toplam otuz altı senemi bu pratikle geçirdim. Her hastalığa bir hap yazılan ve küçümseyici tutumlar sergilenen eski yöntemlerden, kadınlara saygı duyan, iyileşme gücümüzü onurlandıran ve bizi rahatsız eden her şeyin ilk veya tek çözümü olarak ilaçlara ve ameliyata yönelmeyen muazzam bir paradigma değişikliğinin zamanının neden geldiğine dair bir-iki şey biliyorum. Aklınızda cevaplanmasını istediğiniz sorular olduğunu da biliyorum; sahiden fark yaratacak olan cevapları vereceğim size.

Hormon dengesizliği ya da rahatsız edici ve can sıkıcıdan can yakıcı veya elden ayaktan düşürene uzanan bir spektrum içinde bir noktada yer alan bir jinekolojik durum yaşadığınız için bu kitabı almayı seçtiğinize şüphe yok. Belki bir şeyler döndüğünü hissediyorsunuz, tanı alamıyorsunuz ve neler olup bittiğini bilmek istiyorsunuz. Belki de bir tanı aldınız ama ne anlama geldiği ve ne yapabileceğiniz konusunda kafanız tümden allak bullak. Son olarak, belki de tek seçeneğiniz olduğu söylenen ilaç tedavisi veya cerrahi tedaviden daha doğal çözümler istiyorsunuz.

Regl dönemlerinizde neler olup bittiğini merak ediyorsanız, hormonlarınızın sizi ele geçirdiğini hissetmekten (son zamanlarda ya da kendinizi bildiniz bileli!) ya da her ay veya her gün kendinizi rahatsız hissetmekten bıkmış usanmışsanız; doğal alternatiflere ilginiz varsa fakat neyin güvenli ve etkili olduğuna dair bir fikriniz yoksa; hormonlarınızla alakalı bir rahatsızlığınız olduğundan son derece emin olduğunuz ve neler olduğuna dair gerçek bir cevap alamadığınız durumlarda sorduğunuz sorular bir doktor tarafından ciddiye alınmamışsa yalnız değilsiniz ve nihayet doğru yerdesiniz.

Bu kitapta size yardımcı olacağım spesifik belirtiler ya da yedi başlıca rahatsızlıktan biriyle boğuşuyor olabilirsiniz, hormonlarınız ve vücudunuzla ilgili daha fazla bilgi edinmek istiyor olabilirsiniz, yaşadığınız şeyin temelinde bir hormon dengesizliği mi yoksa başka bir şey mi var diye emin olmak isteyebilirsiniz; bu kitap nihayet sorularınıza cevap veriyor: Hormon sağlığı nasıl bir şeydir ve nasıl elde edersiniz?

Gizli Hormon Epidemisi

Bu yolculukta sizi destekleme konusunda neden bu kadar istekliyim? Çünkü yaşamınızı en güçlü kuvvetli halinizle sürdürmeyi hak ettiğinize inanıyorum ve hormonlarımız da hemen her şeyi önemli ölçüde etkiler. Basitçe söyleyecek olursam, hormonlarınız mutlu değilse siz de mutlu olmazsınız! Ayrıca bir kadın, ebe, hekim ve üç kız annesi olarak, çoğu kadının, doktorlarının muayenehanesinde duyduklarından daha iyi cevaplara ihtiyacınız olduğunu biliyorum.

Birazdan öğreneceğiniz üzere, her yaştan ve hayatın her evresinden muazzam sayıda kadının –en az yüzde 80’imizin– yaşam kalitemizde, kariyerimizde ya da genel sağlığımızda bozulmaya neden olacak denli mühim bir hormon ya da jinekolojik sorunla boğuşacağı gizli bir epideminin ortasındayız. Ergenliğimizden menopoza kadar kadınların hormonal ve jinekolojik rahatsızlıkları geçtiğimiz on yılda müthiş sayılara yükselmiş olsa da sağlık kuruluşlarındaki pek çok kişi bunu “yeni normal” olarak görüp geçiştirmeye ve kadınlara bin bir farklı şekilde bunun büyütülecek bir şey olmadığını söyleyerek,

“Hap al,” demeye dünden hazır. Fakat bu büyütülecek bir mesele. Çok uzun zamandır çok fazla rahatsızlığa katlanan çok sayıda kadın var.

…