Birazoku

Menemen Olayı, üzerinden uzun yıllar geçmesine rağmen ,bıraktığı derin izler hala hissedilmekte ve üzerinde değişik spekülasyonlar yapılmaktadır.Kuşkusuz olayı bu kadar önemli yapacak bir çok sebep var.Olayın akışında yaşanan aksaklıklar ve tesadüfler birçok şüphenin nedeni olmuştur.Dinler tarihi ,din sosyolojisi,din psikolojisi ve dönemin bir çok probleminin aynası olan bu olay , ne yazık ki her zaman ön yargılarla değerlendirilip gerçek sebepleri araştırılmamıştır.

Menemen,Kubilay’ın boğazının kesildiği yer ” lanetli şehir “olarak sonsuza dek mahkum oldu .Onunla birlikte Cumhuriyet’in de boğazı kesildi ve Menemen içine dönük , yasak bir hafıza geliştirdi.Zira adı, diğer terimleri “irtica” (dini reaksiyon) ve “ihtilal” olan bir Cumhuriyet denklemi içinde yeralıyor.

Giritli Mehmet, İrtica’nın simgesi olurken ; Kubilay, değişik bir şekilde kutsallaştırılıp Cumhuriyet’in sembolü haline geldi. Dönemin iktidarının ekonomik ve toplumsal buhranlarını unutturan ‘Kurtarıcı’ ve Cumhuriyet’in en meşhur ‘Mit’lerinden biri oldu.

Cumhuriyet ilk şehidini buldu ama ne şehit:Sivil hayatında öğretmen ,Türk Ocağı’nın düzenlediği konferanslarda sürekli katılımcı ve Kubilay takma adını seçmiş, moğollu fatihin Marco Polo’yu koruması anısına , bu kurban yeni Türkiye’nin mükemmel sembolü !

İÇİNDEKİLER
Önsöz
GİRİŞ.
A. İslam toplumunda mehdizm doktrini
B,  Dini Kurtuluş Hareketleri
1.  Sabit Durum
2. Artan Bireysel Stres Dönemi
3.  Kültürel Tahrif Dönemi
4. Yenidenİhya (Kurtuluş) Dönemi
5. Yeni Sabit Durum.
G. Kendini Kurtarıcı Sananların Psikolojik Yapıları
D.  Menemen Olayı’nı Hazırlayan ve Ortaya Çıkaran Süreç.
E.  Projenin Çerçevesi
BÖLÜM 1
I. MENEMEN VE MANİSA’DAN İZLENİMLER.
BÖLÜM II
II. MENEMEN OLAYl’NIN OLUŞUM SÜRECİ.
A. Olayın Hazırlık Aşaması
B. Olayın Failleri.
1. Giritli Mehmet
1 a. İşgal Yılları ve Derviş Mehmet.
2.  Sütçü Mehmet
3.  Şamdan Mehmet
4. Emrullah Oğlu Mehmet Emin.
5.  Giritli ismail Oğlu (Küçük) Hasan.
6.  Mustafa Oğlu (Nalıncı) Hasan.
7.  Ramazan.
BÖLÜM III
III. OLAYIN HAZIRLIK AŞAMALARİ.
A Giritli Mehmet’in Mehdilik iddiası ve Sınavdan Geçmesi.
B. Zikir ve Toplantıların Başlaması.
1. Tatlıcı Hüseyin’in Evinde Yapılan Toplantılar.
2. Neden Yedi Kişilik Grup.
3. Ashabı Kehf
4. Son Toplantılar.
5. Osman ve Katırcı Hüseyin’in Evinde Yapılan Toplantılar .
C. Manisa’dan Pasaköy’e.
Paşaköy’de Mehdiligin İlanı.
D. Bozalan Yolu.
Bozalan Köyündeki Faaliyetleri.
E. Menemen Yolu.
Neden Menemen
BÖLÜM IV
IV. “MENEMEN OLAYI” (23 Aralık 1930)
BÖLÜM V
v. OLAYİN GÜVENLİK GÜÇLERİNE HABER VERİLMESİ
VE İLK MÜDAHALE.
Kubilay’ın Olay Yerine Gelişi
BÖLÜM VI
VI.  İSYANIN BASTIRILMASI.1
BÖLÜM VII
VII. KUBİLAY’IN BİYOGRAFİSİ1
a. Çocukluk Yılları
b. Gençlik Yıllan.1
c. Karakteri ve Düşünce Yapısı.1
d. Cenaze Töreni.1,
BÖLÜM VIII
VIII. OLAYIN SEBEPLERİ
A.    1. Şehrin Karakteri.
2. Dinî ve Kültürel Alanlardaki Değişiklikler.
3.  Göçmenler
B.  Bu Dönemde Ülkenin Ekonomik Durumu
Sanıkların Meslek Gruplarına Göre Dağılımı.
C.  İklimsel Faktörler
D.  Politik Nedenler.
E.  Kutsal Zaman Dilimi
F.  Manisa’nın Osmanlı’daki İdari Konumu.
G.  Gazeteler ve Cumhuriyet Halk Fır katıların, Serbest Cumhuriyet Fırkalılara Karşı Tulumu.
H. Kadınların, Olay’da Aktif Rol Almasının Sebepleri  I. Olayın Büyümesinin Sebepleri.
1,  Manisa’da.
2.  Menemen’de
BÖLÜM IX
IX.  OLAYA TEPKİLER.
1. Atatürk’ün Olaya Tepkisi
2.  Hükûmet’in Tepkisi ve Aldığı Tedbirler.
3.  Halkın Gösterdiği Tepkiler
a.  Protesto Mitingleri
b. Protesto Telgrafları
4. Ordunun Tepkisi
BÖLÜM X
X. SIKIYÖNETİM KARARI VE ALINAN TEDBİRLER
A.  İstanbul’da Yapılan Toplantı.
B. Çankaya’daki Toplantı
Çankaya’da Yapılan Toplantıdan Sonra İsmet Paşa’nın Fahrettin Paşa’yla Görüşmesi
BÖLÜM XI
XI.  DiVAN İ HARP MAHKEMESİNİN OLUŞTURULMASI
VE FAALİYETLERİ
A. Yapılan Soruşturmalar ve Sıkıyönetimin Uygulanması .
B.  Mustafa Muğlalı Paşa’nın Anadolu Ajansı’na Verdiği Beyanat
C.  Yargılamaların Başlaması.
Sanıkların Çeşitli Açılardan Gruplandırılması
D. Savcının İddianamesi.
E.  Değerlendirme Sonuçlarının Zanlılara Okunması.
F.  Zanlıların Yargılama Sürecinde Durumları.
G.  İdam Kararlarının Uygulanması
H. İdama Bedel Hapis Cezasına Çarptırılanlar
1. Hapis ve Ağır Hapis Cezalarına Mahkûm Edilenler.
İ. Menemen Olayı’nın Oluşturduğu Hafıza ve Yorumlar
BÖLÜM XII
XII.  ŞEYH ESATI ERBİLİ (18421931).
a. Mahkeme Sorgu Sunuş Kendisi ile ilgili Anlattıkları
BÖLÜM XIII
XIII. TÜRKİYE’DE TARİKATLERE KISA BİR BAKIŞ.
BÖLÜM XIV
XIV.  DİNLER TARİHİ AÇISINDAN OLAYİN DEĞERLENDİRİLMESİ
A.  Mehdi Kavramı
B.  Mehdilik İnancının Kaynağı
C.  Kurtarıcı Beklentisini Ortaya Çıkaran Sosyal ve Psikolojik Durumlar
D.  Sünnilikte Mehdi İnancı.
E.  Tasavvufta Mehdilik Anlayışı.
F.  Osmanlı Donemi Dinî Kurtuluş Hareketleri
SONUÇ.
BİBLİYOGRAFYA
EKLER
1. GÜNÜMÜZE KADAR BENZER NEDEN VE SONUÇLAR.
2.  MENEMEN OLAYI KRONOLOJİSİ
3. ÇANKAYA’DA YAPİLAN TOPLANTİ.
4. DİVANI HARPTE YARGİLANAN 105 KİŞİ.
5. SIKIYÖNETİM KARARNAMESİ.
6.  Mustafa Paşa’nın Raporu.

ÖNSÖZ
Menemen Olayı’nın, üzerinden uzun yıllar geçmesine rağmen, bıraktığı derin izler hâlâ hissedilmekte ve üzerinde değişik spekülasyonlar yapılmakladır. Kuşkusuz olayı bu kadar önemli yapacak birçok sebep var. Olayın akışında yaşanan aksaklıklar ve tesadüfler birçok şüphenin nedeni olmuştur. Dinler tarihi, din sosyolojisi, din psikolojisi ve döneminin birçok probleminin aynası olan bu olay, ne yazık ki her zaman ön yargılarla değerlendirip gerçek sebepleri araştırılmamıştır.
Giritli Mehmet, İrticaimi simgesi olurken; Kubilay, değişik bir şekilde kutsallaştırılıp Cumhuriyetin sembolü hâline geldi. Dönemin iktidarının ekonomik ve toplumsal buhranlarını unutturan ‘Kurtarıcı’ ve Cumhuriyet’in en meşhur ‘Mitlerinden biri oldu.
‘İrtica’ yeni rejimin en korkulu rüyası. Menemen Olayı’ en önemli ‘İrtica Prototipi’ olarak algılanırken, barındırdığı sırlar ve gizem, olayı daha da büyüttü. Yaşanan büyük ihmal ve tesadüfler onu sadece Türk tarihi için değil, dünya tarihi ve dinî kurtuluş hareketleri içinde de özel bir yere oturttu.
Derviş Mehmet Mehdilik iddiasıyla ortaya çıkarken, tasarladığı kurtarıcı kimliği, diğer örneklerinden çok farklı bir çerçeve oluşturmuştur. Mehdi ve On ikinci İmam olduğunu söylemesi, hem Sünniler, hem de Alevilerin desteğini alma isteği yanında, Mehdilik anlayışının Sünni topluluklar arasında Şİİ anlayışına paralel olarak algılanmasının çarpıcı bir sonucu olarak ortaya çıktı. Bıraktığı izler şüphesiz silinmeyecek bu olay, Türk devlet hayatında aynı ağırlığını sürekli olarak koruyacaktır, zira üzerinden geçen her yıl, gizemini daha çok artırırken, büyük tartışmalara neden olmaktadır.